Morgunblaðið - 09.04.2002, Page 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 9. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
KÁRAHNJÚKAFRUMVARPIÐ svo-
nefnda varð að lögum í gær eftir að
Alþingi hafði samþykkt frumvarpið
með 44 atkvæðum gegn níu. Tveir
greiddu ekki atkvæði og átta voru
fjarverandi. Þar með er Landsvirkjun
heimilt að reisa og reka vatnsafls-
virkjun í Fljótsdal með allt að 750
MW afli ásamt aðalorkuveitum og
virkja til þess vatnsföllin Jökulsá á
Brú og Jökulsá í Fljótsdal í tveimur
áföngum. Kallast sú virkjun Kára-
hnjúkavirkjun. Í athugasemdum með
frumvarpinu segir að frumvarpið sé
flutt til að afla lagaheimilda fyrir
Kárahnjúkavirkjun og stækkun
Kröfluvirkjunar vegna stóriðjufram-
kvæmda sem áformað er að ráðast í á
næstu árum á Austurlandi. Er gert
ráð fyrir því að lögin öðlist þegar gildi.
Fjölmargir þingmenn gerðu grein
fyrir atkvæðum sínum þegar greidd
voru atkvæði um frumvarpið á Al-
þingi í gær, en eins og fram hefur
komið studdu allir þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins frumvarpið nema
Katrín Fjeldsted; hún sat hjá við at-
kvæðagreiðsluna, sem og allir þing-
menn Framsóknarflokksins og allir
þingmenn Samfylkingarinnar nema
Þórunn Sveinbjarnardóttir og Rann-
veig Guðmundsdóttir en þær greiddu
atkvæði gegn frumvarpinu. Það
gerðu einnig þingmenn Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs sem og
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins. Guðjón A.
Kristjánsson, þingmaður Frjálslynda
flokksins, sat hins vegar hjá.
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar-
og viðskiptaráðherra, sagði í lokaat-
kvæðagreiðslu um frumvarpið að með
samþykkt Kárahnjúkafrumvarpsins
væri merkum áfanga náð í virkjana-
sögu Íslands. „Alþingi Íslendinga
mun veita Landsvirkjun heimild til að
virkja vatnsföllin Jökulsá á Brú og
Jökulsá í Fljótsdal með byggingu
Kárahnjúkavirkjunar sem verður
langstærsta raforkumannvirki þjóð-
arinnar.“
Síðan sagði ráðherra: „Að baki
samþykktar okkar býr vönduð vinna
okkar hæfustu sérfræðinga um tæp-
lega áratuga skeið sem liðið er frá því
að þessi virkjunarkostur var fyrst op-
inberlega kynntur. Frá þeim tíma
hefur markvisst verið unnið að því að
finna hagkvæmustu lausnir á gerð
mannvirkisins og um leið leitað allra
leiða til að draga úr óhjákvæmilegum
umhverfisáhrifum þess.
Vilhjálmur Egilsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins og formaður
efnahags- og viðskiptanefndar Al-
þingis, sagði að samþykkt frumvarps-
ins væri mikið framfaramál fyrir
Austfirðinga og fyrir alla landsbyggð-
inga. Þuríður Backman, þingmaður
VG, sagði á hinn bóginn að með sam-
þykkt frumvarpsins væri verið að
heimila þau mestu óafturkræfu nátt-
úruspjöll sem verða myndu í sögu
landsins. Í sama streng tók Ögmund-
ur Jónasson, samflokksmaður henn-
ar. „Þá finnst mér óhugnanleg sú
staðreynd að hér skuli senn vera
kominn óútfylltur víxill – ekki til rík-
isstjórnarinnar heldur til Framsókn-
arflokksins...“ sagði hann.
Gæfuspor stigið
Arnbjörg Sveinsdóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins af Austurlandi,
sagði það trú Austfirðinga að sú orka
sem fengist frá Kárahnjúkavirkjun
ætti eftir að færa Austfirðingum hag-
sæld. Bætti hún því við að með sam-
þykkt Kárahnjúkafrumvarpsins væri
verið að stíga gæfuspor. Árni Steinar
Jóhannsson, þingmaður VG, sagði
hins vegar að í ljósi þess að ekki væri
kominn kaupandi að orkunni gæfist
svigrúm til að fresta því að gera frum-
varpið að lögum. Bryndís Hlöðvers-
dóttir, þingflokksformaður Samfylk-
ingarinnar, minnti á að allir
þingmenn Samfylkingarinnar, nema
tveir, myndu greiða atkvæði með
frumvarpinu m.a. í trausti þess að
arðsemi framkvæmdarinnar stæðist
og að land norðan Vatnajökuls verði
verndað í kjölfar virkjunar með þjóð-
garði.
