Morgunblaðið - 23.12.2001, Page 28

LISTIR
28 SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Öðruvísi blómabúð
Gleðileg jól
og farsælt
komandi ár
Opið aðfangadag
frá kl. 8-15
Jóladagur..........................lokað
Annar í jólum..............kl. 9-19
Arnþrúður Karls-
dóttir segir … nefn-
ist fyrsta bók Arn-
þrúðar Karlsdóttur.
Í kynningu segir
m.a.: „Arnþrúður
Karlsdóttir gagnrýnir
harðlega embætt-
ismenn á æðstu
stöðum undir
merkjum rannsóknarblaðamennsku.
Hún sýnir fram á hvernig skjaldborg er
slegið utan um suma en aðra ekki.
Þeirri skoðun sinni lýsir hún m.a. með
eftirfarandi hætti: „Menn, í opinberu
starfi, hafa komist upp með að sam-
mælast um að misnota vald sitt á ger-
ræðislegan hátt. Menn hafa komist
upp með að beita margvíslegum
brögðum svo sem einelti, rógi, röng-
um sökum, undirferli og ábyrgðarleysi.
Þetta er saga um valdaráttu sem
tók á sig óhugnanlega mynd. Engin
takmörk voru fyrir því hversu langt
mátti ganga áður en einhver lá í valn-
um. Að þessu sinni var það dr. Gunnar
Þór Jónsson bæklunarskurðlæknir.“
AK fjölmiðlun gefur út. Bókin er 99
bls., prentuð í Rúnum ehf.
Frásögn
Gluggavofan er
eftir Barð-
strendinginn
Steinunni Eyj-
ólfsdóttur með
teikningum eft-
ir Guðfinnu
Sverrisdóttur.
Hér segir frá Gluggavofunni sem
átti heima í stóru sprungunni þvert
yfir svefnherbergisgluggann. Hún
lék oft lögin sín á kvöldin þegar
krakkarnir voru háttaðir. Stundum
lék hún lágt og milt og stundum
hélt hún meiri háttar tónleika. Það
var oftast í norðanbyl. Svo tók
pabbi hennar Ljúfu stóran tréhlera
og negldi fyrir gluggann. En hvað
gerðist þá?
Steinunn hefur áður skrifað
nokkrar barnabækur.
Útgefandi er Vestfirska forlagið á
Hrafnseyri. Prentvinnsla Pjaxi hf.
Verð 1.900 kr.
Börn
SÚ VAR tíð að fátt þótti skemmti-
legra á Íslandi en að hlýða á söng
karlakóra. Bestu kórar landsins ferð-
uðust vítt og breitt um landið og
héldu tónleika og söngskemmtanir,
nánast alltaf fyrir fullu húsi, og hlutu
víðast hvar firnagóðar viðtökur. Á
þessum árum var góður karlakór
sómi hvers bæjarfélags og ekki var
örgrannt um að það kitlaði svolítið
metnað fólks ef það fréttist að „kór-
inn okkar“ hefði staðið sig vel og
fengið lof í stærri plássum.
Úti í Evrópu er hefðin fyrir kór-
söng ævagömul, en hér á landi komu
eiginlegir karlakórar ekki til sögunn-
ar fyrr en um eða skömmu fyrir alda-
mótin 1900. Mun karlakórinn Hekla á
Akureyri hafa verið hinn fyrsti sem
eitthvað verulega lét að sér kveða og
fór í söngför til útlanda. Í höfuðstaðn-
um komu fyrstu eiginlegu kórarnir
fram á öndverðri 20. öldinni og náðu
strax miklum vinsældum.
Saga Karlakórs Reykjavíkur er
rakin til ársins 1926. Á sumardaginn
fyrsta það ár kom kórinn fyrst fram
opinberlega er hann hélt samsöng
með Söngfélaginu Þröstum úr Hafn-
arfirði í Nýja bíói. Fyrur frammistöð-
una þar hlaut kórinn mikið lof og
þremur dögum síðar var skemmtunin
endurtekin við engu minni hrifningu.
