Vísir - 12.08.1978, Blaðsíða 16

Laugardagur 12. ágúst 1978
vtsm
aöar eiga ekki annarra kosta völ
en aö segja hreint út hver staöan
er, og leyna þar engu.
Annars er ég þeirrar skoöunar,
aö hagsmunasamtök atvinnuveg-
anna þurfa aö verulegu leyti aö
breyta um vinnuaöferöir. Starf-
semi sumra þessara samtaka
hefur eingöngu veriö rekin meö
„volæöiskenningunni” og reglu-
bundnum feröum i stjórnarráöiö.
Hagsmunasamtökin þurfa aö
færa starfsemi sina m un meira út
tilalmennings I staö þess aö beita
allri sinni orku aö þröngum hópi
stjórnmálamanna.
Starfsemi atvinnurekenda á Is-
landi fer of mikiö fram i lokuöum
herbergjum. Málefnabarátta
ýmissa samtaka þeirra miöast oft
á tíöum fyrst ogfremst viö daginn
i dag en litiö er um framtiöar-
stefnumótun.
Mér finnst óþolandi hvaö marg-
ir forystumanna hagsmuna-
samtaka atvinnuveganna sjcriöa
fyrir imynduöum hagsmunum i
kerfinuogláta bjóöa sér alls kyns
skitkast. Slík vinnubrögö skila
aldrei árangri til langframa.
Þessi samskipti eiga aö vera full-
komlega á jafnræöisgrundvelli”.
íslenskir iðnrekendur
meiri framleiðendur en
seljendur?
— Margir telja aö stór hluti
vanda islenskra fyrirtækja sé
þess eölis, a ö unnt v ær i aö bæta ú r
þvi ef þeir litu i eigin barm. Má
ekki auka hagræöingu og skipu-
leggja reksturinn betur?
„Þaö er rétt aö islenskir iön-
rekendur og atvinnurekendur al-
mennt geta gert miklu meira til
hagræöingar og þeir geta al-
mennt bætt mikiö rekstur sinna
fyrirtækja. Þar er mikiö verkefni
óunniö. Þaö er ekki nóg aö menn
,< f
Pétur er enginn viðvaningur í knattspyrnunni enda var hann meðal annars fyrsti
„gulldrengur" Vals. Hér bregður hann á leik með sonum sínum í garðinum heima í
Sólheimum.
Þess veröur mjög oft vart, aö
menn hafi oftrú á kosningabar-
áttunni siöustu vikurnar fyrir
kosningar.og stundumer lagt allt
kapp á stóra lilörasveitarfundi.
Ég er sannfæröur um aö slikir
fundir og reyndar starfiö siöustu
dagana fyrir kjördag breytir
ákaflega litlu um gang mála.
Kosningabaráttan á aö standa
jafnt og þétt allt kjörtimabiliö.
Þessari staöreynd gleyma þvi
miöur flestir stjórnmálaflokkar.
A fjögurra ára kjörtimabili
skiptir annað og þriöja áriö
meiru, oftá tiöum, en þaö siöasta.
ins. Hvernigllst þérá stööuhansi
dag?
„Það er rétt, ég hef starfað ali
nokkuö innan Sjálfstæöisflokks-
ins, meðal annars sem formaöur
Heimdallar i tvöár, i stjórn Sam-
bands ungra sjálfstæöismanna i
all mörg ár og einnig i skipulags-
nefnd flokksins.
Staöa Sjálfstæöisflokksins sem
stjórnmálaflokks er ákaflega
veik um þessar mundir, og er ég
vist ekki einn um þá skoðun. Ef
flokkurinn væri fyrirtæki á Is-
landi i dag, þá væri hann marg-
sinnis gjaldþrota”.
annars vegar, og hinna almennu
flokksmanna hins vegar.
Ef hins vegar er litiö á kosn-
ingavinnu og kosningabáráttu
flokksins, þá hefur hún aö minu
viti verið i molum. Ég þekki vel
til þessa starfs, þar sem ég sat í
kosningastjórn Sjálfstæöis-
flokksins bæði áriö 1971 og 1974.
