Morgunblaðið - 23.12.2001, Qupperneq 34

SKOÐUN
34 SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„FYRSTA friðargæslu-
verkefni Sameinuðu
þjóðanna var tilraun til
að takast á við og sigra
hið versta í manninum
með hinu besta, mæta
ofbeldi með umburðar-
lyndi og berjast gegn
stríði með friði.“ Þessi
orð Kofis Annans, aðal-
framkvæmdastjóra
Sameinuðu þjóðanna,
lýsa vel þeirri hugsjón
sem bjó að baki fyrstu
friðargæsluaðgerð
stofnunarinnar árið
1948. Þótt verklag og
verksvið friðargæslu
hafi þróast og víkkað, og
verkefnum fjölgað, stendur þessi
hugsjón óhögguð. Að sigra hið versta
í manninum með hinu besta er eftir
sem áður megintilgangur friðar-
gæsluaðgerða.
Ófriður á jólum
Það er nöturlegt til þess að hugsa
að ófriðarbál loga víða um heim nú
þegar jólahátíðin nálgast. Stundum
virðist enginn endir vera á stríðsátök-
um, skærum og þjáningum í veröld-
inni. Það er því huggun harmi gegn að
friðargæsluaðgerðir hafa sannað gildi
sitt við að koma í veg fyrir átök, stilla
til friðar og skapa skilyrði fyrir var-
anlegan frið á átakasvæðum. Nýlegt
dæmi um árangursríka friðargæslu-
aðgerð er útsending herliðs NATO til
Makedóníu í haust sem batt enda á
skærur og átök þar í landi. Aðferða-
fræði alþjóðlegrar friðargæslu sem
verið hefur í þróun á síðustu árum og
áratugum á vegum alþjóðastofnana á
borð við Sþ, NATO og ÖSE, er farin
að skila ótvíræðum árangri.
Margþættar aðgerðir
Segja má að friðargæsluhugtakið
hvíli fyrst og fremst á þremur stoð-
um. Í fyrsta lagi er um að ræða hefð-
bundna friðargæslu þar sem alþjóð-
legt gæslulið kemur inn á átakasvæði,
jafnan með samþykki stríðandi fylk-
inga og stuðlar með viðveru sinni að
því að vopnahlé haldist og að endan-
legir friðarsamningar náist. Í öðru
lagi er um að ræða umfangsmikið
uppbyggingarstarf þar sem borgara-
legir sérfræðingar á vegum alþjóða-
stofnana vinna með heimamönnum að
því að koma gangverki samfélagsins í
samt lag. Um getur verið að ræða
uppbyggingu orkumála, skólamála og
stjórnkerfis, svo fáein dæmi séu
nefnd. Í þriðja lagi hefur mannúðar-
og neyðaraðstoð við
flóttafólk og önnur
fórnarlömb stríðsátaka
verið skilgreind sem
hluti af friðargæslu.
Friðargæslustarfið
hefur þannig þróast frá
því að felast fyrst og
fremst í eftirliti með að
vopnahlé sé virt, yfir í
að vera einnig um-
fangsmikið uppbygg-
ingar- og mannúðar-
starf. Þessi þróun
hefur leitt til náins
samstarfs hefðbundins
herliðs og borgara-
legra sérfræðinga í
friðargæsluverkefnum,
sem opnað hefur dyrnar fyrir aukna
þátttöku okkar Íslendinga.
Íslenska friðargæslan
Í september sl. var Íslenska frið-
argæslan stofnuð í utanríkisráðu-
neytinu en tilgangur hennar er að efla
þátttöku Íslands í alþjóðlegri friðar-
gæslu með því að fjölga íslenskum
friðargæsluliðum. Að undangenginni
auglýsingu heimsóttu rúmlega 2.500
manns heimasíðu ráðuneytisins til að
afla sér upplýsinga. Um 250 manns
sóttu um að taka sæti á viðbragðslista
Íslensku friðargæslunnar og hafa
þegar verið valdir um 100 sérfræð-
ingar á listann. Í þeim hópi eru m.a.
stjórnmálafræðingar, lögfræðingar,
verkfræðingar og tæknimenn, við-
skipta- og hagfræðingar og læknar,
hjúkrunarfólk og lögreglumenn.
