Vísir - 11.02.1977, Blaðsíða 11

VISIR Föstudagur 11. febriiar 1977
^ÐANMÍLS - NEÐANMALS - NEÐANMÍLS - NEÐANn/ÍLS - NEÐANMrtLS -
samningahnoði um verð á út-
flutningi okkar til Sovétríkjanna,
sem við erum svo sem ekkert of-
góðir til.'En auðvitað fer verðlag
á seldum fiski okkar til Sovétrikj-
anna ekki eftir refsiaðgerðum
Arabalanda i olfuverði. Það er
öllum ljóst, að olluverðið er ekki
háð neinum venjulegum
markaðslögmálum. Heims-
markaðsverðsákvæði Sovétrikj-
anna, hvað snertir olfuna, getur
tæplega tekið mið af olfuverði f
Arabaiöndum, sem auk þess er
ekki lengur i samræmi. Þótt við-
skipti okkar við Sovétmenn hafi
lotið ákvæðum almennra gjald-
eyrisviðskipta s.l. tvö ár breytir
það engu um þá staðreynd, að
viðskipti okkar við þá, og hailinn
á þeim, á rót að rekja til sjálf-
virkra hækkana á olfu, sem orðið
hafa vegna einhliða aðgerða allt
annarra rfkja en þess, sem við
stöndum i samningum við.
Hættulegir
viðskiptavinir
Þá benda svargreinar og
athugasemdir fulltr. hinnar nýju
stéttar til þess að þeir, eða stofn-
anir þeirra, eigi ekki einungis I
samningum við Sovétmenn, held-
ur óttist þá á sama tima. Þessi
ótti lýsir sér m.a. i hinum sam-
ræmdu aðgerðum til andsvara við
mjög meinlausum athugasemd-
um i siðustu neðanmálsgrein
minni hér i Visi. Það getur vel
verið að Sovétmenn, eða Prodin-
torg, hafi þann hátt á að byrja
alla samningagerð við tslendinga
á þvi að lýsa yfir að eiginlega hafi
þeir ekkert með vörur að gera frá
tslandi, og StS og SH þurfi að
byrja á þvi að beygja sig I mjólk-
urduftið til að fá þá til viðræöna.
Þetta sjónarmið styður m.a. áður
birta frásögn Krustsjoffs af þvi
hvernig hann hjálpaði Verka-
mannaflokknum norska fyrir
kosningar með kaupum á um-
frambirgðum á sild. Sovétmenn
voru ekki að kaupa norsku sildina
af þvl að þeir þyrftu hennar með
heldur I pólitiskum tilgangi. Slik-
ur viðskiptavinur er hættulegri en
ég held að loftferðamenn is-
lenzkra markaðsmála séu færir
um að fást við. Samkvæmt fyrr-
greindu má draga þá ályktun að
Sovétmenn þurfi i raun og veru
enga vöru að kaupa frá islandi,
og það skiptir þá áreiðanlega litlu
hvort þeir selja okkur oliu eða
ekki. Hins vegar á þessi aðstaða
ekki að beygja menn, m.a. vegna
þess að hafa verður I huga aö Is-
ienzk utanrikisviðskipti eru hluti
af sjálfstæðisbaráttu þjóðarinn-
Eigi
óttastég
Báðir þeir menn, sem hafa orð-
ið tíl andsvara viö grein minni um
markaösmálin I Visi s.l. föstudag,
eru taldir mjög færir á sinu sviði.
Ætla ég engin orð um það að hafa,
enda hlýtur starfa þeirra að sjá
stað i öðru en blaðagreinum. Það
eru kannski klókindi þeirra, að
hefja upp háa raust gegn gagn-
rýni á viðskipti við Sovétmenn, og
eru þeir vei sæmdir af þeim
klókindum. Enginn ris upp til
andsvara þegar gagnrýnd eru
viðskipti við önnur lönd t.d. lönd i
hinum frjálsa heimi. Samanburð-
ur á þessu gefur nokkra visbend-
ingu um aðstöðuna sem StS og SH
eru i þegar sezt er að
samningaborði i Moskvu. Þetta
ber að sjálfsögðu að virða hinni
nýju stétt til vorkunnar. Eyjólfur
tsfeld haföi að fyrirsögn á grein
sinni, að ég vildi gefa Rússum 126
milIjónir.Mérfer eins og Hergils-
eyjarbóndanum. Eigi óttast ég.