Þar með var starfið hafið og hefur
staðið óslitið fram til þessa dags.
Margt hefur borið við í sögu kórsins á
þessum þremur aldarfjórðungum,
margir frábærir listamenn lagt hönd
á plóginn og fjölmargir dugandi fé-
lagar unnið óeigingjarnt starf í þágu
kórsins. Mun þó á engan hallað þótt
þar sé nafn Sigurðar Þórðarsonar
nefnt á undan öðrum. Hann átti
mestan þátt í stofnun kórsins árið
1926, stjórnaði honum í 36 ár, mótaði
hann öðrum mönnum fremur og
samdi sum þau lög, sem kórinn hefur
orðið hvað þekktastur fyrir. Ber þó
að hafa í huga að Sigurður naut jafn-
an óbilandi atfylgis kórfélaga og lið-
sinnis afbragðs listamanna.
Saga Karlakórs Reykjavíkur er
viðburðarík, nánast samfelld sigur-
ganga og merkur þáttur í íslenskri
tónlistar- og menningarsögu. Hún er
sögð á þessari bók, skráð af Þorgrími
Gestssyni. Frásögn hans er næsta
hefðbundin, sagan rakin í tímaröð frá
fyrsta degi til ársloka 2000. Hún er öll
einkar læsileg og á köflum stór-
skemmtileg aflestrar. Þorgrímur hef-
ur augljóslega haft úr mörgum góð-
um heimildum að moða og notfærir
sér þær vel. Margir kaflanna eru
stórfróðlegar heimildir um allt hið
mikla starf sem unnið er á vettvangi
kórsins, allt það erfiði og fórnfýsi sem
liggur að baki einum tónleikum. Í
öðrum köflum segir frá sigurstund-
um og ferðalögum þar sem kórinn
hefur borið hróður íslenskrar söng-
listar víða um lönd.
Söngferðir innanlands og utan
hafa frá upphafi verið ríkur þáttur í
starfsemi Karlakórs Reykjavíkur.
Fyrsta utanlandsferðin var farin til
Norðurlanda árið 1935 og síðan hefur
kórinn farið víða um lönd og álfur.
Flestar hafa þessar ferðir verið vel
heppnaðar og frá þeim öllum er sagt
á lifandi hátt í þessari bók. Minnis-
stæðasta „ferðasagan“ er þó kannski
sú af ferðinni sem aldrei var farin og
frá er sagt á bls. 104–112. Var það
mál allt hið furðulegasta. Sem dæmi
um aðrar skemmtilegar ferðasögur
má nefna þá um Mið-Evrópuförina
árið 1937 og um ferðina með Baltíku
haustið 1966.
Allur frágangur þessarar bókar er
með ágætum. Hún er í stóru en þó
handhægu broti, prýdd fjölda mynda
sem margar segja mikla sögu, og
prentuð á fallegan pappír.
Söngur og gleði
BÆKUR
Menningarsaga
Þorgrímur Gestsson: Karlakór Reykjavík-
ur 2001. 415 bls., myndir.
HRAUSTIR MENN – SAGA KARLAKÓRS
REYKJAVÍKUR
Jón Þ. Þór
ÞAÐ skal fúslega játað, að tvær
grímur runnu á undirritaðan, þegar
hann tók við ofannefndri bók til um-
sagnar. Ekki þurfti þó lengi að blaða
í bókinni til þess að heillast af henni,
því að hún kom skemmtilega á óvart.
Margir munu án efa hugsa eins og
undirritaður, að rafeindatækni sé
eitthvað, sem öðrum en innvígðum
er hulið. Í sannleika sagt er það reg-
inmisskilningur. Orðið rafeindavirki
nær yfir allstóran hóp tæknimennt-
aðra manna, það er símvirkja, úr-
smiði, skriftvélavirkja, loftskeyta-
menn, útvarpsvirkja og
radíóamatöra. Störf þessara manna
koma inn á nær öll svið þjóðfélagsins
og hver maður er orðinn meira eða
minna háður þeim tækjum, sem raf-
eindavirkjar eru sérfræðingar í.
