Morgunblaðið - 12.05.2002, Blaðsíða 24

Jim Carrey spreytir
sig enn á dramatík
Kvikmynd Franks
Darabont, The Maj-
estic, frumsýnd hér-
lendis um helgina.
VIÐ mörlandar sem sólgnirerum í meira en stóru út-blásnu og stjörnum prýddu
Hollywood-myndirnar, eigum
ósjaldan um sárt að binda. Þótt
þær myndir séu að sjálfsögðu
góðra gjalda verðar og ein meg-
inforsenda þess að markaður
kvikmynda í heiminum er eins öfl-
ugur og raun ber vitni er sá galli á
gjöf Njarðar að umfang þeirra vill
kæfa tilvist annarra mynda, eins
og t.a.m. þeirra sem bíóstjórarnir
okkar telja óvænlegar tekjulind-
ir og láta því vera að sýna í bíó-
um sínum. Griðastaður þess-
ara mynda er
myndbandaleigurnar –
eða ætti allavega að
vera það.
Sem betur fer er
oftast nær eðlileg skýring á því að
myndir frumsýndar á myndbandi
rötuðu ekki í bíó, þær eru einfald-
lega ekki nógu góðar eða höfða til
alltof fámenns hóps. En það kem-
ur samt fulloft fyrir að maður
KVIKMYNDIR voru í töluverðri sókn,
bæði hvað varðar framleiðslu og aðsókn, í
Evrópulöndum árið 2001. Samkvæmt
upplýsingum frá Evrópusambandinu gild-
ir þetta jafnt um aðildarlönd þess og önn-
ur. Um 625 bíómyndir voru framleiddar í
Evrópu 2001, en 595 árið 2000.
Mest er framleiðsluaukningin í Frakk-
landi eða úr 145 í 172, en hún var einnig
talsverð í Þýskalandi, Spáni og Hollandi.
Framleiðsla dróst hins vegar mest saman
á Ítalíu, í Svíþjóð og Austurríki.
Aðsókn að evrópskum kvikmyndahús-
um jókst einnig verulega á síðasta ári og
komst nálægt þeirri sem var snemma á 9.
áratugnum. Aukningin nemur í heild
9,4% en mest var hún í Þýskalandi
(16,7%), Danmörku (11,5%), Frakklandi
(11,4%) og Hollandi (11,2%). Aðeins Finn-
ar fóru mun minna í bíó en árið áður
(-8,5%) og er það rakið til hækkunar
miðaverðs og færri vinsælla finnskra
mynda á fyrra helmingi ársins.
Markaðshlutdeild evrópskra mynda í
fyrra var nokkuð sterk andspænis amer-
ískum, óx úr 22,8% árið 2000 upp í 31,1%
2001. Þessi vöxtur er rakinn til velgengni
fjölmargra mynda í eigin framleiðslulönd-
um. Innlend framleiðsla á eigin markaði
fékk 27% meiri aðsókn 2001 en 2000.
Evrópsk kvikmyndamenning í sókn árið 2001
5% aukning í fram-
leiðslu – 9% í aðsókn
KYNNING á íslenskum kvikmynd-
um á kvikmyndahátíðinni í Cannes,
sem hefst á miðvikudag, verður
umfangsminni en oft áður. „Það er
vegna þess að þrjár þeirra mynda
sem við höfðum í vetur bundið von-
ir við að sýna verða ekki með tilbú-
in filmueintök í tæka tíð,“ segir
Þorfinnur Ómarsson, fram-
kvæmdastjóri Kvikmyndasjóðs, í
samtali við Morgunblaðið. Þessar
myndir eru Hafið eftir Baltasar
Kormák, Fálkar eftir Friðrik Þór
Friðriksson, sem þó verður hugs-
anlega sýnd á lokaðri sýningu, og
Nói albínói eftir Dag Kára.
„Við munum samt kynna þessar
myndir, sem væntanlegar á næst-
unni,“ segir Þorfinnur, „og auk
þeirra Regínu eftir Maríu Sigurð-
ardóttur, sem sýnd verður á mark-
aðnum í Cannes í enskri útgáfu, og
Mávahlátur eftir Ágúst Guðmunds-
son, sem ekki síst verður kynnt á
þeim forsendum að ein af helstu
hátíðum Evrópu, Karlovy Vary-
hátíðin í Tékklandi, hefur boðið
henni þátttöku í keppni sinni í júlí.
Karlovy Vary er svokölluð A-hátíð
og þar hafa áður keppt Djöflaeyjan
og Englar alheimsins sem vann þar
til tveggja verðlauna. Mávahlátri
hefur verið boðin þátttaka í fjölda
hátíða eftir Cannes, m.a. í Montreal.
ÍCannes munum við einnig vera
með upplýsingaefni um Maður eins
og ég, Gemsa og Reykjavík Guest-
house.“ Að sögn Þorfinns munu Ís-
lendingar ekki taka þátt í framleið-
endakynningu European Film
Promotion í Cannes að þessu sinni,
einkum af sparnaðarástæðum.
Mávahlátri boðið til keppni á kvikmyndahátíðinni í Karlovy Vary
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Mávahlátur fer nú víða: Ugla Egilsdóttir og Ágúst Guðmundsson við
tökurnar.
Fimm íslenskar myndir
kynntar í Cannes

