Morgunblaðið - 20.02.2002, Blaðsíða 20

ERLENT
20 MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Á SVIÐI alþjóðastjórnmála er
hann maðurinn sem allir vilja vita
hver er – en fáir hafa hugmynd
um. Varaforseti Kína, Hu Jintao,
mun taka við embætti þjóðarleið-
toga og gæti gegnt því í 15 ár á
meðan landið tekst á við efnahags-
umbætur og þrýst er á um að þar
verði gerðar breytingar á stjórn-
málaumhverfinu. Þess vegna vek-
ur Hu mikla forvitni.
Engu að síður er Hu ennþá
ákaflega leyndardómsfullur mað-
ur. Formleg ferilsskrá hans er þó
ekkert leyndarmál – verkfræði-
nám, ritari kommúnistaflokksins í
Tíbet, á fertugsaldri varð hann
yngsti maðurinn í innsta hring
flokksins. En er kemur að þeirri
spurningu hvert hann myndi vilja
leiða Kína í framtíðinni heldur Hu,
sem nú er 59 ára, skoðunum sínum
fyrir sig.
Utanaðkomandi gefst lítið færi á
að grafast fyrir. Hu hefur aldrei
veitt viðtal við erlendan fjölmiðil
og aldrei hitt bandarískan stjórn-
arerindreka. Nú er George W.
Bush Bandaríkjaforseti væntan-
legur til Kína á morgun, og ekki er
útlit fyrir að hann hitti Hu.
Richard Baum, sérfræðingur í
rannsóknum á kínverskum stjórn-
málum við Háskólann í Kaliforníu í
Los Angels, segir að Hu hafi eig-
inlega verið haldið í einangrun.
„Við höfum ekki aðrar upplýsingar
en brot úr stjórnmálaferli hans,
auk augnabliksmynda af honum
við mjög formlegar og skipulagðar
kringumstæður.“
Kínverjar hafa ekki sagt það op-
inberlega að Hu sé væntanlegur
arftaki Jiangs Zemins forseta, en
hann er kynntur þannig. Zemin er
75 ára og hefur verið við völd í
rúman áratug. Þess er vænst að
hann láti af embætti aðalritara
Kommúnistaflokksins á þessu ári
og forsetaembættinu á næsta ári.
Hu kom fyrst fram á alþjóða-
sviði stjórnmálanna í október þeg-
ar hann fór til Evrópu. Leiðtogar
Rússlands, Bretlands, Frakklands,
Þýskalands og Spánar vildu óðir
og uppvægir fá tækifæri til að
kynnast honum og tóku honum
með kostum og kynjum. Viðræð-
urnar snérust þó allar um barátt-
una gegn hryðjuverkastarfsemi og
önnur „hættulaus“ málefni. Ekkert
nýtt kom fram í dagsljósið.
Breskir embættismenn segja að
Hu og Tony Blair, forsætisráð-
herra Bretlands, hafi átt „mjög
góð persónuleg samskipti“, Blair
hafi minnst á mannréttindamál, en
þeir sögðu ekkert um það hvort
Hu hefði rofið þögnina um lýðræði,
hnattvæðingu eða önnur viðkvæm
mál. Eina skiptið sem Hu hefur
hitt bandarískan ráðamann var
1998, er hann heilsaði Bill Clinton,
þáverandi Bandaríkjaforseta, á
flugvellinum í Peking þegar Clin-
ton var í heimsókn í Kína.
Það er þeim mun furðulegra
hversu erfitt er að fá upplýsingar
um Hu, að hann hefur falið sig fyr-
ir allra augum í áratug meðan
hann hefur verið settur inn í starf
þjóðarleiðtogans. Jiang var álíka
ráðgáta 1989 þegar þáverandi
þjóðarleiðtogi, Deng Xiaoping,
skipuleggjandi efnahagsumbót-
anna í landinu, fól honum það
verkefni að bera klæði á vopnin í
flokki sem var við það að klofna
vegna innbyrðis deilna.
En valið á Jiang kom á óvart.
Hu hefur aftur á móti verið meðal
fremstu manna í kínverskum
stjórnmálum síðan hann var skip-
aður í miðstjórn flokksins 1992.
Um það leyti mælti Deng með Hu
sem arftaka Jiangs. Talið er að Ji-
ang hafi reynt að koma því svo
fyrir, að æðstu embættin – forseti,
flokksleiðtogi og yfirmaður kín-
verska herráðsins – féllu öll í
skaut manninum sem hann hafði
sjálfur valið, Zeng Qinghong. Ji-
ang mun þó hafa lagt blessun sína
yfir Hu eftir að hafa mistekist að
afla sínum manni nægs stuðnings.
