Vísir - 07.03.1979, Blaðsíða 10

10
Miðvikudagur 7. mars 1979.

Útgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: Davfö Guðmundsson
Ritstjórar: ólafur Ragnarsson
Höröur Einarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaöamenn: Axel Ammendrup, Edda Andrésdóttir, Halldór Reynisson, Jónina
Michaelsdóttir, Jórunn Andreasdóttir, Katrln Pálsdóttir, Kjartan Stefánsson, óll
Tynes, Sigurður Sigurðarson, Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson, Por-
valdur Friðriksson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson. Ljósmynd-
ir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. Utlit og hönnun: Jón Oskar Haf-
steinsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingar og sxrifstofur: Askrift er kr . 3000 á mánuöi innan-
Siðumúla 8. Simar 84611 og 82260. lands. Verö i lausasölu kr. 150 eintakið.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Ritstjórn: Siöumúla 14 simi 86611 7 linur. Prentun Blaöaprent h/f
Snuðrið í skólunum
sé stöðvað
Ásíðustuárum hefur komiðí Ijós, að full þörf er á því,
aðsettar séu í lög ákveðnar reglur um heimildir til rann-
sókna innan skólakerf isins, er varða skoðanir, einkalíf
og heimilishagi skólanemenda.
Það er engin ástæða til, að næstum hver sem er, geti
undir yf irskini vísindalegra rannsókna ruðst inn í skól-
ana með hvers kyns spurningalista, er varða einkamál-
efni nemendanna. Og það er heldur engin ástæða til að
setja kennara og skólastjóra í þann vanda að meta það,
hvort eðlilegt sé að veita leyf i til slíkra kannana í hvert
skipti, sem leyfis er leitað. Flestir skólamenn eru sjálf-
sagt andvaralausir fyrir þvi, að óhlutvandir aðilar séu
að reyna að smygla sér inn í skólastofnanir til þess að
snuðra um einkahagi nemenda og fjölskyldna þeirra.
Þeir eiga sér ekki ills von.
Frumvarp Ragnhildar Helgadóttur alþingismanns um
breytingu á grunnskólalögunum, sem m.a. miðar að því
að vernda friðhelgi einkalífs er af þessum sökum meðal
þörfustu mála, sem flutt hefur verið á Alþingi í vetur.
I frumvarpi Ragnhildar er ráð fyrir því gert, að varði
rannsókn, sem fram fer innan skólanna, einkahagi nem-
enda, skoðanir þeirra, heimilishagi þeirra, hagi forráða-
manna nemenda eða annarra, þurf i til að koma sérstakt
leyf i forráðamanna nemendanna, sem að sjálfsögðu eru
í langflestum tilvikum foreldrar nemenda.
Rökin fyrir slíkri reglu eru í sjálfu sér einföld. Sam-
setning spurningalista, sem lagður er fyrir tiltölulega
litinn hóp, gerir það sáraauðvelt fyrir þá, sem eitthvað
þekkja til nemendanna, að þekkja úr svör einstaklinga
innan hópsins. Það er líka rétt, sem Ragnhildur Helga-
dóttir bendir á í greinargerð með frumvarp sínu, að
ástæðulaust og rangt er, að nemendur séu hafðir til
fræðirannsókna án vitundar og samþykkis forráða-
manna þeirra nema sérstaklega standi á. Er svo sem
alveg óhætt að taka dýpra í árinni og segja, að full
ástæða sé til að sporna gegn því, að ýmsir aðilar, sem
vaða uppi með alls kyns svokallaðar ,,fræðirannsóknir"
leiki lausum hala innan skólakerf isins, hvort sem stúss
þeirra miðar í raun og veru að óeðlilegu snuðri um einka-
hagi fólks eða að því að skapa sjálf um sér verkef ni sem
engin þjóðfélagsleg þörf er fyrir.
Með þeim tillögum, sem felast i f rumvarpi Ragnhildar
Helgadóttur, er á engan hátt lagður steinn í götu eðli-
legrar rannsóknarstarfsemi.
Það er því í hæsta máta undarlegt, hve ofsafengin
andstaða ýmissa rauðliða jafnt innan Alþingis sem utan
hefur orðið gegn frumvarpinu. Vekur það vissulega
grunsemdir um, að þeim gangi eitthvað f leira til en um-
hyggja fyrir frjálsri rannsóknarstarfsemi. Þessi við-
brögðsýna meðöðru, að full ástæða er til þess fyrir alla,
sem vilja styrkja friðhelgi einkalífsins, að stuðla að
framgangi frumvarpsins.