THE Ladykill-
ers (1954) er ein
sögufrægasta
gamanmynd sem
Bretar hafa gert,
en þar léku Alec
Guinness og Pet-
er Sellers ræn-
ingja sem hyggjast
stúta konunni sem
þeir leigja hjá, en
hún reynist þeim ekki auðsveipt fórnarlamb. Nú
standa yfir viðræður við bræðurna Joel og Ethan
Coen um að þeir endurgeri The Ladykillers og
semji handritið sjálfir. Upprunalega ætlaði Barry
Sonnenfeld að leikstýra endurgerðinni en hefur nú
sest í framleiðandasætið í staðinn. Þeir Coen-
bræður og Sonnenfeld eru gamlir samstarfsmenn
því Sonnenfeld var tökumaður á myndum þeirra,
Blood Simple, Raising Arizona og Miller’s Cross-
ing, áður en hann gerðist sjálfur leikstjóri.
Endurgera Coen-bræður
Ladykillers?
Coen-bræður: Endurgera
breska klassík?

LEIKSTJÓRINN Roger Don-
aldson er vanur því að þurfa að
byggja eftirlíkingar af kunnum
opinberum byggingum. Hann
reisti bandaríska varn-
armálaráðuneytið í kvikmynda-
veri fyrir samsæristryllinn No
Way out (1987) og Hvíta húsið
fyrir síðustu mynd sína Thir-
teen Days sem fjallaði um
Kúbudeiluna. Nú gerir hann nýj-
an trylli sem heitir The Farm
og dregur nafn sitt af þjálf-
unarbúðum bandarísku leyniþjónustunnar, CIA, í
Camp Peary í Virginíu. Þessar búðir endurbyggði
hann í Toronto í Kanada og sviðsetur þar spennu-
mynd um ungan efnisnjósnara (Colin Farrell), sem
ekki líkar allskostar við dvölina þarna þegar yf-
irmaður búðanna (Al Pacino) felur honum verkefni
sem hann getur ekki hafnað – að finna gagnnjósn-
ara í eigin röðum.
Donaldsson gerir njósnatrylli
Colin Farrell:
Njósnar um
njósnara.

FINNSKI leikstjórinn
Aki Kaurismäki er eini
Norðurlandabúinn sem á
mynd í keppninni nú á
Cannes-hátíðinni. Hún
heitir Maður án fortíðar
eða Mies vailla menneis-
yyttä og er annar hluti
svokallaðs „Finnlandsþrí-
leiks“ leikstjórans. Þar
segir frá manni sem kem-
ur til Helsinki með lest en
missir minnið eftir að hafa verið barinn til óbóta. Sá
sögufrægi sænski meistari Ingmar Bergman, sem
senn hyggst snúa aftur til kvikmyndaleikstjórnar úr
helgum steini, verður einnig í sviðsljósinu í Cannes
vegna nýrrar heimildarmyndar um hann, sem
Gunnar Bergdahl, fráfarandi yfirmaður Gautaborg-
arhátíðarinnar, gerir.
Ingmar Bergman:
Ný heimildarmynd.
Kaurismäki keppir um pálmann

