Vísir - 28.04.1979, Blaðsíða 9

Laugardagur 28. april 1979
t V
S ‘ \ * >
9
\ . V S vt* *
Hvað um leikritin?
Einhverra hluta vegna hafa
forráBamenn útvarpsins ekki
nefnt leikritin i sparnaöartali
sinu þegar þetta er skrifaB þótt
sú dagskrárgerö sé margfalt
dýrari en flest annaö efni, sem
framleitt er hjá þeirri stofnun
miöaö viö dagskrárlengd. Þaö
væri fljött aö segja til sin I
sparnaöi ef leikritum væri
fækkaö um helming, þannig aö
þau yröu hálfsmánaöarlega i
staö þess aö vera á dagskránni
vikulega. Fyrir þaö fé, sem
þannig sparaöist væri hægt aö
gera marga blandaöa þætti bæöi
meö beinum útsendingum og
niöursoönum efnisatriöum.
En leiklistardeild Útvarpsins
hefur löngum veriö heilög og
núverandi leiklistarstjóra virö-
ist hafa tekist að sannfæra út-
varpsráö og stjórnendur stofn-
unarinnar um aö hjá honum
megi ekki skera niður.
Þaö er þó staöreynd aö leik-
ritaflutningur f útvarpi hefur nú
alls ekki sama gildi og hann
haföi áöur en sjónvarpiö kom til
sögunnar, aö minnsta kosti ekki
meö þvi leikritavali, sem út-
varpshlustendum hefur verið
boöið upp á. Aftur á móti er þýö-
ingarmikiö fyrir leikara aö
sama leikritamagn veröi sent út
á öldur ljósvakans áfram. Ann-
ars missa þeir stóran spón úr
aski sinum.
Niðurgreiddir tónleikar
Annaö atriði hefur heldur ekki
boriö á góma i þeirri umræöu,
sem fram hefur fariö um fjár-
málakreppu útvarpsins, en þaö
kostar þó sitt. Ég á hér viö
starfsemi Sinfóniuhljómsveitar
Islands.
Þar er heil stofnun á framfæri
okkar, sem greiöum afnotagjöld
útvarps- og sjónvarps. Miklu
eölilegra væri aö Sinfóniuhljóm-
sveit Islands starfaöi alveg
sjálfstætt og þeir, sem áhuga
hafa á aö sækja hljómleika
hennar, greiddu sannviröi fyrir
miöana, I staö þess aö nú er fé
allra útvarpshlustenda notaö til
þess aö niöurgreiöa aögöngu-
miöa áö tónleikunum i Háskóla-
bíói og annars staðar.
Þaö er sjálfsagt aö útvarpiö
greiöi Sinfónlunni fyrir flutning
verka f útvarpinu, en aö ööru
leyti veitir stofnuninni ekki af
sinu fé til þess aö veita lands-
mönnum dagskrárþjónustu.
Kostnaöinn viö rekstur leik-
listardeildarinnar og sinfón-
iunnar ættu forráöamenn út-
varpsins aö skoöa vandlega áö-
ur en þeir taka ákvöröun um aö
skera niður þaö efni, sem hæst
hefur boriö I útvarpsdagskránni
undanfarna mánuöi.
Skjálfti og skiptiefni
Sé litiö til sjónvarpsins kemur
i ljós, aö glimuskjálfti er kom-
inn I þá starfsmenn, sem aöal-
lega annast gerö leikins sjón-
varpsefnis. Nokkrir þeirra hafa
sent útvarpsstjóra bréf þar sem
þeir hvetja til þess aö leikritun-
um veröi hlift viö niöurskuröi og
skora á hann aö berjast fyrir þvi
að „dagskrárgerö veröi beint
inn á þá braut aö topparnir á
dagskránni veröi ekki látlaust
sneiddir af til þess aö fylla upp i
mestu lægöirnar”, eins og sjón-
varpsmennirnir komast aö oröi
I bréfi sinu.
Þessi viöbrögö benda til þess
að islensku sjónvarpsleikritin
veröi fyrst fyrir baröinu á fjár-
málakreppunni hjá sjónvarpinu.