Zeng er nú sagður helsti kand-
ídatinn í embætti forsætisráð-
herra.
Hu er sagður hafa náð frama
fyrst og fremst með því að forðast
að bindast einhverri fylkingu inn-
an flokksins, en þar eru deilur
harðar á bak við tjöldin. „Hann er
ekki líklegur til að verða mikill
umbótamaður í stjórnmálum, en
Kína mun standa frammi fyrir
stórum málum og miklar kreppur
krefjast mikilla umbóta,“ sagði
Baum.
Ráðgátan
Hu Jintao
Væntanlegur arftaki Jiangs Zemins Kína-
forseta hefur verið í felum fyrir allra aug-
um í áratug, en á Vesturlöndum virðist
enginn vita neitt um manninn.
Peking. AP.
AP
Varaforseti Kína, Hu Jintao, heilsar Bill Clinton, þáverandi
Bandaríkjaforseta, á flugvellinum í Peking 1998.
’ Jiang var álíkaráðgáta 1989 ‘
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti lofaði í gær að auka samstarfið við
Asíuríki í öryggismálum og sagði að
Japan gegndi „ómissandi hlutverki“ í
heiminum.
„Velgengni þessa heimshluta skipt-
ir sköpum fyrir allan heiminn og ég er
sannfærður um að 21. öldin verði öld
Kyrrahafssvæðisins,“ sagði Bush
þegar hann ávarpaði efri deild jap-
anska þingsins.
Forsetinn kvaðst einnig vera stað-
ráðinn í að halda áfram baráttunni
gegn hryðjuverkastarfsemi, þrátt
fyrir óánægju nokkurra bandamanna
Bandaríkjanna með hvernig sú bar-
átta hefur þróast.
„Við ætlum að halda áfram að sýna
mátt og stefnufestu Bandaríkjanna til
stuðnings Filippseyjum... Ástralíu...
og Taílandi,“ sagði Bush í ræðunni.
„Við ætlum að hindra árásir á Suður-
Kóreu. Tengsl Japans og Bandaríkj-
anna í öryggismálum verða efld og
Bandaríkin muna skuldbindingar sín-
ar gagnvart taívönsku þjóðinni.“
Hyggst reyna að draga úr
spennunni á Kóreuskaga
Bush sagði að Bandaríkjastjórn
hefði einsett sér að koma áformum
sínum um eldflaugavarnir í fram-
kvæmd og sagði þau mikilvægan þátt
í því að tryggja öryggi bandamanna
Bandaríkjanna í Asíu. Þau ummæli
hljóta að valda Kínverjum áhyggjum
þar sem þeim stendur uggur af hug-
myndum um að eldflaugavarnirnar
verði látnar ná til nágranna þeirra,
meðal annars Taívana.
Bush kvaðst vera staðráðinn í því
að draga úr spennunni milli kóresku
ríkjanna, en hann hefur verið sakaður
um að hafa magnað hana með um-
mælum sínum um „öxul hins illa“, þ.e.
Norður-Kóreu, Íran og Írak. „Við
sækjumst eftir svæði þar sem hlut-
laus belti og eldflaugaskotstöðvar að-
skilja ekki lengur þjóðir með sameig-
inlega arfleifð og sameiginlega fram-
tíð.“
Háttsettur embættismaður í föru-
neyti Bush sagði að forsetinn teldi að
tengsl Bandaríkjanna við Japan og
Suður-Kóreu hefðu verið vanrækt og
hann vildi ráða bót á því. „Hann vill að
þessi ríki fái aftur þann sess sem þau
verðskulda, það er að þau verði álitin
meðal mikilvægustu bandamanna
okkar.“
Koizumi sagður „holdtekja
krafts og staðfestu“ Japana
Bush þakkaði Japönum fyrir stuðn-
ing þeirra við hernaðaraðgerðir
Bandaríkjamanna eftir hryðjuverkin
11. september. „Viðbrögð ykkar við
hryðjuverkavánni hafa sýnt styrk
bandalags okkar og ómissandi hlut-
verk Japans – hlutverk sem er hnatt-
rænt og hefst í Asíu,“ sagði Bush.
