Vísir - 20.01.1979, Blaðsíða 14

14
Laugardagur 20. Jandar 1979.
Viö hittum Magnús i ganginum
og tókum eftir aö hann gekk viö
hækju. 1 lyftunni spuröum viö
þvi:
— Hvernig slasaöir þú þig, •
Magnús?
,,Ég flýtti mér meira en ég
heflii átt aö gera. Ég ætlaöi aö
komast heim til Vestmannaeyja á
gamlársdag og vera þar um ára-
mótin meö fjölskyldu minni. Þaö
var ráögert aö f júga til Eyja og ég
beiö eftir flugi. Nokkur snjókoma
var og færö og skyggni ekki upp á
þaö besta. Klukkan 10.30 var svo
hætt viö aö fljúga.
Ég vissi aö Herjólfur átti aö
fara frá Þorlákshöfn klukkan
11.45, svo ég ákvaö aö freista þess
aö ná til Þorlákshafnar I tima.
Undir venjulegum kringum-
stæöum er þetta feikinógur timi,
en þetta voru bara ekki venju-
legar kringumstæöum, vegir voru
illfærir vegna snjókomu. Ég
ætlaöi aö aka Þrengslaveginn, en
þaö var ekki búiö aö ryöja hann.
Þar sem ég var á velbúnum bil
reyndi ég samt aö komast þetta.
Bfllinn rann svo til á hálkubletti
og út af veginum. Hann fór eina
veltu, en ég slapp furöuvel.
stöövarstjóri Pósts og sima i
Vestmannaey jum.
— Hvenær fórst þú aö hafa
áhuga á stjórnmálum?
„Ég veit þaö nú ekki alveg. En
ég fór snemma aö hugsa um
stjórnmál, þá ekki siöur utan-
rikismál.
Ég man eftir afa minum. Ég
umgekkst hann talsvert og hann
haföi liklega töluverö áhrif á mig.
Viö töluöum aldrei um stjórnmál,
en ég tók eftir þvi smápeyinn, aö
hann tók alltaf málstaö lítilmagn-
ans, sama i hvaöa máli þaö var.
Þetta likaöi mér vel. Ég held ég
hafi veriö oröinn jafnaöarmaöur
af hugsjón sex eöa sjö ára gamall,
án þess aö gera mér þaö ljóst.
Jafnaöarmönnum kynntist ég
ekki fyrr en mörgum árum siöar.
Borgarastyrjöldin á Spáni og
styrjöld ítala i Abbysiniu höföu
einnig áhrif á mig. Hrottaskapur
styrjaldanna vakti mikla andúö
Þetta var þvi minn klaufaskap-
ur, ég haföi einfaldlega minni
tima en ég þurfti”.
Varorðinn jafnaðar-
maður af hugsjón 6 ára
Flestkvöldin fara iaölesa skýrslur og nefndarálit.
Ég hélt, aö ég heföi bara snúiö
mig á fætinum og fór þvi ekki til
læknis. Þaö var svo ekki fyrr en
þremur dögum siöar, þá var ég
kominn til Eyja, aö ég lét lækni
lita á fótinn. Þá kom i ljós, aö ég
haföi brotiö á mér ristina. Ég
vonast þó til aö veröa oröinn
eóöur eftir næstu viku.
Viö vorum nú komnir úr lyft-
unni og Marta Björnsdóttir kona
Magnúsar tók á móti okkur og
leiddi okkur aö kaffiboröi, þar
sem gómsætar veitingar, gos-
drykkir og skonsur meö laxi, biöu
okkar.
— Ert þú borinn og barnfæddur
Vestmannaeyingur?
,,Já, já. Ég fæddist i Eyjum, en
flutti þaöan sjö ára gamall meö
foreldrum minum, Magnúsi
Helgasyni og Magninu Sveins-
dóttur. Þangaö kom ég svo viö og
viö en fluttist þangaö ekki aftur
fyrr en áriö ’56, þá skipaöur
Það var um kaf f ileytiö á fimmtudaginn i siðustu
viku. Helgarblaðið hafði mælt sér mót við Magnús
H. Magnússon, heilbrigðis- trygginga- og félags-
málaráðherra, að heimili hans i Sólheimunum. Ætl-
unin var að ræða við Magnús og konu hans, Mörtu
Björnsdóttur, um alla heima og geima.