Þau hafa aö visu veriö tiltölu-
lega dýr, miöaö viö annaö inn-
lent sjónvarpsefni og aö sjálf-
sögöu er matsatriöi hve mörg á
aö taka upp á hverju ári og
hvort dagskrárfé sjónvarpsins
er betur variö til leikritageröar
en framleiöslu annars sjón-
varpsefnis.
Leikritin eru meöal þess sjón-
varpsefnis, sem beöiö er meö
hvaö mestri eftirvæntingu, og
þau hljóta jafnframt einna
haröasta dóma. Margir myndu
sakna þeirra, jafnvel þótt þeir
hinir sömu kynnu alls ekki aö
meta þau, þegar þau yröu sýnd.
Þessar og aörar innlendar
ástæöur ættu aö hvetja til leik-
ritaframleiöslu hjá sjónvarp-
inu, en þyngri á metunum er sú
staöreynd aö leikiö norrænt
sjónvarpsefni fæst einungis i
skiptum fyrir islenskt efni af þvi
tagi og er nauðsynlegt aö taka
upp ákveöinn fjölda innlendra
leikverka til þess aö viö getum
haldiö áfram þessum dagskrár-
skiptum, sem eru eins og flest
annaö norrænt samstarf íslandi
mjög hagstæö.
I saumana hjá símanum.
Ef menn á annaö borö eru aö
leita aö heppilegri sparnaöar-
leiö á vettvangi sjónvarpsins
held ég, aö hún sé hvorki i dag-
skrár-eöa tæknideildum þeirrar
stofnunar, — i staö þess ættu
ráöamenn aö snúa sér aö þeim
aðila, sem annast uppbyggingu
og rekstur dreifikerfis sjón-
varpsins og kanna I fyllstu
alvöru hvort ekki er hægt aö
fara þar betur meö fé en nú er
gert.
Þessi aðili er Póstur og simi.
Litiö sem ekkert eftirlit hefur
veriö meö þvi hvernig þeim
gifurlegu fjármunum, sem
þangaö hafa streymt frá sjón-
varpinu, hefur veriö variö. Aö
visu hafa menn séö endurvarps-
stöövar risa viöa um land, en
hætt er viö aö sjónvarpspening-
arnir fari i fleira en þaö sem aö
sjónvarpinu snýr og ekki er
vafamál, aö talsvert af þeim
tækjum, bilum og mannafla,
sem sjónvarpið kostar, nýtist
Pósti og sima að ööru leyti án
þess aö sú nýting sé greidd af
öðru fé.
Fara þyrfti náiö ofan I þessa
sauma i staö þess aö einblina á
leikrit eöa annaö dagskrárefni
sjónvarpsins. Ekki er vafamál
aö þar væri hægt aö spara háar
upphæöir. Jafnframt þyrfti aö
kanna i alvöru hvort ekki væri
eölilegra og hagkvæmara til
frambúöar aö Rikisútvarpiö
annaöist aö öllu leyti sjálft upp-
setningu og rekstur dreifikerf-
isins.
Milljarður í hítina
Ef viö leiöum nú hugann frá
sparnaöarleiöunum og niöur-
skuröarhnifnum aö orsökum
t staö þess aö fjárhagserfiöleikar sjónvarpsins séu Iðfnir bltna á dagskrár- eöa tæknideildum þess,
væri áátæða til aö kanna, hvort Póstur og simi tekur ekki til sfn meira fé en þörf er á viö rekstur
dreifikerfis sjónvarpsins.
fjármálakreppu rikisfjölmiöl-
anna, kemur i ljós, aö siöbúin og
litil hækkun afnotagjalda veldur
þar nokkru um, en þaö sem
skiptir þó sköpum er aö stjórn-
völd hafa hreinlega tekið til
annarra þarfa fé, sem sjónvarp-
inu bar samkvæmt stefnu þess-
ara sömu stjórnvalda. Þarna er
um aö ræöa tolltekjur af inn-
fluttum litsjónvarpstækjum,
sem námu nærri 1200 milljónum
i fyrra og eru áætlaöar um 1000
milljónir á þessu ári. Sjónvarpiö
fékk 590 milljónir I fyrra og mun
aðeins fá 340 milljónir á þessu
ári, þannig aö rúmur milljaröur
verður horfinn I rikishitina áöur
en þetta ár er liöiö, I staö bess aö
sú upphæö færi til uppbyggingar
dreifikerfis og til átarfsemi
sjónvarpsins.
