Morgunblaðið - 03.02.2002, Blaðsíða 23

alda á grandalausri fjölskyldu í
sumarleyfi fólst mest í því að sýna
ekki ofbeldið. En áhrifin urðu mun
sterkari en af brellugusugangi am-
erískra ofbeldismynda þar sem allt
er sýnt. Funny Games var ekki síður
umdeild en Píanókennarinn og
hreppti einnig fjölda viðurkenninga.
Michael Haneke er 58 ára, fæddur
í München en er austurrískur rík-
isborgari. Hann nam heimspeki, sál-
fræði og leikhúsfræði í Vínarborg en
starfaði um árabil við þýskt sjón-
varp. Síðan 1970 hefur hann verið
sjálfstætt starfandi leikstjóri og
handritshöfundur, bæði við kvik-
myndir og leikhús í Þýskalandi og
Austurríki. Fyrsta mynd hans var
Sjöunda meginlandið (1989), sem
m.a. hreppti bronshlébarðann á Loc-
arnohátíðinni, en það var önnur
myndin, Benny’s Video (1992), sem
vakti verulega athygli á höfundin-
um; þar fremur 14 ára drengur
morð eftir að hafa horft á svíni slátr-
að á myndbandi og er enn ein athug-
un Hanekes á tvíeggjuðu sambandi
ofbeldis og kvikmynda, veruleika og
sýndarveruleika. Í næstu mynd á
undan Píanókennaranum, Óþekktur
kóði (2000), verður aðalpersónan,
leikin af Juliette Binoch, fyrir lík-
amsárás um borð í lest án þess að
meðfarþegar hennar í klefanum að-
hafist nokkuð henni til hjálpar.
Þannig eru viðbrögð okkar eða við-
bragðsleysi við aðsteðjandi ofbeldi
viðvarandi hugðarefni Hanekes í
kvikmyndum.
Fegurð tónlistarinnar, ljótleiki lífsins
Píanókennarinn er byggð á sam-
nefndri sjálfsævisögulegri skáld-
sögu austurríska höfundarins Elf-
riede Jelinek, sem þykir með þeim
bölsýnustu í bransanum. Jelinek ólst
upp hjá kaþólskri móður sem kúgaði
hana og vildi að hún yrði konsertpí-
anisti, rétt eins og aðalpersónan í
sögunni. Og eins og í sögunni lést
faðir hennar á geðveikraspítala.
Skáldsagan er sögð m.a. ádeila á
smáborgaraskapinn í austurrísku
tónlistarlífi en þann þátt hefur Han-
eke ekki með í myndinni. Austurríki
er sem slíkt í aukahlutverki.
Hins vegar er mikið um tónlist í
myndinni; við liggur að hin löngu at-
riði við flygilinn séu fullfyrirferðar-
mikil fyrir söguna á stundum. En
sannarlega er tónlistin falleg og
skýrt dramatískt mótvægi við ljót-
leikann í lífi þess sem leikur hana.
Haneke er mikill tónlistarunnandi
og segir í viðtali við The Guardian að
tónlistarvalið hafi verið einna
skemmtilegasti þáttur myndgerðar-
innar. „Ég ber of mikla virðingu fyr-
ir tónlist til að henda henni kæru-
leysislega inn í myndir mínar. Þess
vegna er lítið um tónlist í þeim. Oft-
ar en ekki er tónlist notuð í kvik-
myndum til að breiða yfir galla
þeirra. Í þessari er hún hluti af sög-
unni.“ Í skáldsögunni segir Erika
Kohut að eftirlætistónskáld hennar
séu Schubert og Schumann, en Han-
eke valdi síðan hvaða verk yrðu not-
uð í myndinni.