Guðjón Guðmundsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, sagði m.a. að
Kárahnjúkavirkjun myndi skapa
möguleika fyrir uppbyggingu at-
vinnulífs á Austurlandi. Síðan sagði
hann: „Nauðsynlegt er að finna sem
fyrst aðila sem eru tilbúnir að fjár-
festa í iðnaðaruppbyggingu á Austur-
landi þannig að Landsvirkjun geti
ráðist í framkvæmdir við virkjunina.“
Guðni Ágústsson landbúnaðarráð-
herra sagðist styðja frumvarpið
vegna þess að hann vildi styrkja at-
vinnulíf Íslendinga og bætti við: „Vin-
ir mínir í Vinstri grænum eru mér
áttaviti...Þess vegna segi ég já.“
Hjálmar Árnason, þingmaður Fram-
sóknarflokksins og for-
maður iðnaðarnefndar
þingsins, sagði að með
samþykkt frumvarps-
ins væri verið að leggja
grunninn að áfram-
haldandi uppbygingu
velferðarkerfisins á Ís-
landi en Jón Bjarnason,
þingmaður VG, sagði
að með samþykkt
frumvarpsins væri ver-
ið að ganga á auðlindir
framtíðarinnar. „Við
erum að ganga á rétt
barna okkar ófæddra;
komandi kynslóða. Við
höfum engan rétti til
þess.“
Forsendur fyrir
virkjun brostnar
Jón Kristjánsson
heilbrigðis- og tryggingamálaráð-
herra sagði að samþykkt frumvarps-
ins væri fagnaðarefni og að um stórt
mál væri að ræða fyrir Íslendinga.
Kolbrún Halldórsdóttir, þingmaður
VG, sagði hins vegar að þingmenn VG
væru á móti því að sökkva náttúru-
perlum í þágu „erlendra stóriðju sem
er ekki einu sinni í sjónmáli í dag“.
Kristján Pálsson, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, benti á að áhrif Kára-
hnjúkavirkjunar væru óvenju lítil
miðað við aðrar virkjarnar sem reist-
ar hefðu verið hér á landi. „Það fara
40 ferkílómetrar gróins lands undir
vatn vegna Kárahnjúkavirkjunar sem
er 700 MW. Í Blönduvirkjun fóru 60
ferkílómetrar gróins lands undir vatn
fyrir 150 MW virkjun,“ sagði hann.
Pétur H. Blöndal, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, sagði að Reyðaráls-
verkefnið yrði gott fyrir Austurland
og þjóðarhag og Siv Friðleifsdóttir
umhverfisráðherra minnti á að virkj-
unin hefði farið í gegnum ítarlegt um-
hverfismat. Síðan sagði hún: „Það er
ljóst að við munum í framtíðinni skoða
þjóðgarðahugmyndir norðan Vatna-
jökuls enda verður um stærstu
ósnortnu víðernin í Vestur-Evrópu að
ræða þrátt fyrir Kárahnjúkavirkjun.“
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur VG, sagðist m.a. hafna frumvarp-
inu vegna landsins og framtíðarinnar
og að síðustu sagði Sverrir Her-
mannsson, formaður Frjálslynda
flokksins, að forsendur fyrir virkjun
stórfljótanna væru brostnar. Vísaði
hann þar til þess að Norsk Hydro
gæti ekki staðið við tímaæatlanir
Reyðarálsverkefnisins. Sagði hann
því lögfestingu virkjunarheimildar
fyrir Kárahnjúka vera sýndarleik ein-
an.
Iðnaðarráðherra eftir samþykkt lagaheimildar til virkjunar við Kárahnjúka
Merkum áfanga náð
í virkjanasögunni
Morgunblaðið/Golli
Í nógu var að snúast á Alþingi í gær en þá varð
Kárahnjúkafrumvarpið svonefnda m.a. að lög-
um. Hér ræðast við þau Valgerður Sverrisdóttir
iðnaðar- og viðskiptaráðherra og Össur Skarp-
héðinsson, formaður Samfylkingarinnar.
