Vísir - 18.05.1977, Qupperneq 10

10
Miðvikudagur 18. mai 1977 VISIR
VfSIR
C'lKefandi:KeykJaprent hf
Framkv,*mdastjóri:DavIÖ (iuömundsson
Kitstjórar :Þorstelnn Fálsson ábm.
Olafur Kagnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Bragi Guömundsson. Fréttasljórl erlendra írétta : Guömundur Pótursson L’m-
sjón meó helgarblafti: Arni Dórarinsson. Blaftamenn: Edda Andrósdóttir, Einar K. Guftfinnsson,
Elias Snæland Jónsson, Finnbogi Hermannsson, Guftjón Arngrlmsson, Kjartan L. I’álsson, Oli
.Tynes, Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guftvinsson. iþróttir: Björn Blöndal, (íylfi Kristjónsson.
Akureyrarritstjórn: Anders Hansen. C'tlitsteiknun: Jón öskar Hafsteinsson og Magnús ölafsson.
l.jósmyndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson.
SöluMjóri: Fáll Stefánsson. Augly singastj ;. I'orsteinn Fr. Sigurftsson Dreifingarstjóri: Sigurftur
K. Fétursson
Auglýsingar: Slftumúla 8. Slmar 822W, 8M11. Askriftargjald kr. 13M á mánufti innanlanda.
Afgreiftsla: Hverfisgötu 44. Siml 8MI1. Verft I lauaaatfla kr. 79 elntaklft.
Kitstjórn: Slftumúla 14. Slmi 8M11. 7 llnur. Prentun: Blaftaprent hf.
Þríhliða samvinna
l umræðum um lausn yfirstandandi kjaradeilu hef-
ur komiö fram vaxandi skilningur á mikilvægi þess að
koma í veg fyrir/ að launahækkanir verði ákveðnar
með þeim hætti að þær leiöi til nýrrar verðbólgu-
skriðu. Reynsla undangenginna ára hefur með ótvi-
ræðum hætti sýnt öllum almenningi að með þvi móti
verða ekki tryggðar raunhæfar kjarabætur.
Augljóst er, að kjarabæturnar verða að vera innan
þeirra marka, sem aukning þjóðartekna leyfir. i
febrúarsamningunum 1974 var ekkert tillit tekið til
raunverulegra aðstæðna i þjóðarbúskapnum. Þeir
samningar urðu þvi i reynd kjaraskerðingarsamning-
ar, ekki sist að þvi er tekur til láglaunafolks.
Vinstri stjórnin vildi bregðást við þessum samning-
um með því að banna allar vísitölugreiðslur á laun og
afnema hluta af umsömdum kauphækkunum. For-
sætisráðherra þeirrar stjórnar rauf hins vegar þingið
áður en afstaða var tekin til þessa frumvarps stjórn-
arinnar. Visitöluuppbætur voru þó bannaðar með
bráðabirgðalögum, og um það leyti sem núverandi
rikisstjórn setti lög úm launajöfnunarbætur krafðist
Lúðvik Jósepsson þess að gerðar yrðu ráðstafanir til
að koma i veg fyrir að kaupið æddi upp eftir einhverj-
um visitölureglum eins og.hann orðaði það á þeim
tima.
Hugmynd vinstri stjórnarinnar var sú að banna með
lögum kauphækkanir, sem voru í engu samræmi við
efnahagslegar aðstæður á þeim tima. Tafarlausar
ráðstafanir af þessu tagi hefðu ugglaust dregið úr
verðbólgunni og fært launþegum nokkru raunhæfari
kjarabætur en náðust með óraunhæfum samningum.
Með hliðsjón af þvi sem gerst hefur í þessum efnum
á allra siðustu árum er ekki nema eðlilegt að kröfu-
gerð launþegafélaganna nú hafi verið tekið með var-
færni. Sérkröfur margra félaga, sem fara með umboð
þeirra, er hæst laun hafa, gera ráð fyrir allt að 200%
kauphækkunum. Meðan þessar kröfur standa er erfitt
aö ræða þessi málefni af einhverri skynsemi, þó að
engir andmæli réttmæti kröfugerðar um hækkun
lægstu launa.