Annaðatriði f rumvarpsins, sem ekki hef ur síður vakið
upp ramakvein frá hinum rauðu ofsatrúarmönnum, er
það ákvæði, að í skólastarf i skuli forðast einhliða áróður
m.a. um þjóðfélagsmál. Miðar þetta að því að sporna
gegn pólitiskum áróðri í skólum landsins. Svo mörg og
ósvifin dæmi eru um áróðursstarfsemi harðlínumanna
til vinstri jafnvel innan yngstu árganga í skólunum, að
full ástæða er til þess að setja skorinort lagabann við
starfsemi af þessu tagi.
VÍSIR
SKÝRSLA ÞJÓÐHAGS STOFNUNAR Ulili OLÍUVERÐSHÆKKANIR:
„VERULEGUR HLUTI
HÆKKANANNA VERÐ-
UR LANGVARANDI"
•HÆKKUNIN 100% TIL 150% •FER BENSÍN-
LÍTRINN í 226 KRÓNUR FYRIR APRÍLLOK?
„Markaðsverö á oliu 1
Hotterdam sem ræður innflutn-
ingsverði til tsiands var i febrúar
1979 100% til 150% hærra en að
meðaltaii 1978. Vonir standa til að
verðið hækki þegar á áriö lfður en
við því er að búast að verulegur
hluti hækkunarinnar verði iang-
varandi”, segir f greinargerð frá
Þjóðhagsstofnun sem samin var
aö tilhlutan rfkisstjórnarinnar
um hækkun oliuverösins og áhrif
hennar á þjóðarbúskapinn.
Þjóðhagsstofnun leggur til að
til eftirfarandi ráðstafana verði
gripið til að bregðast viö oliu-
verðshækkununum. Olíuvið-
skiptasamningar verði endur-
skoðaðir gert verði átak i orku-
sparnaði, verðlagning á oliu
innanlands stuðli að orku-
sparnaði, sérstakar ráðstafanir
verði gerðar til að Utgerö verði
gert kleift að risa undir hækkun-
um, verðbótum á laun verði
breytt og skattlagning rlkisins á
oliu endurskoðuð.
t greinargeröinni kemur fram
að bensinlitrinn gæti farið i 266
krónur fyrir aprillok.
Rotterdam markaður-
inn
Innflutningsverð á oliu til
tstands miðast i aðalatriðum við
skráð markaðsverö i Rotterdam.
Viðskipti sem um þennan
markað fara eru i raun li'tiö brot
af oli'uversluninni i heild. Þannig
geta tiltölulega litlar breytingar 1
heildarframleiðslu og eftirspurn
valdið stórfelldum breytingum.
t skýrslunni segir at torvelt sé
að spá um framvindu þessara
mála á næstunni en flest bendi þó
til að verðið i Rotterdam muni
lækka þegar líður á vorið og
kuldakasti I Evrópu linni og ekki
sist ef útflutningur á oliu komist i
eðlilegt horf i tran.
Raunar hefur gasoliuverð nú á
allra siðustu dögum lækkað veru-
lega frá þvi sem það fór hæst. Þó
það sé talsvert hærra en það var
er hækkanir hófust.
Um miðjan febrúar var svo.
komið að bensinverð I Rotterdam
var 133% hærra i dollurum en þaö
var i fyrra, gasoliuverð 187%
hærra og svartoliuverð 44%.
Áhrif á þjóðartekjur
Innflutningur á oliuvörum til
tslands á siðasta ári nam 22,6
milljörðum króna reiknað á
núgildandi gengi.
I þjóðhagsspá var gert ráð fyrir
að veröiö hækkaði um 6-7% i
erlendri mynt. Þannig var
reiknað með þvi aö innflutningur
árið 1979 yrði nálægt 24,2 mill-
jörðum.
Miðað við verðiö i Rotterdam i
febrúarbyr jun yrði þessi
kostnaður nálægt 43 milljörðum á
þessu ári. Miðað við miðjan
febrúar yrði skellur þjóöarbúsins
35 milljarðar en sé miðað vit
verðið 23. febrúar er kostnaðar-
aukinn 28 milljarðar króna eöa
sem nemur 12% af vöruútflutn-
ingi landsmanna.
Búastmá við að viðskiptakjörin
rýrni um 7-8% á árinu vegna oliu-
verðshækkananna og skerðing
þjóðartekna verði ekki undir 1
1/2-2% oger þá mitað viðað verð-
ið lækki verulega frá skráning-
unni um miðjan febrúar þegar á
áriö liður.
