Vísir - 19.06.1980, Page 16

16
VISIR Fimmtudagur 19. júni 1980

Umsjón:
Magdalena
Schram
Frá æfingu á dagskránni um Jóhann Sigurjónsson.
„Reyni að bregða Ijósi á
mannlnn Jóhann Sigurjónsson
99
„Væri ég aðeins einn af þess-
um fáu” heitir dagskrá sem
flutt verður i Þjóðleikhúsinu i
kvöld og telst hluti af Listahátið.
Dagskrá þessi er flutt i tilefni af
þvi að i dag eru eitt hundrað ár
frá þvi að Jóhann nokkur Sigur-
jónsson leit fyrst dagsins ljós.
Jóhann þessi var sem kunnugt
er einn af fremstu leikritahöf-
undum islenskum og þótti þvi
tilhlýðilegt að minnast hans
rækilega. Jóhann lést ungur að
árum úr hjartveiki, hann varð
aðeins þrjátiu og niu ára. Aður
hafði hann þó aíkastað tals-
verðu og skrifað fimm leikrit,
Dr. Rung, Bóndinn á Hrauni,
Fjalla-Eyvindur, Galda-Loftur
og Mörður Valgarðsson. Eru
leikrit þessi, og þá sérstaklega
Fjalla-Eyvindur og Galda-Loft-
ur, jafnan talin með bestu is-
lensku leikritunum. Jafnframt
leikritagerðinni skrifaði Jóhann
ljóð.
Það eru tiu leikarar Þjóðleik-
hússins sem taka þátt i dag-
skránni, þau Arnar Jónsson,
Guðrún Þorbjarnardóttir,
Gunnar Eyjólfsson, Helga
Bachmann, Helga Jónsdóttir,
Herdis Þorvaldsdóttir, Krist-
björg Kjeld, Jón Gunnarsson,
Randver Þorláksson og Þórunn
Magnea Magnúsdóttir en yfir-
umsjón og leikstjórn annast þeir
Þórhallur Sigurðsson og Arni
Ibsen. Visir lagði um daginn leið
sina niður i Þjóðleikhús þegar
þar stóð yfir æfing á dagskránni
og spurði þá Þórhall og Arna um
tildrögin.
„Við komum saman i vinnu-
hóp til þess að semja þessa dag-
skrá og það atvikaðist þannig að
við tveir stóðum utan við og
höfðum umsjón með verkinu.
Annars var þetta unnið þannig
að við lásum verk Jóhanns holt
og bolt, glugguðum meðal
annars i handrit á Landsbóka-
safninu og þess háttar. Siðan
tindum við þá staði i verkunum
sem okkur fannst mundu koma
að gagni en einnig notuðum við,
bréf Jóhanns. Það má segja aö
við reynum i þessari dagskrá
fremur að bregða ljósi á mann-
inn Jóhann Sigurjónsson en rit-
höfundinn”.
Auk þess sem lesið verður upp
úr bréfum og Ijóðum Jóhanns
verða fluttir stuttir kaflar úr
leikritum hans, Fjalla-Eyvindi
og svo tveimur sem ekki hafa
birst fyrr. Eru það annars vegar
æskuverkið Skugginn og hins
vegar Frú Elsa en að þvi leikriti
var Jóhann að vinna þegar hann
lést og auðnaðist ekki að klára.
Þá kváðust þeir Þórhallur og
Arni nota kafla úr Fjallkirkj-
unni, sjálfsævisögu Gunnars
Gunnarssonar, en hann var
mikill vinur Jóhanns og fjallaði
um hann i bók sinni. Loks
verður stuðst við formála
Gunnars að ritsafni Jóhanns
Sigurjónssonar.
,, Gunnar skrifaði mjög
skemmtilega um Jóhann án
þess að reyna að gera hann á
nokkurn hátt heilagan”.
— Teljið þið ykkur geta gefið
góða mynd af þessum manni
með svona brotum úr verkum
hans?