Stjórn kosningavinnu er alls ekki
nógu ákveðin, og þar eiga þeir
sem eru i framboöi alls ekki að
ráöa eins miklu og nú er. Þeir
hugsa jafnan sem svo, hvernig
fellur þetta og þetta mál aö minni
persónu, er þetta gott eöa slæmt
innar 1974 skópu hinn stóra sigur
Sjálfstæöisflokksins fyrst og
fremst. Þaö sem geröist var þaö,
aö Sjálfstæöisflokkurinn týndi
stefnu sinni. Þó þessi rikisstjórn
hafi staöiö aö mörgum góöum aö-
geröum þá dugöi þaö ekki til aö
vega á móti mistökunum.
Hvað ber að gera?
— Hvaö á aö gera núna i mál-
efnum Sjálfstæöisflokksins aö
þinu mati? A aö boöa til
landsfundar, á aö kjósa nýjan for-
mann eöa varaformann, hvaö á
aö gera?
„Þaö þýöir ekkert aö leggjast i
volæöi, aöalatriðiö er aö menn
taki höndum saman og endurreisi
þaö sem aflaga hefur fariö. Þaö á
hiklaust, og annaö væri óforsvar-
anlegt, aö boöa til landsfundar nú
ihaust. Sjálfstæöisfólk, ograunar
kjósendur flokksins allir, eiga
heimtingu á þvi að landsfundur
komi saman og flokksmenn ræöi
sin mál. Þaö þarf aö hreinsa and-
rúmsloftiö og þeir sem i foryst-
unni standa þurfa að fá nýtt um-
boö eöa vikja fýrir nýjum mönn-
um. Þaö skiptir miklu máli fyrir
forystumennflokksinsaö þeirátti
sig á þvi hvaöa straumar leika
um flokkinn.”
— A Sjálfstæöisflokkurinn aö
stefna aöþvi áö fara i rikisstjórn,
eða á hann aö halda sig utan
stjórnar sama á hverju gengur?
„Flokkurinn á ekki aö hafa þaö
sem markmiö i sjálfu sér að sitja
alltaf I rikisstjórn. Það á aö ráö-
ast af málefnum hverju sinni.
Annars er þaö vandamál i Sjálf-
stæöisflokknum, sem flokksmenn
veröa aö átta sig á, aö þegar aö
flokkurinn er i rikisstjórn er
flokknum sjálfum ákaflega litiö
sinnt. Forystumennirnir fara i
embættismennskuna. Slikt má
ekki gerast enn einu sinni i Sjálf-
Viðtal: Anders Hansen; Myndir: Jens AÍexandersson og Einar Karlsson
geri eingöngu kröfur til hins opin-
bera, menn veröa einnig aö li'ta i
eigin barm og gera kröfur til
sjálfs sin. Það er hins vegar ákaf-
lega mismunandi hve vel islensk
fyrirtæki eru á vegi stödd á þessu
sviöi. Þaö eru dæmi um mörg
virkilega vel rekin fyrirtæki og
svo einnig um fyrirtæki þar sem
allt viröist ganga á afturfótunum.
Oft er um aö ræöa hreint stjórn-
unarspursmál. Ef viö litum á is-
lensk iönfyrirtæki sérstaklega þá
eru þess allmörg dæmi aö þau
hafa byrjaö ákaflega smátt, t.d. i
bilskúr, og forráöamenn þeirra
veriö fyrst og fremst framleiö-
endur en ekki seljendur. Starfiö
hefur miðað aö þvi aö framleiöa
vöru en ekki aö markaössetja
hana. v
Eitt af vibfangsefnum iönkynn-
ingarársins var að reyna aö opna
augu framleiöenda sem og neyt-
enda fyrir auknum markaðs-
möguleikum islenskra iðnaöar-
vara”.