Hítt þykist ég víta aö I gegnum
tiöina hafi Hússum verið gefið
gott betur en fyrrgreindar millj-
ónir með þeim einum hætti að
láta þá komast upp með ójafna
samningsaðstööu. Hermann Jón-
asson orðaði þetta á þá leið, að:
„Betra er aö vera klakaklár/ og
krafsa snjó til heiöa,/ en standa
mýldur öllsin ár/ undir hnakk og
reiða”. Og óhagstæð utanrikls-
viðskipti striða ekki einungis
gegn sjálfsvitund okkar. Þau
skammta fólkinu kjörin.
Sambandið lagði
framþjónustu sína
Og hver eru svo þessi þýðingar-
miklu víðskipti, þar sem ekki má
orðinu halla, svo ekki þurfi að
verja þau með oddi og egg? A
árunum 1971-1974 nam innflutn-
ingur okkar frá Sovétrlkjunum
7.2% af heildarinnflutningi lands-
manna. Útflutningur okkar til
Sovétrikjanna á sama tima nam
ekki nema 6.6% af heildarút-
flutningnum. Þetta voru nú öll
ósköpin á þeim tima. Hlutfalliö
hefur eitthvað breytzt siðan og þá
til hins verra. T.d. má geta þess
að á timabilinu janúar-nóvember
árið 1976 jókst innflutningur okk-
ar frá Sovétrikjunum um 30%, en
útflutningur okkar til Sovétrlkj-
anna dróst á sama tima saman
um 23%. Það getur náttúrulega
verið að hin ofboðslega viö-
kvæmni I þessum máli stafi að
einhverju leyti af þvi að þeir, sem
einkum hafa Sovétviðskiptin á
hendi, finni raunar fyrir þvi meir
en uppskátt er látið, að ástandið
fer versnandi þrátt fyrir yfirlýs-
ingar um lofleg viðskipti. Onnur
tengsl koma lfka til greina, og á
ég þar við, að Samband Islenzkra
samvinnufélaga sér um af-
greiðslu rússneskra skipa hér á
landi, og lagði fram þjónustu sina
við að skrifa bréf til stjórnvalda
siöari hluta árs 1975, þar sem far-
ið var fram á aðstöðu fyrir rúss-
neskar viðgerðarsveitir á islandi
vegna Noröur-Atlantshafsflota
Sovétmanna. Frétt um þessa
beiöni birtist m.a. i Morgunblað-
inu á sinum tima, og um hana
urðu nokkrar umræður. Beiöninni
var hafnað, en hún kom á sér-
kennilegum tima, eða um það
leyti sem sýnt var aö sigur var að
fást I landhelgisstriðinu og Norð-
ur-Atlantshaf var að lokast að
stærstum hluta fyrir öðrum en
þeim, sem áttu strendur að þvi.
Hið stóra spil
er 6,6% út-
flutningur
i áramótagrein sinni i Timan-
um 31. desember 1976, ræddi
Olafur Jóhannesson, viðskipta-
ráðherra, og formaður Fram-
sóknarflokksins, um óskir
Breta um veiðar innan tvö
hundruð milna, og lýsti þvi þar
yfir að við hefðum ekki efni á
þeim „örlætisgerningi" að veita
Bretum veiðiheimildir. Var það
skarplega og karlmannlega mælt.
Siðan, eins og til að undirstrika að
Htið væri I húfi, skrifaöi við-
skiptaráðherra: „Má og á þá
staðreynd benda, aðá s.l. árinam
innflutningur tslands frá Efna-
Síðan eins og til að undirstrika að lítið væri f húfi
skrifaði viðskiptaráðherra> aðá þá staðreynd mætti
benda að á sfðastliðnu ári hefði innflutningur is-
lands frá Efnahagsbandalaginu numið 45% af
heildarinnflutningi, en á sama tíma hefði aðeins
24% af heildarútflutningi farið til bandalagsrfkj-
anna. útf lutningur upp á 6>6% er þvi hið stóra spil.
hagsbandalaginu nær 45% af
heildarinnfiutn., en á sama tima
fóru aðeins 24% af heildarút-
flutningnum til bandalagsrikj-
anna”. Þetta eru vissulega óhag-
stæð viðskipti. Aftur á móti þurfti
hvorki Siguröur Markússon eöa
Eyjólfur tsfeld að taka til máls út
af fyrrgreindri yfirlýsingu, ein-
faldlega vegna þess aö viðskipt-
in, þótt með haiia séu, hanga ekki
ár og sið á einhverju pólitisku
hálmstrái, heidur byggjast á
þörf, sem hefur orðið yfirsterkari
stórátökum hvaö eftir annað.