Margir gera sér alls ekki grein fyrir,
hve víða þessari tækni er beitt, þó að
þeir nýti sér hana margoft á degi
hverjum. Nú þykir ekki tiltökumál á
ferðast á milli vina á ljóshraða í formi
SMS-boða eða fara um bókasöfn
með sama hvatleika, þó að leshrað-
inn og hugarþelið haggist hvergi.
Í bókinni er rakin starfssaga þess-
ara greina frá því fyrsta símakerfi
var sett upp á Ísafirði 1889 til árs-
loka 2000. En bókin er miklu meira
en þessi saga, því að fléttað er inn í
miklu efni, bæði innlendu og er-
lendu, sem gæðir bókina lífi. Allt er
efnið fellt inn í samfellda heild, svo
að úr verður sérstaklega áhugaverð
og listilega vel gerð atvinnu- og
heimildarsaga. Engu að síður kemst
saga einstakra greina mjög vel til
skila og lýst er stéttarbaráttu og
félgsanda á skilmerkilegan hátt.
Höfundur hefur kynnt sér bar-
áttumál sinna manna ekki síður en
tækniþróun. Oft voru átökin hörð og
ekkert dregið undan. Það er nú með
ólíkindum, hvað ein-
stakir ráðamenn fyrr á
árum reyndu til þess að
níða skóinn af þessari
stétt. Rafeindavirkjar
létu samt ekki bugast
og náðu fram mörgum
mikilvægum áföngum,
sem flestir líta á sem
sjálfsagðan hlut nú til
dags.
Í bókinni er líka
greint frá hugvits-
mönnum, sem skarað
hafa fram úr í sinni
grein. Í ljós kemur, að
við höfum átt mikla
hæfileikamenn á þessu
sviði, sem hefðu getað
orðið miklir frumkvöðlar, ef þeir
hefðu búið við betri aðstæður en hér
úti í reginhafi. Það kemur líka á
óvart, hve margir þeirra, sem störf-
uðu að þessum málum á fyrri hluta
síðustu aldar, voru í raun vel að sér
um þessa hluti og hve framsýnir þeir
voru.
Allur frágangur,
málfar og umbrot er
með ágætum. Sérstaka
athygli vekur kápusíð-
an, sem er án efa ein af
þeim beztu á þessari
bókatíð. Það vantar
bara að geta þess, að
myndin sýnir ljósleið-
ara.
Óþarft er að hafa
þessi orð öllu lengri.
Bókin er á allan hátt
mjög vel gerð og verð-
skuldar mikið lof. Höf-
undi er hér með óskað
til hamingju með fróð-
lega, skemmtilega og
forvitnilega bók, en
ekki er síður ástæða til að samgleðj-
ast rafeindavirkjum með að hafa
eignast vandað rit sem lýsir vel bar-
áttu þeirra fyrir réttindum, segir
sögu greinanna og veitir almenningi
mjög góða innsýn í störf þeirra.
Á ljóshraða í samtímanum
BÆKUR
Náttúrufræðirit
Eftir Þorstein J. Óskarsson. 314 bls. Út-
gefandi er Félag rafeindavirkja og Félag
rafeinda- og tölvufyrirtækja. Reykjavík
2001.
RAFEINDATÆKNI Í 150 ÁR
Ágúst H. Bjarnason
Þorsteinn Jón
Óskarsson
Álfabakki 14a, Mjódd Náð, kristið
félag sýnir brúðuleikritið Hvað þýða
jólin kl. 14. Einnig verða sungin jóla-
lög.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
STEINAR Bragi átti í fyrra
heiðurinn af því stysta verki sem
gefið hefur verið út undir nafninu
skáldsaga á íslensku, Turninum. Í
ár sendir hann frá sér ljóðabók, þá
þriðju að ég held, og hlýtur af-
dráttarlaust verðlaunin fyrir besta
bókatitilinn í jólaflóðinu: Ljúgðu
Gosi, ljúgðu.