Þessi hópur mun fá undirbúnings-
þjálfun til friðargæslustarfa hér á Ís-
landi og úr honum verða valdir ein-
staklingar til að fjölga íslenskum
friðargæsluliðum að störfum erlendis
í 20 árið 2002 og allt að 25 árið 2003.
Það er sérstakt gleðiefni hve margir
hæfir einstaklingar gáfu kost á sér til
friðargæslustarfa, og sömuleiðis að
rúmlega þriðjungur þeirra er konur.
Gert er ráð fyrir að sérfræðingar Ís-
lensku friðargæslunnar verði m.a.
sendir til starfa á Balkanskaga eins
og verið hefur. Auk þess vakti ég máls
á því í ræðu minni á allsherjarþingi
SÞ í New York nóvember sl. að með
stofnun Íslensku friðargæslunnar
hefur Ísland bæði getu og vilja til að
senda sérfræðinga til friðargæslu-
starfa í Afganistan ef þörf krefur.
Friðargæsla gerir gagn
Stundum hefur því verið haldið
fram að Íslendingar séu svo lítil þjóð
og vanmáttug að framlag hennar til
friðargæslu, þróunar- og mannúðar-
mála sé svo lítið að þess sjáist ekki
merki. Þetta er ekki rétt. Sérhvert
framlag og sérhver starfsmaður í frið-
argæslu skiptir miklu máli og getur
raunar skipt öllu máli fyrir þá ein-
staklinga sem hann er að vinna fyrir.
Því á bak við fréttirnar af flóttamönn-
um, skæruhernaði og hryðjuverkum
dyljast jafnan örlög venjulegs fólks
sem er leiksoppar stríðandi fylkinga.
Í heimsókn minni til Kosovo-héraðs í
sumar varð ég þess áskynja að ís-
lenskir friðargæsluliðar gera ótvírætt
gagn, t.d. með fræðslustarfi, lögfræði-
ráðgjöf, tækniaðstoð og löggæslu.
Fyrir heimamenn er þessi aðstoð
ómetanleg. Íslensku friðargæslulið-
arnir öðlast dýrmæta reynslu, auk
þess sem við Íslendingar eignumst
hóp fólks sem hefur þekkingu og
reynslu til að takast á við krefjandi
aðstæður.
Ekki bara hagsmunir
Utanríkisstefna Íslands snýst um
að tryggja hagsmuni þjóðarinnar í
efnahagslegu, pólitísku og menning-
arlegu tilliti. Það er gert með því að
tryggja samkeppnishæfni íslensks at-
vinnulífs og sókn á erlenda markaði,
með nánu samstarfi við önnur ríki um
öryggismál og með styrkingu ís-
lenskrar menningar á alþjóðavett-
vangi. En utanríkismál snúast ekki
eingöngu um hagsmuni, þau snúast
einnig um mannréttindi og mannúð,
samhjálp og samvinnu. Í því tilliti ber
hverju ríki að leggja sitt af mörkum,
eftir efnum og aðstæðum, til að koma
þeim til aðstoðar sem um sárt eiga að
binda. Það er einkar brýnt nú þegar
víða horfir til ófriðar og þörfin fyrir
samhent átak á grunni hinnar árang-
ursríku aðferðafræði friðargæslunn-
ar hefur sjaldan verið meiri. Með
þátttöku í friðargæslu vinnum við í
anda kristinna gilda og þess boðskap-
ar sem við höfum í hávegum á heil-
ögum jólum.