Forsetinn lauk einnig lofsorði á
Junichiro Koizumi, forsætisráðherra
Japans, sem hefur átt undir högg að
sækja heima fyrir vegna vaxandi efa-
semda um að hann geti komið á um-
bótum sem taldar eru nauðsynlegar
til að blása lífi í efnahag landsins,
næststærsta hagkerfi heims. „Japan
er á umbótabraut, þökk sé vini mín-
um, forsætisráðherranum. Sem leið-
togi er hann holdtekja krafts og stað-
festu japönsku þjóðarinnar,“ sagði
Bush og bætti við að hann liti á Koiz-
umi sem „náinn vin“.
Forsetinn hvatti Japani til að blása
nýju lífi í efnahaginn og skírskotaði til
þess hvernig Bandaríkjamenn leystu
efnahagsleg vandamál sín á áttunda
og níunda áratugnum. „Við lærðum
að á tímum kreppu og stöðnunar er
betra að ganga djarflega fram með
umbótum og endurskipulagningu en
að bíða og vona að gömlu aðferðirnar
hafi einhvern veginn tilætluð áhrif
aftur.“
Bush er þriðji bandaríski forsetinn
sem flytur ræðu á japanska þinginu.
Ronald Reagan ávarpaði það 1983 og
Bill Clinton 1996.
Eftir ræðuna snæddi Bush hádeg-
isverð með Akihito keisara og konu
hans, Michiko, í keisarahöllinni áður
en hann hélt til Seoul. Hann ræddi í
gær við Kim Dae-Jung, forseta Suð-
ur-Kóreu, um leiðir til að fá Norður-
Kóreumenn til að hætta meintri sölu
á eldflaugum og koma á sáttum milli
kóresku ríkjanna.
Bush fer til Kína á morgun og
kvaðst ætla að hvetja þarlenda ráða-
menn til að standa við loforð sín um að
opna fjölmennasta land heims fyrir
bandarískum vörum. „Við ætlum að
vinna með Kínverjum að því mikla
verkefni að tryggja hagsæld, frið og
stöðugleika í Asíu.“
George W. Bush boðar
„öld Kyrrahafssvæðisins“
Tókýó, Seoul. AFP, AP.
AP
Suður-Kóreubúi mótmælir komu George W. Bush Bandaríkjaforseta til landsins. Margir S-Kóreumenn óttast,
að yfirlýsingar Bush um Norður-Kóreu sem eitt af hinum illu öxulríkjum muni auka spennuna á Kóreuskaga.
ÞRÍR íslamskir vígamenn, sem
handteknir voru í Tyrklandi á
föstudag, hugðust komast til Ísrael
og fremja þar sprengjutilræði.
Talsmaður tyrknesku lögregl-
unnar greindi frá þessu í gær.
Sagði hann að þremenningarnir
tengdust al-Qaeda-samtökum
hryðjuverkaforingjans Osama bin
Ladens. Mennirnir hefðu fengið
þjálfun í búðum bin Ladens í Afg-
anistan en þeir hefðu ætlað að
fremja sjálfsmorðsárásir í Ísrael.
Um er að ræða tvo Palestínu-
menn en sá þriðji er frá Jórdaníu.
Mennirnir eru 24 og 25 ára.
Fyrirskipun um sjálfsmorð
Talsmaður lögreglunnar sagði
að einn mannanna, hinn 24 ára
gamli Firaz Suleiman, hefði fengið
um það fyrirskipun að fremja
sjálfsmorð með því að sprengja sig
í loft upp á fjölförnum stað í Tel
Aviv eða Ramat í Ísrael. Hefðu
stjórnendur hryðjuverkasamtaka
er nefnast Beyyiat El Imam fengið
honum þetta verkefni og gert hon-
um að segja félögum sínum ekki
frá þessu ætlunarverki fyrr en
þeir hefðu náð að komast inn í
Jórdaníu.
Mennirnir báru fölsuð skilríki og
vegabréf en höfðu hvorki vopn né
sprengiefni meðferðis.
Mennirnir voru handteknir á
föstudag í héraðinu Van í austur-
hluta Tyrklands. Þeir laumuðust
yfir landamærin frá Íran og hugð-
ust fara um Istanbúl í Tyrklandi
til Sýrlands, þaðan til Jórdaníu og
loks til Ísraels.
Í yfirheyrslum yfir þremenning-
unum kom, að sögn tyrknesku lög-
reglunnar, fram að þeir héldu til
Írans eftir árásir hryðjuverka-
manna á vegum Osama bin Ladens
á Bandaríkin 11. september.
Hugðu
á sjálfs-
morðs-
árásir í
Ísrael
Ankara. AFP.