RÍKISSTJÓRNIN lagði síðdegis í
gær fram á Alþingi frumvarp til laga
um brottfall laga nr. 54/1974 um Þjóð-
hagsstofnun. Í athugasemdum með
frumvarpinu segir: „Í samræmi við
stefnu ríkisstjórnarinnar um hag-
ræðingu í ríkisrekstri hefur að und-
anförnu verið unnið að endurskipu-
lagningu verkefna á sviði efna-
hagsmála og hagskýrslugerðar.
Niðurstaða þeirrar endurskoðunar er
að færa verkefni Þjóðhagsstofnunar
til skyldra sviða í fjármálaráðuneyt-
inu og Hagstofu Íslands og styrkja
þau, en leggja stofnunina sem slíka
niður. Er það tilgangur lagafrum-
varps þessa að leita eftir nauðsynleg-
um lagabreytingum í því skyni.“ Í
ákvæði til bráðabirgða segir enn-
fremur að með gildistöku frumvarps-
ins skuli starfsmönnum Þjóðhags-
stofnunar boðið annað starf hjá þeim
stofnunum er taka við verkefnum
Þjóðhagsstofnunar.
Halldór Ásgrímsson, formaður
Framsóknarflokksins, utanríkisráð-
herra og starfandi forsætisráðherra í
fjarveru Davíðs Oddssonar, greindi
frá frumvarpinu í fyrirspurnartíma á
Alþingi um miðjan dag í gær en þá
hafði Jóhanna Sigurðardóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, spurt
hann um þær fyrirætlanir að leggja
niður Þjóðhagsstofnun. Spurði hún
Halldór að því hvort samkomulag
væri milli stjórnarflokkanna um þá
ráðstöfun. Við þeim spurningum
sagði Halldór:
„Það er samkomulag á milli stjórn-
arflokkanna um að leggja fram frum-
varp um að Þjóðhagsstofnun verði
lögð niður hér á Alþingi síðar í dag,“
sagði hann og greindi frá því að verk-
efnum stofnunarinnar yrði komið fyr-
ir hjá öðrum stofnunum s.s. fjármála-
ráðuneytinu og Hagstofu Íslands.
„Það hefur líka tekist mjög gott sam-
starf með Alþýðusambandi Íslands út
af þessu máli, þannig að ASÍ getur
tekið að sér aukið hlutverk á sviði
efnahagsmála og aðilar vinnumark-
aðarins, þ.e. samtök atvinnurekenda
og samtök launafólks innan vébanda
Alþýðusambands Íslands, styðja
þessa breytingu og telja hana mik-
ilvæga.“
Þegar Halldór hafði greint frá
þessu kom Jóhanna aftur í pontu og
sagði að fyrrgreindar upplýsingar
hefðu valdið sér miklum vonbrigðum.
„Mér finnst ekki nokkur einasta hag-
ræðing í því að leggja niður þessa
stofnun niður,“ sagði hún. Halldór
Ásgrímsson tók aftur til máls og
sagði það mikilvægt að frumvarpið
yrði gert að lögum á yfirstandandi
þingi. „Ég tel að það sé tiltölulega
einfalt,“ sagði hann. „Þjóðhagsstofn-
un er í ákveðinni upplausn í dag;
starfsfólk stofnunarinnar hefur
margt sagt upp og það þarf að koma
þessum málum fyrir þannig að það
verði hægt að halda áfram að vinna að
þessu málum með eðlilegum hætti.“
Jóhanna Sigurðardóttir lýsti hins
vegar yfir andstöðu við frumvarpið og
sagði ekki hægt að ætlast til þess að
þingið afgreiddi það á þeim dögum
sem eftir væru af þessu löggjafar-
þingi. Halldór bað þingmanninn hins
vegar um að bíða með yfirlýsingar
þar til hann hefði kynnt sér málið í
nefnd en vænta mætti að margir um-
sagnaraðilar yrðu kallaðir fyrir þegar
málið yrði rætt í fastanefnd þingsins.
Breytingar á sviði
efnahagsmála
Í athugasemdum með frumvarpinu
segir að með bréfi dagsettu 30. apríl
2001 hafi forsætisráðherra kynnt
fjármálaráðuneytinu, Hagstofunni,
Seðlabanka Íslands, Þjóðhagsstofnun
og starfsmannafélagi hennar þá fyr-
irætlan sína að vinna að breyttri
verkaskiptingu stofnana ríkisins á
sviði efnahagsmála. „Um væri að
ræða viðamikla endurskipulagningu
sem einkum lyti að því að færa verk-
efni Þjóðhagsstofnunar til annarra
stofnana. Var óskað eftir tilnefning-
um þeirra í samstarfshóp til að vinna
að framgangi málsins,“ segir í at-
hugasemdunum en formaður hópsins
var skipaður Ólafur Davíðsson, ráðu-
neytisstjóri í forsætisráðuneytinu.