FORSENDA FRIÐAR
ER FRIÐARGÆSLA
Halldór
Ásgrímsson
Utanríkismál snúast
ekki eingöngu um hags-
muni, segir Halldór
Ásgrímsson, þau snúast
einnig um mannréttindi
og mannúð, samhjálp og
samvinnu.
Höfundur er utanríkisráðherra.
Ég efast ekki um það sé gott að vera trúaður. Hafa einlæga ogdjúpa trú á guð sinn og heilaga ritningu. Ekki bara á jólumog stórhátíðum, heldur alla daga. Í bæn, í forsjá, á valdiþeirrar vissu að hin ósýnilega hönd Guðs haldi vernd-arhendi yfir manni.
Þetta er mörgum gefið og ég geri ekki lítið úr því. Það færir þeim
frið og öryggi sem þannig hugsa og trúa.
Mér hefur aftur á móti aldrei auðnast að ganga trúarbrögðum svo
skilyrðislaust á hönd. Kannske er það efinn, kannske þrjóskan eða
kannske er maður ekki nógu vel gefinn til að hafa vit á því að afsala
yfirráðum yfir eigin lífi. Maður er enn og oftast að þrauka við þá bá-
bilju að ráða sjálfur hugsunum sínum og athöfnum í stað þess að fela
örlög sín æðri máttarvöldum.
Mín trú beinist hins vegar að því að aðhyllast kenningar Jesú
Krists um kærleikann. Gjörið svo sem þér viljið að aðrir gjöri yður.
Þetta er kristindómurinn í hnotskurn og sú lífsskoðun er mér næg.
Hana má kalla trúarbrögð eða ekki trúarbrögð ef mönnum sýnist svo.
Í þeim anda held ég jólin. Friður, manngæska, umburðarlyndi,
auðmýkt. Það er inntak kærleikans. Að vera góður. Að minnsta kosti
að reyna að vera góður. Ég er ekki að segja að mér takist það alltaf.
En ég reyni.
Ég geri ráð fyrir að trúarbrögð, hvort heldur kristnin, hindúismi
eða islam, séu góðra gjalda verð, hver á sinn hátt.
Sagði ekki Jón Prímus að allir guðir væru jafngóðir?
Og eitt er víst, allir vildu þeir vel, spámennirnir,
hvort sem í hlut áttu Múhammed, Búdda eða Jesús
Kristur. Trúarbrögð þeirra breiddust út og sagt er
að trúin flytji fjöll og ef ekki fjöll, þá fólk. Milljónir
manna hafa tekið kenningar þeirra svo bókstaflega
að nærri lætur að lærisveinar og leikmenn hafi
gengið í björg til að breiða út boðskapinn og berjast
fyrir málstaðnum. Með góðu eða illu.
Þess ber mannkynssagan vitni. Hún er þyrnum stráð í styrjöldum
og blóðsúthellingum í nafni trúarinnar? Upphaf Íslandsbyggðar á
rætur sínar að rekja til yfirgangs Noregskonungs um að lögleiða
kristna trú í sínu landi. Og svo áfram í veraldarsögunni. Bardagar í
nafni biskupa, krossferðir kristinna manna, hryðjuverk múslima und-
ir merkjum Allah. Átökin fyrir botni Miðjarðarhafs eru háð af öflum,
sem láta ráðast af trúarofstæki. Talibanar gengu fram fyrir skjöldu í
nafni heilagrar trúar sinnar. Hryðjuverkamennirnir sem fórnuðu lífi
sínu ellefta september, voru útverðir múslimskra trúarbragða og nær
fjögur þúsund óbreyttra bandarískra borgara voru fórnarlömb þess-
ara átaka, þessarar óvildar, heiftar og haturs á meintri andstyggð
kristinna manna. Svo ekki sé minnst á átökin endalausu í Írlandi, sem
háð eru í nafni trúarbragðanna.