Þannig má óhikað ræöa um við-
skipti okkar, góð eða vond eftir
atvikum, viðnæstu granna okkar,
án þess að fulltrúar helztu út-
flutningsstofnana okkar taki það
nærri sér. En 6.6% útflutningur er
hið stóra spil.
Kostnaðarhækkunin
er 30% en verðhækk-
hækkunin f Moskvu 7%
Þótt þessum þætti sé ekki ætlaö
aö leggjast undir karp, þótti
undirrituðum sá kostur vænstur
að skilgreina i eitt skipti fyrir öll
hvaða skoðun hann hefur á þýð-
ingu utanrikisviðskipta, ef það
mætti veröa til aö skýra þær
hvatir, sem lágu til þess að grein-
in um Rússlandsviöskiptin voru
skrifuð s.I. föstudag. Auðvitaö
þurfa tslendingar aö eiga sem
hagstæðust og vinsamlegust við-
skipti við allar þjóöir. Baráttan
fyrir hagstæðum viðskiptum á að
gerast við samningaborðin. Þeim
verður aldrei borgið með
hártogunum i Islenzkum blöðum.
Það er t.d. erfitt að kyngja þvi, aö
sé gerður 800 milljóna króna
samningur 1 Moskvu um niður-
lagöa sild, þá skuli ekki fást nema
7% verðhækkun frá fyrra ári, þótt
tilkostnaður verksmiðjanna hafi
vaxið um 30%. Þaö verður
kannski aldreí hægt að gera við
svona dæmum i samningum við
riki, sem getur látið slag standa
hvort það kaupir eða kaupir ekki,
eða beitir Krustsjoff-aðferðinni,
að kaupa aðeins þegar huggulega
stendur á kosningum. Það er
a.m.k. mál til komið að menn
leggi niöur þann vana sinn, að
lýsa þvi yfir I tima og ótima, að
vegna gifurlegra verzlunarhags-
muna, sem séu I veði, verði að
veita Rússum hinar og þessar
heimildir til athafna á tslandi.
IGÞ
beygja sig í mjólkurduftið
utanrikismál margfalt lengri en
kaflinn um menntamál og eru
þar glæpir fasistastjórna tiund-
aðir en glæpir kommúnista-
stjórna látnir ótaldir. Slik ein-
sýni og forstokkun á sér ekki
lengur hljómgrunn meðal
stúdenta.
Kaldur raunveruleiki
t könnun sem gerð er á hverju
ári á viðhorfum stúdenta til æðri
menntunar kemur fram að hug-
arfarsbylting hefur átt sér stað
meðal stúdenta á fáum árum.
Flestir stúdentar segjast nú
fara i háskóla til þess að læra til
ákveðins starfs en ekki til þess
að vikka skilning sinn á þjóðfé-
laginu eins og vinsælt var fyrir
nokkrum árum. Stúdentar hafa
komist að þvi að sá skilningur
sem þeir fá á þjóðfélaginu I há-
skólum stenst oft ekki I raun.
Þeir hafa komist að þvi að mað-
urinn lifir ekki á góðum hug-
myndum einum saman, frekar
en hann lifir af brauöi einu sam-
an. Þeir hafa einnig komist að
þvi að offramboö er á fólki sem
leyst hefur heimsgátuna en
skortur á fólki, sem hefur þekk-
ingu, sem getur bætt lif manna,
þótt I smáu sé.
Offramboð á fólki, sem hefur leyst heimsgátuna en skortur á fólki, sem hefur
þekkingu til þess að bæta líf manna, hefur leitttil þessað námsmenn hafa nú meiri
áhuga en áður á að læra í stað þess að mótmæla og prédika hinn eina rétta þjóð-
félagsskilning
ráðamenn verða að taka tillit
til, heldur einangruð samtök,
sem hvarvetna vekja aðhlátur
manna. Samtökin hafa eytt
verulegum fjármunum I að
styöja mótmælagöngur þar sem
m.a. hefur verið krafist algers
banns við uppsögnum starfs-
fólks til þess að eyða atvinnu-
leysi. Samtökin voru hins vegar
svo illa stödd fjárhagslega að
þau urðu að reka 40 af starfs-
mönnum sinum til þess að forða
gjaldþroti.
Tillögur samtakanna i þjóðfé-
lagsmálum vekja almennan að-
hlátur og viða hafa verkalýðsfé-
lög neitað samvinnu við sam-
tökin, sem mjög leggja áherslu
á samstöðu meö verkalýðs-
hreyfingunni. i stefnuyfirlýs-
ingu samtakanna er kaflinn um
þess að mótmœla og predika