„Já, okkur finnst dæmið hafa
gengið upp”.
„Væri ég aðeins einn af
þessum fáu”verður aðeins flutt
i þetta eina sinn, i kvöld, og á
stóra sviði Þjóðleikhússins _ij.
Góð senúing
Leikfélag Akureyrar sýnir
Beðið eftir Godot
eftir Samuel Becket
Þýðandi: Indriði G. Þorsteinsson
Lýsing: Ingvar B. Björnsson
Leikmynd og búningar: Magnús
Tómasson
Leikstjóri: Oddur Björnsson
Um hvað fjallar „Beðið eftir
Godot”? Allir spyrja þessarar
sömu spurningar án þess að fá
nokkurn tíma fullnægjandi svar.
Þvi að galdur þessarar hrollvekju
er i þvi fólginn, að svörin eru svo
mörg, sem mennirnir eru margir.
Og það er eiginlega afstaða hvers
og eins til lifsins, sem sker úr um,
hvert svarið verður. Sumum
finnst þeir skilja það, afar fáir
skynja það, eða hafa upplifað þær
tilfinningar, sem eru kveikjan að
þessu verki.
Um hvað fjallar „Beðið eftir
Godot”? Það fjallar i rauninni
ekki um neitt. Samt fjallar það
um allt, sem máli skiptir: lifið
sjálft. Lifið i sinu miskunnar-
lausa, fáránlega tilgangsleysi,
sem við reynum að gera þolan-
legra með þvi aö trúa á eitthvað.
Bara eitthvað. Trúa á betri tima,
lif eftir þetta, eða Guð. Og allt
okkar lif erum við að biða eftir
einhverju, sem aldrei verður.
Jean Paul Sartre kallaði þessa
trú flótta frá raunveruleikanum.
Hann sagði að viö tryöum af þvi
að við hefðum ekki kjark til þess
aðhorfast i augu við tilgangsleys-
ið. 1 hans augum var frelsið fólgið
i þvi að taka ákvarðanir einn og
óstuddur, trúa á ekkert, þvi að lif-
ið væri ekki annað en það, sem við
gerðum úr þvi sjálf.
„Beðið eftir Godot” segir ekki
sögu, það hefur ekkert upphaf og
engan endi, ekkert þema og enga
lausn. Það lýsir aðeins mannlegu
ástandi, angistarfullu ástandi:
„ekkert gerist, enginn kemur,
engin fer: það er voðalegt”.
Þeir félagar Estragon og Vladi-
mir eiga sér aðeins eina von, von-
Tap eða gróðl?
„Það mun algerlega ráðast
af.... tónleikum Stan Getz,
Wolfe Tones, Pavarotti og
Clash”.
Njörður P. Njarövik, Visir 14.6.
1980.
Listahátiö i Reykjavik 1980.
Tónleikar i Laugardalshöii 14.6.
A sviöi:
Stan Getz, tenór/sópran sax.
Chuck Loeb, gitar
Andy Laverne, hljómborð
Brian Bromberg, bassi
Mike Hyman, trommur
Vilmar Pedersen, sjónvarps-
myndavél
Ægir Geirdal, „kaplameistari”
Electro-Voice hljómburðartæki
(ca 32 hátalarar)
Kók-kassi o.fl.
Ný tónlistarstefna
Yfirlýsingar forráðamanna
Listahátiðar i Reykjavik, bæði
fyrir og eftir tónleika Stan Getz
kvintettsins, bera það með sér,
að jazztónlist hefur öðlast sér-
stakan sess á Listahátiöum
okkar. Jazzleikarar eru metnir
eftir peningaskala, en ekki eftir
listrænum hæfileikum þeirra.
Listahátið viröist standa og
falla með jazztónleikum og
popptónleikum. Tónleikar Jazz-
leikara eru úndantekningar-
laust haldnir í Laugardalshöll,
án þess að nokkuð tillit sé tekið
til tónlistarinnar, sem viðkom-
andi jazzleikarar leika. Jazz er
bara jazz — og jazzinn á að vera
i höllinrii.