Heimurinn hefur allur verið á öðrum endanum, vegna atburða sem
tengjast átökum milli ólíkra trúarbragða. Og svo er alltaf verið að
segja okkur hvað trúin sé merkileg og mild í þágu mannkynsins!
Er ekki þvert á móti hægt að halda því fram að mannkyninu stafi
mesta hætta af því fólki sem hefur ánetjast hinum ýmsu trúar-
brögðum af mestum ákafa?
Til viðbótar má svo nefna að það verður að kallast ein tegund trúar-
bragða þegar fram hafa komið spámenn og bjargvættar, alla síðustu
öld, sem boðuðu kenningar af slíkri ástríðu að heilu þjóðfélögin og
heimsbyggðin öll var undirlögð. Kenningarnar um nasismann, boð-
skapurinn um kommúnismann og nú síðast er hin blinda trú á mark-
aðinn og Mammon að tröllríða hinum vestræna heimi. Lífshamingjan
var og virðist enn vera undir því komin að búa sér til spámenn og til-
búna leiðsögn um aðgang að himnaríki. Kommúnisminn boðaði öllum
sæluríki, með því að gerast öreigar, nasisminn barðist fyrir hinum
hreinræktaða kynstofni og paradís á jörðu, markaðurinn með fyr-
irheitum um gull og græna skóga ef mammon ræður.
Allt er þetta hjóm og hræsni og himnaríki andskotans og gerir ekki
annað en að blinda mönnum sýn á það sem er eftirsóknarvert í lífinu.
Villukenningar sem kynda undir ófriðarbál. Eins og dæmin sanna og
reynslan.
Þegar á allt er litið er lífið ekki flóknara en það að hafa góða sam-
visku, eignast innri frið og finna til með öðrum. Að gjöra það sem þér
viljið að aðrir gjöri yður. Þetta er kannske ekki merkilegt en þó það
merkilegasta.
Í þeim anda höldum við jól. Jólin eru hátíð friðarins en ekki fjárins.
Jólin eru stund kyrrðar en ekki skarkala. Bænar en ekki bardaga.
Kærleiks en ekki krossfarar.
Kristindómurinn er ekki æðri öðrum trúarbrögðum og trúar-
brögðin eru ekki hafin yfir hvert annað. Auðmýktin sem Kristur
kenndi okkur, er einmitt það umburðarlyndi sem felst í viðurkenn-
ingu á trú, hugsun og skoðun allra annarra. Trú snýst nefnilega ekki
um að hafa rétt fyrir sér, heldur hitt að eiga sína trú fyrir sig án þess
að amast við trú annarra.
Að þessu leyti hafa trúflokkar og trúarkenningar brugðist hlut-
verki sínu og eigin boðskap og berast á banaspjótum í staðinn. Trú-
arofstæki er bölið sem ógnar okkur og friðnum. Margra alda ofstæki
sem birtist okkur í árásinni á New York og Washington og nú síðast í
átökunum í Afganistan og harmleiknum í Palestínu og Ísrael. Sem
brýst út í hugarvíli og óróa í brjósti okkar.
Guðstrú og kristindómur á ekki erindi til okkar í forræði og forsjá
og fyrirmælum, heldur í þeirri lítillátu ábendingu Jesú að sýna öðrum
umburðarlyndi og kærleik. Það lítilláta boðorð er mikilfengnustu
skilaboðin á hátíð hátíðanna.
Allir guðir
eru jafngóðir
HUGSAÐ
UPPHÁTT
Eftir Ellert B.
Schram
ebs@isholf.is
HELGIHALD á jólum í Grafarvogs-
kirkju verður fjölbreytt að venju.
Aðfangadagur
24. desember kl. 18
Systkinin Hörður Bragason, Birgir
Bragason og Bryndís Bragadóttir
leika jólalög frá kl. 17:00. Séra Vig-
fús Þór Árnason prédikar og þjónar
fyrir altari. Kór Grafarvogskirkju
syngur. Einsöngvari: Egill Ólafsson.