— A rikið að einhverju leyti aö
taka aö sér iönaöinn, til dæmis
meö þvi að reka iðnfyrirtæki, eöa
eigaeinstaklingar og félög þeirra
alfarið að reka iönfyrirtækin hér
á landi?
„Ég hef ákaflega takmarkaða
trú á rikisrekstri. Hins vegar er
þaö svo, aö einstaklingar hafa
ekki fjárhagslegt bolmagn til
þess aö byggja upp frá grunni ný
iönfýrirtæki sem kosta meira en
eitt til tvö hundruð milljónir.
Margfalt minna en lltill skuttog-
ari kostar. Það skapast fyrst og
fremst af þvi, aö fyrirgreiösla og
aöstoö við þá sem vilja byggja
upp fyr irtæki i iðnaði er allt önnur
en til dæmis i sjávarútvegi, sem
er forréttindaatvinnuvegur á Is-
landi.
Hvað varöar stóriöju, þá er ég
alls ekki þeirrarskoöunar, að rik-
iö eigi aö eiga meirihlutann i
þeim fyrirtækjum. Ef viö eigum
aö eiga eitthvaö þá e.t.v. 15-20%,
en alls ekki meirihlutann. Viö eig-
um aö lifa á þvi aö selja okkar
orku, viö eigum aö græöa á þvi aö
selja orku, og þannig fá f jármagn
inn i landið”.
Sjálfstæðisflokkurinn.
— En svo við vikjum nú aðeins
að öðru, þá hefur þú um árabil
starfaö innan Sjálfstæöisflokks-
— Hver er ástæöan fyrir þessu
gjaldþrotaástandi?
„Starfslega hefur veriö ákaf-
lega illa að málum staðiö á und-
anförnum árum. Oft á tiðum fara
bókstaflega allar magasýrur í
gang þegar minnst er starfsemi
Sjálfstæöisflokksins. Þaö er eins
og allt innra starf fari i endalaus
fundahöld, fjörritun plagga og
skýrslna, en ekkert gerist.
Þeir menn sem eru i forystu
flokksins, svo sem flestir alþingis
mennirnir, fjölmargir sveita-
stjórnarmenn, menn sem bera
mikla ábyrgö gagnvart flokkn-
um, þeir hafa ekki nægan áhuga
á flokksstarfinu. Þegar þeir eru
komnir i trúnaöarstöður i þjóðfé-
laginu er ekki lengur til staöar sá
áhugi á flokksstarfinu sem þeir
höfðu áður. Þeir sinna ekki
flokksstarfinu og Sjálfstæöis-
flokknum. Þeim finnst það hins
vegar bara sjálfsagt, aö aö baki
þeim standi einhver breiö fylking
Sjálfstæöismanna. Allt of litil
tengsl eru milli kjörinna fulitrúa
fyrir mig? Þeir hugsa oft minna
um þaö hvernig þetta kemur út
fyrir kosningabaráttuna og flokk-
inn i heild sinni.
Ég held aö hinn almenni flokks-
maöur hafi orðið fyrir verulegum
vonbrigöum með starfsemi
flokksins, og margur góöur fé-
lagsmálamaðurinn, en þeir eru
mikilvægir i starfi stjórnmála-
flokks, hafi gefist upp. Menn hafa
gefist upp viö að leggja nokkuð af
mörkum og við að hafa áhrif á
gang mála vegna þess hvernig aö
málum hefur verið staðiö.”
— Er ástandið verra i Sjálf-
stæðisflokknum en i öörum is-
lenskum stjórnmálaflokkum?
„Ég get ekki svarað þessari
spurningu fuilkomlega, þar sem
ég þekki ekki svo vel til annara
stjórnmálaflokka. En starfsemi
stjórnmálaflokka gengur i bylgj-
um. Aðalatriðið er þaö, .aö for-
ystumenn flokksins átti sig á þvi,
að starfsemin og kosningabarátt-
anhefstaönýjustrax og taliö hef-
ur veriö upp úr kjörkössunum.