Í athugasemdunum segir m.a. að á
síðustu tíu til fimmtán árum hafi orð-
ið þær breytingar á sviði efnahags-
mála að nauðsynlegt væri að endur-
skoða verkaskiptingu opinberra
stofnana á þessu sviði. „Ein stofnun
með margvísleg verkefni eins og
Þjóðhagsstofnun sinnti þessu hlut-
verki vel við þær aðstæður sem áður
ríktu. Nú hafa aðrar stofnanir á þessu
sviði, fjármálaráðuneytið, Seðlabanki
og Hagstofa, eflst og tekið við nýjum
verkefnum. Þær eru því vel í stakk
búnar til að taka við helstu verkefn-
um Þjóðhagsstofnunar og með því
yrði verkaskipting opinberra stofn-
ana á þessu sviði skýrari og til lengd-
ar hagkvæmari en nú er.“
Síðan segir að við flutning verkefna
frá Þjóðhagsstofnun sé í meginatrið-
um miðað við að þau verkefni stofn-
unarinnar sem lúta að opinberri hag-
skýrslugerð verði færð til Hagstof-
unnar en gerð efnahagsspáa og
áætlana og efnahagsráðgjöf verði
færð til efnahagsskrifstofu fjármála-
ráðuneytis. „Slík verkaskipting er
eðlileg og hefur um langt skeið tíðk-
ast í flestum vestrænum ríkjum.
Efnahagsspár stjórnvalda, m.a. í
tengslum við fjárlagagerð, eru gerðar
í fjármálaráðuneytum viðkomandi
landa en hagstofur sinna gerð þjóð-
hagsreikninga.“
Þá er m.a. tekið fram að Seðlabanki
Íslands reki öfluga starfsemi um allt
sem lúti að því að fylgjast með fram-
vindu og horfum í efnahagsmálum og
að með nýjum Seðlabankalögum, sem
samþykkt voru á síðasta löggjafar-
þingi, séu lagðar meiri kvaðir en áður
á bankann um miðlun upplýsinga til
stjórnvalda; jafnt ráðuneyta sem og
Alþingis og almennings.
„Almennt mat á stöðu og horfum í
efnahagsmálum mun því í vaxandi
mæli verða hluti af starfsemi þeirra
stofnana hins opinbera, fjármála-
ráðuneytis og Seðlabanka, sem ann-
ast veigamikla þætti efnahagsmála
og hagstjórnar. Eðlilegt er að ríkis-
stjórn setji fram forsendur sínar og
spár um þróun efnahagsmála beint
við fjárlagagerðina og Seðlabankinn
meti stöðuna á eigin forsendum.
Þjóðhagsstofnun hefur því ekki leng-
ur hlutverki að gegna í þessu sam-
hengi og að óbreyttu skipulagi væri
hætta á að verkaskipting yrði óljós og
óhagkvæm.“
Reiknilíkön aðgengileg
Í athugasemdunum segir jafn-
framt að Þjóðhagsstofnun hafi unnið
að ýmsum verkefnum fyrir einstök
ráðuneyti, Alþingi og aðila vinnu-
markaðarins, m.a. athuganir sem
tengjast sjávarútvegsmálum, orku-
og iðnaðarmálum, umhverfismálum
og tryggingamálum. „Gert er ráð fyr-
ir að athugunum af þessum toga verði
framvegis sinnt af hlutaðeigandi
ráðuneytum eða þau verði falin öðr-
um stofnunum og einkaaðilum.“ Þá
segir í athugasemdum að til þess að
styrkja upplýsingamiðlun og efla fag-
lega umræðu enn frekar sé stefnt að
því að gera helstu reiknilíkön og
gagnasöfn sem notuð eru við gerð
þjóðhagsspár o.fl. öllum aðgengileg,
t.d. á Netinu. „Að öllu samanlögðu
verður því að telja að áfram verði vel
séð fyrir þeim verkefnum og þeirri
starfsemi sem Þjóðhagsstofnun hefur
sinnt auk þess sem verkaskipting op-
inberra stofnana á þessu sviði verður
skýrari og til lengdar hagkvæmari en
nú er.“
Frumvarp um að Þjóðhagsstofnun verði lögð niður lagt fram á Alþingi í gær
Stefnt að lagasetn-
ingu á þessu þingi