Kórstjóri og organisti er Hörður
Bragason. Bassi: Birgir Bragason.
Víóla: Bryndís Bragadóttir. Aftan-
söngnum er sjónvarpað beint á sjón-
varpsstöðinni Skjá 1.
Miðnæturguðsþjónusta kl. 23:30
Séra Bjarni Þór Bjarnason prédikar
og þjónar fyrir altari. Barna- og
unglingakór Grafarvogskirkju syng-
ur. Organisti: Hörður Bragason.
Óbóleikari: Matthías Birgir Nar-
deau.
25. desember, jóladagur
Hátíðarguðsþjónusta kl. 14:00. Séra
Anna Sigríður Pálsdóttir prédikar
og þjónar fyrir altari. Kór Graf-
arvogskirkju syngur. Einsöngur:
Valdimar Haukur Hilmarsson. Org-
anisti: Hörður Bragason. Hátíðar-
guðsþjónusta kl. 15:30 á Hjúkr-
unarheimilinu Eiri. Séra Vigfús Þór
Árnason prédikar og þjónar fyrir
altari. Kór Grafarvogskirkju syng-
ur. Einsöngur: Sigurður Skagfjörð.
Organisti: Hörður Bragason.
26. desember, annar í jólum
Kl. 14 Jólastund barnanna – skírn-
arstund. Séra Vigfús Þór Árnason
prédikar og þjónar fyrir altari.
Barna- og unglingakór syngur
ásamt Krakkakór Grafarvogskirkju.
Stjórnandi: Oddný Þorsteinsdóttir.
Flautuleikur: Guðlaug Ásgeirs-
dóttir. Organisti: Guðlaugur Vikt-
orsson.
Jólastund fjölskyld-
unnar í Hjallakirkju
Á AÐFANGADAG kl. 16 verður
bryddað upp á þeirri nýjung í Hjalla-
kirkju í Kópavogi að bjóða upp á
stund fyrir börnin auk hefðbundins
aftansöngs kl. 18.
Á jólastundinni verður tendrað á
síðasta aðventukertinu, sungnir jóla-
sálmar, börn úr kirkjustarfinu í
Lindaskóla, LLL, leika og syngja
jólaguðspjallið og gestur frá himn-
um kemur í heimsókn. Í lok stund-
arinnar fá börnin örlítinn jólaglaðn-
ing frá kirkjunni. Jólastund
fjölskyldunnar verður í senn hátíð-
leg og fjörug, tilvalinn kostur fyrir
fólk með ung börn og eldri börn sem
eiga erfitt með að bíða þar til klukk-
an slær sex. Verið hjartanlega vel-
komin.
Leiðsögn til skilnings
á helgihaldi
SÉRA Jürgen Jamin býður einu
sinni í mánuði upp á leiðsögn til
skilnings á helgihaldi (litúrgíu)
kirkjunnnar og mikilvægi heilagrar
messu í lífi okkar, í safnaðarheimili
Kristskirkju við Hávallagötu 16.
Næsti fundur verður mánudaginn
7. janúar næstkomandi og hefst kl.
20.00. Þátttaka er ókeypis og allir
eru hjartanlega velkomnir.
Guðsþjónusta í Holts-
búð og Garðakirkja
opin á aðfangadag
GARÐAKIRKJA í Garðabæ verður
opin fyrir gesti og gangandi á að-
fangadag jóla frá klukkan 13.00–
16.00. Margir eiga erindi í kirkju-
garðinn þennan dag til að vitja leiða
sinna nánustu og geta þeir og aðrir
sem leið eiga um sest niður og átt
hljóða stund í kirkjunni áður en há-
tíðin er hringd inn.
Á jóladag verður guðsþjónusta í
Dvalarheimilinu Holtsbúð, Garða-
Helgihald á jólum
í Grafarvogskirkju
Kirkjustarf