En það eru ekki aðeins vinnuveitendur, sem brugð-
ist hafa þreytulega við óraunhæfum sérkröfum. Aug-
Ijóst er orðið, að þær hafa engan hljómgrunn meðal
þorra fólks i landinu. Verkalýðshreyfingin hefur ekki
stuðning almennings til að knýja fram þessar miklu
launahækkunarkröfur.
A hinn bóginn er augljóst að undan þvi verður ekki
vikist að bæta kjör þeirra, sem við erfiðastar aðstæð-
ur búa, og auknum þjóðartekjum verður að ráðstafa
til launþega en ekki opinberra umsvifa og óarðbærrar
fjárfestingar. Verkalýðshreyfingin hefur sett fram
mjög jákvæð sjónarmið varðandi samdrátt i rikisum-
svifum i því skyni aðopna möguleika á að taka skatta-
lækkanir inn í lausn kjaradeilunnar.
Verkalýðshreyfingin hefur t.d. réttilega bent á, að
draga megi úr óarðbærri opinberri fjárfestingu í
þessu skyni. Ljóst er að ríkisvaldið hefur á undan-
förnum árum staðið i miklum framkvæmdum án þess
að taka nokkurt tillit til arðsemissjónarmiða. Hefur
þetta einkum átt sér stað á sviði orkumála. Þær fram-
kvæmdir eru að vísu fjármagnaðar með lánum. En
eigi að síður mætti lækka f jármagnskostnað ríkissjóðs
á næstu árum, ef skynsamleg vinnubrögð yrðu tekin
upp við orkuframkvæmdir, þar sem tillit yrði tekið til
arðsemi.
Þar að auki getur ríkisvaldið skotið ýmsum fram-
kvæmdum og þjónustuverkefnum á frest í því skyni
að greiða fyrir lausn kjaradeilunnar með umtalsverð-
um skattalækkunum. Ef koma á í veg fyrir enn eina
víxlhækkunarskriðu kaupgjalds og verðlags þarf þrí-
hliða samvinnu launþega, vinnuveitenda og ríkis-
valds.
Einn er sá mafiur sem hefur
vakifi ailnokkra athygli á opin-
berum vettvangi i höfufistafin-
um afi undanförnu fyrir sér-
stæfia framkomu og hressilegt
vömót. Hann gekk til mennta i
Cambridgeháskóla I Englandi
og kom þafian mefi gráOur i
sögu og enskri tungu. Þessi
mafiur er þó ekki lærimeistari i
islenskum menntaskóla efia há-
skóla. Þetta er John Lewis,
plötusnúóur i Óðali.
Þar sem okkur haffii borist til
eyrna afi hann hefói nartaö i
eina fslenska blómarós — I bók-
staflegum skilningi’, er hún
rétti honum hendina til afi heilsa
honum, ákváóum viö fyrir for-
vitnissakir og þrátt fyrir áhætt-
una aónálgast þennan sérstæfia
mann. Vió brugöum okkur á
mióvikudagskvöidi nióur f ÓOal,
þegar kappinn átti fri og rædd-
um vió hann um hans hagi.
,,Ég byrjaói i þessum brasa
árió 1964, þá 16 ára gamall, og
hef starfaö i öllum helstu
disco-klúbbum Evrópu. Allt frá
Sikiley til Islands. Ég leik ein-
vörungu „soul” tónlist. „Soul”
er þinn og minn innri maöur.
Ég reyni aö gefa sjálfan mig i
þetta. Ég er listamaöur sem set
tilfinningarnar á fóninn. Ef ég
er dapur finnur fólk þaö.”
Eitt kiló Engles takk!
„í „soul” tónlistinni er mikill
kraftur og taktur. Hún er gerö
til þess aö dansa eftir. Ekki til
þess aö hugsa um. Og diskótek
er ekki staöur til aö drekka á
heldur til aö hitta vini og dansa.
En aöstæöurnar veröa aö vera
góöar, — góöur diskótekari og
vingjarnlegt starfsfólk.”
Þegar hér var komiö sögu
ákvaö John aö innleiöa okkur i
allan sannleika um hreina
„soul” tónlist og skellti á fóninn
Jimmy Smith, Babe Ruth og Is-
ley Brothers.
„Hlustiöi á þetta!” sagöi
hann. „Þetta er soul. Þetta er
tónlist dagsins i dag”.