Guðinn sem brást
|) Arangur þessarar stefnu kom
greinilega i ljós s.l. laugardag.
Þeir, sem létu sig hafa það að
hlýða á Benny Goodman og
Oscar Peterson i glymjand-
anum i Laugardalshöllinni áður
fyrr, treystu sér ekki til að njóta
tónlistar Getz i sliku umhverfi.
Enda kom þaö strax i ljós að
þeir, sem heima sátu, höfðu rétt
fyrir sér. Glymjandinn var
óskaplegur, hljóðstjórn og jafn-
vægi i hljómburði fyrir neðan
allar hellur — og leiðinda ráp á
sjónvarpsmönnum fram og
aftur um sviðið bætti ekki úr
skák. Stan Getz, fyrirmynd
heillar kynslóðar af tenóristum,
lék fyrir hálf-fullu húsi.
Maður, sem best nýtur sin i
minni tónleikasölum, lék i þetta
sinn við aðstæður, sem helst
mætti likja við vöruskála.
Um daginn og veginn
Fyrri hluta hljómleikanna sat
ég mjög aftarlega i salnum. Þar
var hljómburðurinn hroðalegur,
og ekki bætti það úr, að einn af
þekktustu tónskáldum okkar sat
nokkrum sætum fyrir aftan mig
og notaði tækifærið til að ræða
um daginn og veginn við
kunningja sina á meðan
kvintettinn lék. Skarkalinn i
húsinu varð auðvitað til þess að
tónskáldið þurfti að ræða málin
nokkuð háum rómi.
Einhvern veginn finnst mér
að þetta hefði ekki gerst, ef tón-
skáldið hefði veriö á tónleikum
kammersveitar i Háskólabiói.
Afburðamaður af ann-
arri kynslóð
Va! Listahátiðar á jazzlista-
tónlist
Ólafur Stephen-
sen skrifar um
jazz.
manni er dálitið einkennilegt.
Víst er að Stan Getz er heims-
frægur. En Stan Getz tilheyrir
kynslóð tenórista, sem fetuðu
dyggilega i farveg Lesters
Young, en þeirra á meðal voru
þeir Zoot Sims, A1 Cohn, Benny
Golson, o.fl. Þótt Getz sé óum-
deilanlega afburðamaður á
hljóðfæri sitt, hefur ný kynslóð
af tenóristum yfirtekið það sæti,
sem hann skipaði i jazzheim-
inum fyrir 20 árum.
Bossanova
Kvintettinn skipuðu korn-
ungir jazzleikarar, sem voru
langt frá þvi að vera á sömu
„bylgjulengd” og Getz. Þar
báru af gitarleikarinn Chuck
Loeb, og bassaleikarinn Brian
Bromberg. Pianóleikarinn
Andy Laverne spilaði nokkuð
kaldan og ópersónulegan stil,
sem mér fannst ekki við hæfi i
kvintett með Getz, en trommu-
leikarinn Mike Hyman átti i
vandræðum með þau fáu lög,
sem Getz fékk tækifæri til að
leika á sinn gamla og góða hátt.
Það var ljóst að margir áheyr-
enda komu einmitt til að hlusta
á „gömlu góðu lögin”, enda
klöppuðu þeir óspart um leið og
þeir báru kennsl á „Desafin-
ado” og „Autumn Leaves”.
Loeb og Laverne
Tónsmiðarnar, sem Getz og
félagar léku, voru flestar eftir
Loeb og Laverne. Þær voru
margar hverjar bráðskemmti-
legar, og sérstaklega þær, sem
Getz lék á sópransax.
Getz hefur ekki áður leikið á
sópransax opinberlega að mér
skilst, en hann sýndi hér á sér
nýja hlið, sem minnti oft á tið-
um á Pony Poindexter, sam-
tímamann sinn, og afburða
sópranleikara. Þrátt fyrir hið
auðheyrilega kynslóðabil á milli
þeirra félaga, var leikur þeirra i
heild bráðskemmtilegur og
ánægjulegur. Það er þvi bæði
synd og skömm að ekki var
hægtað fá að hlýða á þá félaga i
betra umhverfi, þar sem tónlist
þeirra hefði fengið að njóta sin
betur.