Að undanförnu hefur oft veriö
minnst á mistök siöustu rikis-
stjórnar og margt þar upp talið
rétt og rangt. En um ein mistök
siðustu rikisstjórnar þykist ég
fullviss, og það eru tengsl rikis-
stjórnarinnar við almenning, þ.e.
fólkiö i landinu. Ekki var nægi-
lega vel að þeim málum staðiö og
útskýrö sjónarmið og skoðanir
rikisstjórnarinnar á einstökum
málum. Þaö er oft eins og stjórn-
málamennirnirmegi ekki vera að
þvi að sinna háttvirtum kjósend-
um nema siðustu dagana fyrir
kjördag. Ráðherrarnir eru alltof
störfum hlaönir menn, auk þing-
mennskunnar sinna þeir flestir
tveimureða þremur ráðuneytum,
og það er eins með þá og aðra
menn að engu einu starfi veröur
þá sinnt nægilega vel.”
— Sjálfstæðisflokkurinn vann
mikinn kosningasigur árið 1974.
Þá voru sömu menn i forystu og
nú. Hvers vegna töpuöu þeir nú en
sigruðu þá? Hvað hefur breyst?
„Ovinsældir vinstri stjórnar-
stæðisflokknum að forystumenn-
irnir séu svo önnum kafnir að þeir
taki sér „leyfi frá störfum” frá
flokksstarfinu. Þaö er nauösyn-
legt i jafn stórum flokki og Sjálf-
stæöisflokknum, aö þar sé eitt-
hvert þaö afl, sem geti tengt for-
ystumennina á landsmálasviðinu
við hinn almenna flokksmann.”
— Hvað meö starf ungra Sjálf-
stæðismanna, er það eins gott
og árangursrikt og æskilegt
er? Er þar unnið starf sem eitt-
hvert gagn er i að þinum dómi?
„Starfsemi ungra sjálfstæðis-
manna gengur upp og niður eins
og annað starf í stjórnmálaflokk-
um. Innan raöa ungra sjálf-
stæöismanna hafa fæöst mörg góö
mál, sem siðan hafa verið borin
fram til sigurs i flokknum i heild.
En þvi er ekki að leyna, að oft
virðist taka ákaflega langan tima
aö koma þessum málum áfram,
og þingmenn viröast taka ýmis
mál með miklum fyrirvara séu
þau borin upp af ungu mönnun-
um. Má þar til dæmis nefna mál
sem mikið hefur verið i sviðsljós-
inu undanfariö, „Bákniö burt”.
Þab er þvi likast, að sumir þing-
manna flokksins geti ekki fylgt
þvi máli eftir vegna þess aö málið
var unnið og borið upp af ungum
sjálfstæöismönnum.”
Prófkjör
— Prófkjörhafa verið mikiö til
utnræðu undanfarið. Telur þú þau
hafa orðið til góðs eða ills fyrir
Sjáifstæðisflokkinn?
„Margir vilja kenna prófkjör-
unum um kosningasósigra flokks-
ins. Það tel ég alrangt, og aö
hættulegt sé aö halda sliku fram.
Prófkjörin eru að minu mati lýð-
ræöislegasta leiöin til að velja
frambjóðendur. Þó átök séu i
kring um prófkjör, þá tel ég þau
vera hina einu réttu leið, og tel
þau gefa réttasta mynd af vilja
fólksins til skipunar framboös-
listans. Þegar talaö er um átök i
prófkjörum, þá er einnig rétt aö
átta sig á þvi hver átökin yrðu, ef
uppstillinganefnd veldi frambjóö-
endur.”
— Margir sjá ofsjónum yfir
þeim mikla kostnaöi og þvi mikla
umstangi sem prófkjörunum
fylgir. Ætti aö takmarka þaö að
einhverju leyti?
„Þaö má vissulega alltaf end-
Hér er Pétur með félögum sínum i Val, á varamannabekknum í leik Vals og Þrótt-
ar i bikarkeppninni.