Blaðamenn eru þekktir fyrir flest annað en
stundvísi, en aldrei þessu vant vorum viö komnir i
Sólheimablokkina vel á undan áætlun.
,,Ég haföi minni tima en ég þurfti og þvi
fór sem fór”.
,
,Eg man ettir borgarastyrjöldinni á Spáni og styrjöld Itala í Abbysíníu. Eg var mjög ungur þá og þessar styrjaldir höfðu mikil
áhrif á mig og hrottaskapur styrjalda vakti mikla andúð hjá mér. Sérstaklega fannst mér furðulegt og fólskulegt uppátœki
lofthernaðurinn, harðar loftárásir á alveg blásaklaust fólk. Alla tíð síðan hef ég verið ákafur lýðrœðissinni, og haft
megnustu andúð og fyrirlitningu á einveldi, hvort sem það er rautt, brúnt eða svart".
’

15
VÍSIR
Laugardagur
20. janúar 1979.
hjá mér á styrjöldum yfirleitt.
Sérstaklega fannst mér þó loft-
hernaöurinn furöulegt og fólsku-
legt uppátæki. Þaö var nefnilega,
eins og jafnan er, blásaklaust
fólk, sem varö fyrir baröinu á
loftárásunum.
Alla tiö siöan hef ég veriö ákaf-
ur lýöræöissinni og haft megnustu
andúö og fyrirlitningu á öllu ein-
ræöi, hvort sem þaö er rautt,
brúnt eöa svart”.
Sigldi á stríðsárunum
Nú spuröum viö Magnús aö þvi
hvaö hann tók sér fyrir hendur á
Reykjavikurárunum.
,,Ég tók mitt gagnfræöapróf og
hætti þá i skóla i bili. Ég starfaöi
viö ýmislegt i landi en fór svo á
sjóinn. Á árunum ’40-’42 var ég
mikiö I siglingum, oftast meö
Norömönnum.
Ég fór siöan I Loftskeytaskól-
ann áriö ’45 og lauk prófi áriö eft-
ir. Eftir þaö var ég á togurum I
nokkurn tima, sem loftskeyta-
maöur.
Ég haföi hugsaö mér aö taka
stúdentspróf utanskóla. Mér gekk
sæmilega og var kominn nokkuö
langt, sérstaklega meö raun-
Dóttursonurinn Daöi sýnir afa bókina sina. Marta og heimasætan Helga fylgjast meö.
framboö I bæjarstjórnarkosning-
unum '62. Ég var kjörinn i bæjar-
stjórn og hef veriö þar siöan.
Ég haföi auövitaö einnig áhuga
á landsmálum og skipaöi annaö
sætiö á lista Alþýöuflokksins I
Suöurlandskjördæmi i Alþingis-
kosningunum ’63.
Ég varö siöan bæjarstjóri
’66—’75 og á meöan fannst mér
ekki koma til greina aö fara i
þingframboö.*'
— Er erfitt fyrir nýliöa á þingi
aö taka viö embætti ráöherra?
„Mér finnst hreinskilnislega
sagt ráöherraembættiö auöveld-
ara en þingmennskan. Þaö er
vitaskuld mjög mikiö aö gera en
embættiö er ekki ólikt embætti
bæjarstjóra, aö mörgu leyti. Þaö
má segja, aö ráöherra sé
einskonar framkvæmdastjóri,
stefnumarkandi framkvæmda-
stjóri. Viö erum aö framkvæma
lög og samþykktir, en þaö er hægt
aö framfylgja lögum á mismun-
andi hátt. Auk þess er hægt aö
beita sér fyrir lagabreytingum og
setningu nýrra laga.
andi hátt.
„Ég hef gaman af þvi aö spiia á pianó en bara fyrir sjálfan mig”.
greinarnar, svo sem stæröfræöi
og eölisfræöi. En þaö varö aldrei
úr aö ég lyki prófi, þvi ég fór á
sjóinn.
Eftir þaö var ég ráöinn til Pósts
og sima, fyrst sem loftskeyta-
maöur. Ég hélt áfram námi innan
þeirrar stofnunar, þvl þar voru
oft námskeiö. Ég lauk simvirkja-
námi meö radiótækni sem sér-
grein. Þá varö ég verkstjóri og
loks yfirverkstjóri I radiótækni-
deild.”