„En i dag er fólk samt hrætt
viö „soul” tonlist. Fyrstu viö-
brögð heilans viö einhverju nýju
er hræösla. Plötuverslanir
hlógu þegar ég minntist á nýja
tónlist, — soul. í raun eru þær
hræddar viö aö panta annaö en
Kýrir tvcimur vikum var hér rætt um hugtakiö skoðun og það boriö
saman viö hugtakiö þckking i þvi skyni aö reyna aösjá hvern sess skoð-
anir og mótun þcirra ættu aö skipa I skóluni. Tilcfni þcssara skrifa var
dcilan um sögukcnnslu i Kópavogi, cn I þeirri dcilu höföu allir aöilar
lagt rika áhcrslu á aö skólum væri skylt aö efla ncmendur til að mynda
scr sjálfstæðar skoöanir cins og það heitir, þótt liklcga viti cnginn
gjörla hvað felst i þcssu hciti. Þar sem dcilunni virðist ólokið cr cnn
tækifæri til aö fjalla sérstaklcga um þctta SJÁLFSTÆÐI i skoöunum,
cn þaö var ekki gcrt fyrir tvcimur vikum.
Hvað eru sjálfstæðar
skoðanir?
Samkvæmt orðanna hljóðan
hljóta sjálfstæðar skoðanir að
vera ólikar öðrum skoðunum að
þvi leyti, að þær eru óháðar ein-
hverju sem aðrar skoðanir eru
háðar. Liklega er þetta citthvað
helst aðrar skoðanir. skoðanir
annarra, einkum þær skoðanir
annarra sem telja má viðteknar.
Þeirsem hampa sjálfstæði i skoð-
anamyndun vilja að hver einstak-
ur geri upp hug sinn um hvaðeina
i sinu Ijósi og að sjálfsögðu i þvi
kalda Ijósi sem kvað bera af stað-
reyndum.
Ef skoðanir eru greindar i
tvennt, eins og gert var fyrir
tveimur vikum — annars vegar i
hugmyndir sem standa mjög
nærri þekkingu, þekkingarkennd-
ar skoðanir, en hins vegar vilja-
kennda afstöðu — virðist nánast
marklaust að tala um sjálfstæðar
skoðanir i fyrra tilvikinu, en i siö-
ara tilvikunu virðast sjálfstæðar
skoðanir vera óæskilegar.
Þekkingarkenndar
skoöanir
Þær skoðanir sem likastar eru
þekkingunni hafa með staðhæf-
ingum um þekkingaratriði það
aðal að vera réttar eða rangar,
raunveruleikinn er á einhvern
hátt prófsteinn á þær, staðfestir
sumar en hafnar hinum. Hvort
ein skoðun er lik eða ólik öðrum
skiptir hér máli i þvi einu að af
sambandi milli skoðana má oft
ráða hvort þær eru réttar eða
rangar, svipmunurinn einn, runn-
inn af sjálfstæði skoðananna,
skiptir hins vegar engu. Það er
þvi tilgangslaust og reyndar
marklaust að tala um að efla
skuli menn til að mynda sér
sjálfStæðar þekkingarkenndar
skoðanir. Hins vegar er hin mesta
nauðsyn að leitast við að efla
menn til aö mynda sér réttar
þekkingarkenndar skoðanir. Við
það verður að neyta sömu bragða
og við öflum þekkingar, þótt eng-
inn kunni tæmandi skil slikra
bragða. Einfeldnisleg slagorð um
sjálfstæöa skoðanamyndun eru til
þess eins fallin að dylja að við alla
þekkingaröflun verður að taka
tillit til þess sem aðrir hafa hugs-
að áður þótt ekki sé til annars en
aö hafna þvi með rökum og af
hógværð.
Viljakenndar skoðanir
Þær skoðanir sem rekja má til
Dr. Halldór
Guðjónsson dósent
skrifar: Er það ekki
mótsögn að œtla sér
að leiða einhvern til
að lóta ekki leiðast?
Ef til vill róar þetta
morgunb'aðsmenn,
það eru engar líkur
til að mótherjar
þeirra hafi fundið
þœr leiðir, sem þeir
þykjast hafa fundið.
viljans hljóta eðli sinu samkvæmt
að vera sjálfstæðar. Sama máli
gegnir um skoðanir sem rekja má
til tilfinninga eða hvers þess ann-