Titillinn ber með sér fram-
hleypni, kaldhæðni og eitraðan
húmor en óhætt er einmitt að telja
þessa þætti helstu einkenni ljóða
Steinars Braga. Auk þess sem
ákallið í titlinum getur talist krafa
um meiri skáldskap má líka lesa í
það ákveðna illkvittnislega upp-
reisn, þetta var jú það sem Gosi
litli átti alls ekki að gera. En þetta
kallast líka á við skáldskap Stein-
ars sem hefur í fyrri bókum sínum,
hálfglottandi, hefur maður á til-
finningunni, skrifað sig út úr hefð-
bundnu mengi íslenskrar ljóðlistar
og stendur því nokkuð sér á parti.
Strax við upphaf lesturs er aug-
ljóst að formhyggja og braglyndi
eru þessu ljóðskáldi ekki ofarlega í
huga. Ljóðin eru textaflæði, virð-
ast í fyrstu samhengislaus og
minna jafnvel á klippilistatækni
eins og hún hefur verið stunduð af
William Burroughs og David Bo-
wie, hending látin ráða samsetn-
ingu í leit að frjálsum orða- og
hugsanastraumi. Þegar nánar er
að gáð reynist það þó ekki raunin,
samhengi skapast þótt treglega sé.
Eftir nokkurn lestur tekur ljóð-
mælandi að birtast lesendum, rödd
sem er ráðandi vitund á mörgum
stöðum í bókinni og smám saman
skýrist líka umhverfi ljóðmæland-
ans. Í anda titilsins, og í samræmi
við fyrri ljóð Steinars, reynist
mælandi þessi heldur óljóðalegur,
flatmagandi á sólarströnd og yf-
irgefnir legubekkir og gruggugar
hótelsundlaugar yrkisefnin. Hátíð-
leiki ljóðsins er þarna dreginn í
efa og staðreyndin er sú að hvers-
konar andlegri upphafningu eða
skáldleika er skjótt varpað á vit
feðra sinna í ljóðasafninu. Yrðing-
in „höfuð í krukku með formalíni
sneitt af búknum“ gefur hugmynd
um þá fagurfræði sem Steinar nýt-
ir þess í stað.
Eftir ánægjuna með titilinn fór
heldur að draga fyrir sólu í lestr-
arupplifun minni á bók þessari.
Fyrsta tilfinningin var, eins og áð-
ur segir, að hér væri óagað texta-
flæði á ferðinni sem litla samleið
ætti með mér. Þegar á leið lest-
urinn fóru þó að renna á mig tvær
grímur. Eitthvað í textanum var
að reyna að heilla mig, í hverju
falli að fanga. Það sem mér í
fyrstu hafði fundist fáránlegt fór
að taka á sig gróteska heildar-
mynd, mér fannst ég verða var við
tregablandinn dauðleika og ég fór
að taka eftir tengslum ljóða á milli,
tengslum sem jafnan sneru að
dauðanum: „æxli eins og slefandi
niður hálsinn og engar slaufur á
heimilinu“, „hvín í vélinni og tekst
á loft eins og útspýting á filmu
polaroid í æðarnar“, „og sviminn
kemur aftur fóðra veggina mynstri
bómull og sólum verð rakur til
augnanna þegar minnst er á dauð-
ann“, og áfram mætti telja fleiri
textabrot úr ólíkum ljóðum sem
saman gætu vel myndað einhvers
konar uppgjör eða slit við
áhyggjulaust líf; svartnætti er yfir
núi margra ljóðanna og nær höf-
undur þannig tökum á manni, ekki
endilega með einstökum ljóðum
heldur með þeirri samansöfnuðu
tilfinningu sem bókin skilur eftir.
Ég er hreint ekki frá því að þetta
sé góð ljóðabók.
„Og Gosi það er lygi“
BÆKUR
Ljóð
Eftir Steinar Braga. Bjartur, Reykjavík
2001. 97 bls.
LJÚGÐU GOSI LJÚGÐU
Björn Þór Vilhjálmsson
DILBERT
mbl.is