Verð og verðlagning
t samningum við Sovétrikin er
verð á oliu og bensini miðað við
íðalskráningu f.o.b.-verðs i
'V . « . j. *
Það má búast við þvl að biðraðir verði langar á bensinstöðvum rétt
áður en benslniitrinn hækkar I 226 krónur.
Rotterdam á þeim degi sem lest-
un hvers farms lýkur.
Nýja olíuverðiö sem tók gildi
hér 23. febrúar s.l. var ákveðiö á
grundvelli innkaupsverðs þeirrar
oliu sem til var I birgðum I land-
inu.
1 töflunni um hugsanlegt verð á
bensini og olium er reiknaö með
óbreyttum álagningar- og
ska ttlagningareglum og
verðákvörðun i april næstkom-
andi.
Gasoliuverð ogbensinverðhafa
þannig þegar nær tvöfaldast á
einuári og gasoliuverð gæti orðið
þrefelt á næstunni ef ekki verður
frekari og varanlega lækkun á
verði i Rotterdam.
Viðbrögð
1 skýrslunni er bent á nokkrar
leiðir til að draga úr áhrifum
þessara verðhækkana. Þar er
m.a. bent á að hægt sé að fá betri
nýtingu eldsneytis með stillingu
tækja.
Hægt væri i sumum tilvikum að
skipta yfir i ódýrari orkugjafa, úr
gasoliu yfir i svartoliu, til dæmis
á fiskiskipum. Skipti á innlendum
orkugjafa fyrir innfluttan kæmi
til greina og loks er bent á al-
mennar ráðstafanir svo sem
bætta einangrun húsa.
landinu sé oliuverðið á innan-
landsmarkaði áhrifarikasta
tækið. Þannig sýnist ótvirætt
nauðsynlegt að oliuverð á
innanlandsmarkaði sýni raun-
verulegan kostnað þjóðarbúsins
en sé ekki greitt niður.
Áhrif oliuverðshækkan-
anna
Um fjórðungur þjóðarinnar
notar nú oliu til húsahitunar. Fari
gasoliuliterinn i 100 krónur
verður oliukostnaður á mann um
105 þúsund krónur vegna kynd-
ingar á ári á móti um 23 þúsund
krónur á mann miðað við taxta
Hitaveitu Reykjavikur.
Hækkun á verði gasoliu úr 57,70
kr. á líter I 6890 krónur veldur um
2ja milljarða króna kostnaðar-
auka hjá fiskiskipaútgerð á heilu
ári.
Fari litrinn af gasoliu i rúmar
99 krónur og bensinlitrinn i 266
krónur fyrir aprillok má ætla að
oliuverðshækkunin valdi 1 1/2-2%
hækkun á vísitölu framfærslu-
kostnaðar frá febrúar til mai 1979
og 1/2% til viðbótar fram til
ágústmánaðar.
t skýrslunni er að lokum gerð
grein fyrir tekjum rikisins af oliu-
verðshækkununum og kemur þar
fram að þær eru áætlaðar um 500
A það er einnig bent að ef til 1.500 milljónir nettó.
hvetja eigi til orkusparnaðar i —KS
Meðalinnkaupsveró
seldrar olíu 2 febrúar 15. februar 16. februar 23. februar
á Islandi 1978 1979 1979 1979 1979
Benzln 145,61 282,50 310,00 340,00 335,00
Gasolía 122,62 247,50 325,50 352,50 284,00
Svartolía 78,53 98,50 108,50 113,00 108,00
F.o.b.-verö I dollurum á tonn I Rotterdam
Verð Verð D®11 1 D»!I 2 EKMI 3
I I Verð Verð m.v. Rotterdam
upphafi upphafi frá
1978 1979 23/2/79 7.feb. - 16.feb. 23. febrúar
1. Gasolla til húsahitunar
og fiskiskipa (án sölu- skatts) pr.lítra 34,50 57,50 68,90 99,20 130,80 110,00
2. Gasolía til annarra
nota (meó söluskatti)
pr. lltra
3. Svartolía pr. tonn
4. Benzín pr. lítra
41,40
25.800
69,00
39.000
r?)
82,70
40.500
119,00
48.000
113,00■L, 181,OOz; 205,003)266,00‘*; 286,004) 283,OO'
i4)
157,00
53.000
51.500
n«>
1) Vegagjald af benzíni kr.36,50 pr.lítra.
2) - 48,40 -
3) - - - 59,22 -
4) - 63,30 -
Þessi tafla sýnir þær verðbreytingar sem oröið hafa og i vændum
kunna aö vera