Heimatilbúiö vandamál
Þegar ákveöiö var aö litvæöa
sjónvarpiö og hvetja til inn-
flutnings litsjónvarpstækja var
aðallega haft I huga, aö meö þvi
móti yröi hægt aö auka tekjur
sjónvarpsins verulega og
standa þannig straum af endur-
nýjun tækjakosts sjónvarps-
stöðvarinnar i Reykjavlk og
dreifikerfisins úti um land. Sala
svart-hvitra sjónvarpstækja
haföi þá nær stöövast og toll-
tekjurnar voru orönar svo til
engar. Peningarnir létu ekki á
sér standa er littækjainnflutn-
ingurinn hófst fyrir alvöru, en
þeir voru aö mestu leyti teknir i
annaö en þeir áttu aö nýtast I og
þvi er nú svo komiö sem raun
ber vitni.
Þeir, sem keypt hafa litsjón-
varpstæki hér á landi og greitt
hafa afnotagjöld sin, eiga
heimtingu á aö tolltekjunum og
afnotagjöldunum sé variö til út-
varps- og sjónvarpsrekstursins,
en ekki til einhvers annars. Ef
rikissjóöur afhenti nú sjónvarp-
inu þann milljarð sem hann
hrifsaöi til sin af tolltekjunum,
og afnotagjöldin rynnu óskipt til
dagskrárgeröar og reksturs út-
varps og sjónvarps þyrfti ekki
að skera niöur efniö.
Enn betra yröi ástandiö ef
afnotagjöld yröu aö minnsta
kosti hækkuö sem nemur verö-
bólgustiginu i landinu i staö þess
aö halda þeim stööugt niöri sök-
um þess aö þau eru inni i visitöl-
unni og hafa þvi smávægileg
áhrif á heimilishald visitölfjöl-
skyldunnar.
Fjármálakreppa ljósvaka-
miöla rikisins er heimatilbúiö
vandamál, sem stjórnvöld bera
ábyrgö á.
Vandann á aö vera hægt aö
leysa án þess aö vinsælt efni sé
þurrkað út af dagskránni.
-OR
SJÚNVBRPS- OG ÚTVBRPS-
KREPPB YFIRVOFBNDI?
• Hvar er rétt að belta nlðurskurðarhnttnum?
• Hvað veldur fjárhagserflðlelkunum
• Hvernlg á að leysa vandann?
Hjá útvarpinu er heist rætt um aö skera niður vinsæla blandaöa þætti, en hvers vegna má ekki fækka
dýrum útvarpsleikritum og losa útvarpið viö reksturskostnaö Sinfóniuhljómsveitarinnar?
Alvarleg fjármálakreppa er nú aö leggjast yfir
rikisf jölmiðlana tvo, útvarp og sjónvarp, og mun hún
að líkindum varpa skugga á þá Ijósu punkta, sem glatt
hafa notendur þessara fjölmiðla að undanförnu.
Niðurskurðarhnífnum verður ef svo fer fram sem
horfir beitt gegn því efni, sem er einna dýrast í fram-
leiðslu, að minnsta kosti hjá sjónvarpinu þar hyggjast
ráðamenn skera niður íslenska leikritagerð og heima-
tilbúna skemmtiþætti fyrst af öllu.
Hjá útvarpinu virðast líflegustu þættirnir, sem ver-
ið hafa á vetrardagskránni, „I vikulokin" og
„Morgunpósturinn" þeir liðir, sem menn einblina á.
Þótt talsverð yfirvinna fastra starfsmanna sé við
slíka þætti, er efni í þá tiltölulega ódýrt og þarf því að
lita á kostnaðartölurnar í heild, ef menn vilja meta
hvar auðveldast og eðlilegast er aö spara.