Skáldsaga Jelineks er sögð gefa
örlögum Kohuts siðferðilega, jafnvel
feminíska vídd, en Haneke tekur
ekki afdráttarlega áróðursafstöðu í
mynd sinni. Og hann dæmir ekki
persónurnar. Við kannski náum ekki
að skilja þær til fulls, en við ánetj-
umst þeim, höfum jafnvel samúð
með þeim, ekki síst Eriku, sem lifn-
ar í feikna sterkri en lágstemmdri
túlkun Isabelle Huppert. Nærmynd-
ir Hanekes af látlausu andliti henn-
ar lýsa öllum þeim flóknu tilfinn-
ingum sem bærast innra með Eriku,
sársauka hennar og togstreitu bæl-
ingar og hamsleysis sem að lokum
stappar nærri sturlun. Samband
Eriku og móður hennar, sem Annie
Girardot leikur einnig svo vel að
mann langar til að lemja hana, er af-
ar flókið og sérkennilegt, ekki síður
en samband hennar við stúdentinn
unga. Hin undirliggjandi kynferðis-
lega/tilfinningalega þörf þessara
sambanda verður á köflum jafn-
óbærileg fyrir áhorfendur og hún er
illskiljanleg. Sama gildir um lyktir
myndarinnar.
Michael Haneke vill ekki hjálpa
áhorfendum að skilja niðurstöðuna.
„Þú verður að túlka hana sjálfur. Ég
leyfi áhorfandanum að ljúka við
myndina í eigin höfði.“
Elfriede Jelinek, höfundur skáld-
sögunnar, kveður Michael Haneke
sérstaklega vel til þess fallinn að
flytja verk sitt upp á tjald. „Við
vinnum bæði kalt og yfirvegað,
greinum efnið ekki ósvipað vísinda-
mönnum að rannsaka atferli skor-
dýra.“
Píanókennarinn er sannarlega
furðulegt skordýr.
Ástríða á salernisgólfi: Isabelle Huppert og Benoit Magimel í Píanóleikaranum
en þau hrepptu leikaraverðlaunin í Cannes, auk þess sem Huppert fékk evr-
ópsku kvikmyndaverðlaunin.
ath@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. FEBRÚAR 2002 B 23
bíó
FYRIRTÆKIÐ Dark Castle, sem
þeir Joel Silver og Robert
Zemeckis settu á stofn til að
framleiða ódýrar hrollvekjur í
anda þeirra sem William heit-
inn Castle gerði á 7. áratugn-
um, hóf starfsemina með end-
urgerð 13 drauga eða 13
Ghosts fyrr á árinu. Sú mynd
gekk vel og nýlegahóf Dark
Castle tökur á næsta verkefni.
Það er Ghost Ship sem segir
frá björgunarleiðangri sem finn-
ur flak farþegaskips sem sakn-
að hefur verið í 40 ár. Eins og
gefur að skilja eru farþegarnir
allir framliðnir. Í aðalhlutverkum
eru Julianne Margulies, Ron
Eldard, Isaiah Washington og
Desmond Harrington, sem sagt
ekta B-myndalið. Leikstjórinn
er Steve Beck, sem einnig ann-
aðist 13 drauga.
Hrollvekjuútsala
heldur áfram
Robert Zemeckis: Heldur áfram
með litlu hryllingsbúðina.
Lotus Professional dúkur
TexStyle 1,2x50 m á rúllu
Lotus Professional servéttur
150 stk. í pk. 40x40 cm 2 laga.
LOWBOY kerti í glasi 75 klst.
Keilulagað kerti
Dúkar, servéttur og kerti á tilboði
Sölumenn okkar eru við símann frá kl. 8–17. Hringdu í síma 520 6666 eða líttu á úrvalið í stórverslun okkar að Réttarhálsi 2 Opið kl. 8–18 alla virka daga.
Verð nú frá: 391kr.Verð áður frá: 489 kr.
Verð nú frá: 365kr.Verð áður frá: 456 kr.
Verð nú: 4.557kr.Verð áður: 5.696 kr.
Verð nú: 138 kr.Verð áður: 173 kr.
Austursíða 2 - 603 Akureyri
Sími: 464 9000 – Fax: 464 9009
20% afs
látturRekstrarvörut
ilboð í f
ebrúar
og mar
s