Morgunblaðið - 04.02.2001, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Kemur dauðinn
L
ÍKNARDRÁP var töluvert til
umfjöllunar í fjölmiðlum í nóv-
ember síðastliðnum þegar hol-
lenska þingið samþykkti laga-
frumvarp sem kveður á um að
læknum sé í ákveðnum tilfell-
um heimilt að aðstoða dauðvona
sjúklinga við að binda enda á líf sitt,
sé ströngum skilyrðum fullnægt.
Öldungadeild hollenska þingsins
mun taka frumvarpið til afgreiðslu á
þessu ári og víst þykir að það verði
samþykkt en þá yrði Holland fyrsta
landið í heiminum til að heimila líkn-
ardráp.
Líknardráp á sér lengri sögu í
Hollandi. Síðan á áttunda áratugn-
um hafa dómar fallið og reglugerðir
verið samþykktar þar í landi sem
hafa gefið læknum nokkurt svigrúm
til að aðstoða dauðvona sjúklinga við
að binda enda á líf sitt. Hegningar-
löggjöfinni hefur hins vegar ekki
verið breytt til samræmis og því hef-
ur verið unnt að sækja lækna til saka
fyrir morð. En verði frumvarpið að
lögum yrði réttarstaða sjúklinga og
lækna tryggð.
Svipaðar reglur um líknardráp og
tíðkast í Hollandi hafa verið settar í
Belgíu, Sviss, Kólumbíu og Oregon-
ríki í Bandaríkjunum, en líknardráp
er hvergi ennþá löglegt. Í Norður-
héruðunum í Ástralíu var læknum
heimilað að aðstoða dauðvona sjúk-
linga við sjálfsvíg árið 1996, en lögin
voru afnumin ári síðar. Í öðrum vest-
rænum löndum er líknardráp annars
ekki leyfilegt.
Þrátt fyrir þá staðreynd að líkn-
ardráp sé ólöglegt er talið að það
tíðkist í nokkrum mæli í löndunum
eins og kannanir hafa sýnt fram á.
Engin könnun hefur verið gerð
hér á landi á því hvort hér viðgangist
líknardráp eins og það hugtak er
skilgreint í bókinni Siðfræði lífs og
dauða eftir Vilhjálm Árnason pró-
fessor en þar segir: „Það er líknar-
dráp ef maður veldur dauða annars
eða lætur hjá líða að bjarga lífi hans,
vegna þess að dauðinn er hinum
deyjandi manni fyrir bestu og stríðir
ekki gegn vilja hans.“
Lítil umræða í íslensku
þjóðfélagi um líknardráp
Umræður í íslensku þjóðfélagi um
líknardráp hafa verið fátíðar og að-
eins ein íslensk könnun er til þar sem
heilbrigðisstéttir eru spurðar um
viðhorf þar að lútandi. Árið 1995
gerði læknaneminn Elsa B. Vals-
dóttir athugun þar sem spurt var um
ýmis siðfræðileg álitamál er varða
takmörkun meðferðar við lífslok og
birtust niðurstöður í Læknablaðinu
árið 1997. Í könnuninni var meðal
annars spurt hvort viðkomandi teldi
líknardráp réttlætanlegt undir ein-
hverjum kringumstæðum. Sendur
var spurningalisti til 184 lækna og
239 hjúkrunarfræðinga af Landspít-
ala og Borgarspítala. Svör bárust frá
234 eða 55% þeirra sem voru spurðir.
Þegar spurt var hvort líknardráp
væri að þeirra mati réttlætanlegt
undir einhverjum kringumstæðum
svöruðu 5% lækna því játandi og 9%
hjúkrunarfræðinga en einungis 2%
svarenda gátu hugsað sér að verða
við slíkri ósk.
Andstætt hugmyndum
um læknishlutverkið
Enginn íslenskur læknir hefur
enn sem komið er tekið opinberlega
undir hollensku sjónarmiðin um
líknardráp. Í þeirri umræðu sem
hefur farið fram hér á landi um með-
ferð dauðvona sjúklinga hefur líkn-
ardráp ekki einu sinni komið til tals,
að sögn Þorsteins Svörfuðar Þor-
steinssonar, yfirlæknis á gjörgæslu-
deild Landspítalans – háskóla-
sjúkrahúss við Hringbraut. Það er
Umræður í íslensku þjóðfélagi um
líknardráp eru fátíðar og enginn
íslenskur læknir eða aðrir sem vinna
innan heilbrigðisstéttanna hafa
opinberlega lýst sig fylgjandi því að
læknar aðstoði dauðvona sjúklinga
við að binda enda á líf sitt. Hildur
Einarsdóttir ræddi við lækna og
heimspekinga um afstöðu þeirra til
líknardráps og gráa svæðisins sem
ýmsir telja vera á milli
líknarmeðferðar og líknardráps.
hann vill?
þegar