Lokaóskir
Það er ekki ósennilegt að að-
dáendahópur óperutónlistar
hérlendis sé af svipaðri
stæröargráðu og islenskir jazz-
unnendur. Það væri þvi óskandi
að þessi hópur fengi að njóta
tónleika Pavarottis annars
staðar en i iþróttahöll — án
glymjanda, sjónvarpsvéla og
annars búnaðar, sem farinn er
að teljast sjálfsagður hlutur á
sambærilegum jazztónleikum
Listahátiðar.
ina um Godot. Þeir hanga i henni
eins og örvita menn, sem vita þó
innst inni, að hann er ekki til. Lif-
iðerekki annað en tómarúm, sem
maður verður að fylla. Og biðin
fyllir upp i tómarúmið og dregur
úr tilgangsleysi tilverunnar.
leiklist
Bryndis
!?■ Schram
skrifar
Til þess að undirstrika þessa
grátbroslegu heimsmynd verður
allt að haldast i hendur: umgerð,
lýsing og túlkun. Oddur Björns-
son fer nærfærum listamanns-
höndum um þetta verk, hann
nálgast það eins og ljóð, hann
velur þvi skáldlegt form og liti,
stillinn er knappur, hreyfingar
fáar en þaulunnar, og það sem
einkennir sýninguna i heild er
hógværð.
Oddur fer einnig nærfærum
höndum um túlkendur sina. Ég
minnist þess t.d. ekki að hafa séð
Arna Tryggvason leika á þennan
háttfyrr. Allir taktar, hreyfingar
og talsmáti, sem við þekkjum hjá
Arna frá fyrri tið eru máðir burt.
Það er unnið út frá kjarnanum,
hvergi ofleikið, heldur spilað á
veikustu strengi, og áhrifin þvi
sterkari. Sama er að segja um
Bjarna Steingrimsson. Hann
vinnur samúð okkar á hógværan
en elskuverðan hátt.
Theodór Júliusson og Viðar
Eggertsson eru báðir tiltölulegir
nýliðar á sviði, en koma mjög á
óvart með framlagi sinu. Leikur
þeirra beggja var mjög hreinn og
ákveðinn, gervin frábær og fram-
sögn skýr. Hvergi hik né ráðleysi.
Indriði G. Þorsteinsson þýddi
þetta verk á sinum tima. Einnig
hann nálgast það eins og ljóð og
leggur þar með grunninn að túlk-
un Odds. I leikmynd Magnúsar er
grái liturinn rikjandi, litur veru-
leikans, stálkaldur og miskunn-
arlaus. Hann ásamt ljósamanni,
Ingvari B. Björnssyni skapa ljóð-
inu viðeigandi umgerð.
Norðanmenn mega vera stoltir
af framlagi sinu til Listahátiðar
1980.
Bryndis Schram.
1 kvöld veröur önnur aukasýn-
ing á Beðið eftir Godot i Iðnó kl.
20.30. Miðasala er i Iðnó frá kl. 14
i dag.
Primissimo tenore Luciano
Pavarotti syngur i Laugar-
dalshöll annað kvöld meö Sin-
fóniuhljómsveit tslands undir
stjórn Kurt Herberg Adler,
óperustjóra i San Fransisco.
„Rödd Pavarottis er eitt af
þessum afbrigðum náttúrunn-
ar, sem skjóta upp kollinum
einu sinni á öld”. Látiö ekki
happ úr hendi sleppa — enn
eru til miðar á tónleikana.
„Væri ég aðeins einn af
þessum fáu” — dagskráin um
Jóhann Sigurjónsson skáid er i
kvöld i Þjóöieikhúsinu.
Ms.