Tæknivæddasta
símstöð landsins
„Um þetta leyti var fariö aö
undirbúa komu sæslmastrengsins
Scot-Ice til landsins. Hann átti aö
koma á land i Vestmannaeyjum.
Þess vegna var mikill tæknibún-
aöur væntanlegur til simstöövar-
innar I Eyjum og ég haföi mikinn
áhuga á starfi stöövarstjóra þar.
Ég sótti um starfiö áriö 1956 og
fékk þaö.
Simstööin I Eyjum var og er
tæknivæddasta stööin á landinu,
ef stööin I Reykjavík er undan-
skilin. Þar er loftskeytastöö og
radiósamband viö meginlandiö,
auk þess fara öll samskipti Is-
lendinga viö umheiminn um stöö-
ina i Vestmannaeyjum, bæöi aö
austan, meö Scot-Ice, og aö vest-
. an, meö Ice-Can.
— Hvenær hófst þú þátttöku I
félags- og stjórnmálum?
„Þaö var mjög fljótlega eftir aö
ég fluttist aftur til Eyja. Ég gekk
aö visu I Alþýöuflokkinn, meöan
ég var i Reykjavík og sótti fundi
en haföi mig ekkert I frammi.”
Vatnsskorturinn
í Eyjum
„Strax og viö komum til Eyja
fór ég mikiö aö hugsa um vatns-
skortinn þar. Eina vatniö, sem
eyjaskeggjar höföu, var rign-
ingarvatn, sem safnaö var saman
af þökum húsanna. Þetta vatn
var náttúrulega legiö og oft
bragövont og ekkert sérstaklega
heilnæmt. Ef ekki rigndi varö
vatnsskortur.
Mér fannst þetta ófært og lagöi
mikla áherslu aö aö eitthvaö yröi
gert i málinu og baröist fyrir þvi,
aö Eyjarnar fengu gott vatn.
Reynt var aö bora, bæöi fyrir
heitu og köldu vatni, en árangurs-
laust. Þá var talaö um aö vinna
vatn úr sjó og athuganir geröar i
þvi sambandi.
En viö komumst aö þeirri
viöurstööu, aö vænlegast væri aö
fá vatn frá meginlandinu. Dansk-
ur framleiöandi var fenginn til að
gera tilraun til framleiöslu slikr-
ar vatnsleiöslu. Þannig leiöslur
höföu aldrei fyrr veriö
framleiddar enda var leiöslan
okkar fyrsta vatnsleiöslan, sem
lögö var yfir opiö haf.
Þegar leiöslan var tekin i notk-
un tók sjónvarpiö mynd af Einari
lækni Guttormssyni aö drekka
nýja vatniö. En vatniö, sem hann
drakk var gamalt, danskt vatn,
sem haföi veriö I leiöslunum og
þaö sást varla I botn glassins fyrir
óhreinindum.
Núna er vatniö i Eyjum ábyggi-
lega þaö besta á öllu landinu. En
ég er víss um, aö heföi ekkert ver-
iö gert i þessu vatnsmáli, væri
ekki búandi I Vestmannaeyjum i
dag. T.d. eru hreinlætiskröfur i
frystihúsunum orönar miklu
strangari og þaö þýöir mikla
vatnsnotkun.
Fyrri vatnsleiöslan var lögö ár-
iö ’68 og hefur hún reynst mjög
vel. 1 gosinu fór 90 m há
hrauntunga yfir hana en leiðslan
lét þaö ekkert á sig fá. Seinni
leiöslan kom svo áriö ’71.
Þó svo liðinn sé meira en
áratugur síöan leiöslan var lögö
til Eyja og vatnsskortur þar meö
úr sögunni, þá láta eldri Vest-
mannaeyingar vatniö aldrei
renna aö þarflausu; unga fólkiö
telur vatniö sjálfsagöan hlut.”
I framboð
„Ég fékk strax mikinn áhuga á
málefnum bæjarfélagsins og fór I
Marta Björnsdóttir:
„Við erum orðin
gróii í
„Ég tók töluveröan þátt I
starfsemi Leikfélags Vest-
mannaeyja á timabili. Viö sett-
um upp mörg verk. Þaö var
skemmtiiegur timi. Vinkona
min úr leikfélaginu sagöi viö
mig um daginn I gamni:
„Nú ert þú sko enginn amatör
lengur, þú ert bara orðin at-
vinnuleikkona”.
Þetta sagöi Marta Björns-
dóttir, eiginkona Magnúsar H.
Magnússonar og hló viö.
„Þetta er kannski ekki svo
vitlaust hjá henni. Þaö fer ekki
hjá þvl, aö maöur sé meira I
sviösljósinu en ella, þegar eigin-
maöurinn er i þessu stússi.
En svona daglega og innan
um vini mina, man ég hreint
ekki eftir þvi, aö ég sé „ráö-
herrafrú”. Auövitaö reyni ég
svo aö gegna minum skyldum
sem þessu fylgja, eftir bestu
getu”.
— Leiöist þér i Reykjavik?
„Allt aö þvi. Viö erum búin aö
búa 1 22 ár i Vestmannaeyjum.
Þaö gefur auga leiö, aö á svo
löngum tima breytast vina- og
kunningjatengslin. En sem bet-
ur fer eigum viö marga góöa
vini og ættingja hér, sem viö
höfum alltaf haldið sambandi
viö. Þaö bjargar miklu, þvi viö
erum oröin afskaplega rótgróin
i Vestmannaeyjum.
Starf Magnúsar sem ráðherra
býöur ekki upp á mikinn tima
fyrir fjölskyldu né til aö standa I
flutningum, sem fylgir mikiö
rót, bókstaflega á öllu. Þetta
heföi kannske veriö auöveldara,
heföi hann „bara” veriö þing-
maöur, eins og til stóö. En menn
gefa sig i þetta og þá þýöir ekk-
ert aö vera aö mögla. En ólikt
auöveldara er fyrir menn sem
eiga heimili sin hér i Reykjavik
að renna sér i ráðherrastól”.
— HvaÖ meö leikstarfsemina I
Eyjum?
„Þaö er mikil gróska I Leikfé-
laginu þar og hefur alltaf veriö.
Nú er komiö mikiö af ungu og
nýju fólki til starfa, sem er
gleöilegt til aö vita. Meðan ég
starfaöi meö félaginu var eitt
verk, sem viö tókum upp hvaö
eftir annaö, kannske vegna þess
hvaö okkur kerlingunum þótti
gaman aö leika þaö. Þaö var
gamanleikurinn „Margt býr I
þokunni”.
Meöal annars æföum viö þaö
upp hér I Reykjavik i „gosinu”
og sýndum fyrir ýmsa aöila,
sem ötulastir voru I hjálpar-
starfinu. Svo sem Trésmfðafé-
lag Reykjavikur, Rauöa kross-
inn og fleiri.
Svo höfum viö feröast meö
þaö til Austfjaröa, Vestfjaröa og
um Suöurland. Okkur var alls
staðar vel tekiö og margt
skemmtilegt, sem geröist i
þessum ferðum”.
— Er mikiö um boö og sam-
kvæmi?
„Ekki get ég neitaö þvi. Sumt
er skemmtilegt, annaö ekki,
eins og gengur. Ég hefi nú aldrei
verið yfir mig hrifin af hana-
stélsboöum og þaþ.þgfur ekkert
breyst.
En til aö /nefna eitthvaö
skemmtilegt djka tek ég til
dæmis kvöldveröarboö í kin-
verska sendiráöinu sem fjöl-
skyldunni-var boöiö I.
Maturinn vár sérkennilegur,
góöur óg gaman aö boröa hann.
Og utrjíram al.lt, gestgjafarnir
svo aíslappaöir og vingjarnlegir
’á svo eölilegan hátt, aö manni
leiö vel I náVist þeirra. Ég vildi
aö viö Islendingar heföum eitt-
hvaö af þeirri ró, sem viröist
einkenna Kfnverja, aö minnsta
kosti þá, sem ég hefi kynnst”,
sagði Marta Björnsdóttir.
—ATA
Marta meö dóttursoninn Daöa.
Texti: Axel T. Ammendrup
Myndir: Gunnar V. Andrésson