HINN fjölhæfi Steve Martin er að ganga frá
handriti kvikmyndar sem byggist á metsöluskáld-
sögu hans Shopgirl, en tökur hefjast í haust undir
stjórn breska leikstjórans Anands Tucker, sem
gerði Hilary og Jackie. Sagan
fjallar um búðarstúlkuna Mira-
belle, sem selur hanska og þess
háttar en vill vera lista-
maður. Tveir karlmenn
berjast um hylli
hennar, tónlist-
armaður og
fráskilinn auðmaður, sem
Martin mun leika sjálfur.
Steve Martin og
búðarstúlkan
Vísindaskáldskap-
urinn The Matrix var
óvæntur smellur um
allan heim fyrir
nokkrum árum og
græddi tæplega 500
milljónir dollara.
Höfundarnir, bræð-
urnir Larry og Andy
Wachowski, höfðu
litið á hana sem
fyrsta hluta þríleiks
og nú eru hinir hlutarnir tveir í tökum samtímis í
Ástralíu. Þeir heita Matrix Reloaded og Matrix
Revolutions. Fátt er látið uppi um efni nýju myndanna
en aðalleikarinn Keanu Reeves hefur látið hafa eftir
sér:„Fyrsti hlutinn var um fæðingu, annar hlutinn er
um lífið og sá þriðji um dauðann.“ Myndirnar verða
báðar frumsýndar á næsta ári en þær munu kosta um
300 milljónir dollara í framleiðslu. Í aðalhlutverkum
eru auk Reeves Laurence Fishburne, Carrie-Anne
Moss, Jada Pinkett-Smith og Nona Gaye.
Úr nýju myndinni Matrix
Reloaded: Keanu Reeves í
loftfimleikum.
Matrix 2 og 3 í fæðingu
klórar sér í hausnum og skilur
ekki hvers vegna sumar myndir
fengust ekki sýndar í bíó. Það var
t.d. alveg magnað, eða réttara
sagt sorglegt, að sjá verðlaunaða
gæðamynd á borð við Ghost
World frumsýnda á myndbandi á
dögunum, mynd sem sannarlega
átti skilið að vera sýnd á breið-
tjaldi - er meira að segja gam-
anmynd og það hið aðgengileg-
asta. En nei, frekar er annálað
rusl á borð við Slackers og Evil
Woman, sem báðar kolféllu í að-
sókn úti í heimi, sýnt í bíó. Og læð-
ist að mann sá óþægilegi grunum
að skýringin á þessi sé falin í aug-
lýsingafræðunum - að það hafi
verið hægt að markaðssetja þær
sem böku-myndir. Að örlög Ghost
World hafi ráðist af því hversu
erfitt er að negla niður markhóp
hennar því hún er ekki „frá nein-
um sem færðu okkur hinn eða
þennan smellinn“. Þannig hefur
maður stundum á tilfinningunni
að markaðssetningin ráði því fyrst
og fremst hvort myndir nái í bíó,
hversu auðvelt það sé að finna
markhópinn en ekki gæðin. Auð-
vitað eiga bíómenn sína skýringu,
á eins litlum bíómarkaði og þeim
íslenska sé ekki nægilegt bolmagn
til að veðja stórt á mynd eins og
Ghost World. Og við slíkar kring-
umstæður þakkar maður guði fyr-
ir myndbandstækið.
Sem myndbandagagnrýnandi
hef ég haft allgóða sýn yfir mynd-
bandamarkaðinn íslenska und-
anfarin ár og vissulega eru mynd-
bandaframleiðendur, upp að vissu
marki, að þjóna þessu mikilvæga
hlutverki, þ.e. að gefa út myndir
sem ekki hlutu náð fyrir augum
bíóstjóranna. Og fyrir það eiga
þeir hrós skilið. Nú bara í síðustu
viku voru t.a.m. frumsýndar á
myndbandi allnokkrar evrópskar
ræmur – frönsk, sænsk, bresk og
ítölsk – myndir sem aldrei hefðu
komið fyrir sjónir okkar ef ekki
væri fyrir myndbandaleigurnar
(sjónvarpsstöðvarnar hafa verið
skammarlega latar við að sýna
nýjar kvikmyndir sem ekki voru
sýndar í bíó).
Og þessa þjónustu bjóða mynd-
bandaframleiðendur upp á, jafn-
vel þótt hin blákalda staðreynd sé
sú að myndirnar sem voru í bíó
ganga alltaf miklu betur á mynd-
bandi en hinar – ekki vegna þess
að þær eru svona miklu betri held-
ur einkum vegna þess að þær hafa
fengið miklu meiri auglýsingu og
athygli. Að viðbættu litlu óháðu
myndunum og myndum á annarri
tungu en allsráðandi eng-
ilsaxnesku hafa myndbandamenn
verið duglegir að færa okkur hin-
ar þrælvönduðu bandarísku kap-
alstöðvamyndir frá HBO, Show-
time og TNT m.a.,
sjónvarpsmyndir sem íslensku
sjónvarpsstöðvarnar hafa ein-
hverra hluta vegna sýnt lítinn
áhuga.
Vissulega er of mikið af drasli
gefið út á myndbandi, myndir sem
maður getur ekki ímyndað sér að
myndbandamenn hérlendir hafi
fengist til að borga fyrir, heldur
hljóta hreinlega að hafa fylgt með
stærri myndum í einhverjum
pakka. Oft alveg hundómerki-
legar og með öllu metnaðarlausar
myndir með kóngum og drottn-
ingum á borð við Michael Dudikoff,
Eric Roberts og Shannon Tweed, sem
framleiddar hafa verið með mynd-
bandaútgáfu í huga fyrst og síð-
ast, en virðast þrátt fyrir það
óvíða ná alla leið á mynd-
bandaleigur líkt og þær gera hér á
Íslandi – forvitnileg staðreynd
sem ég hef margoft sannreynt
með aðstoð Netsins. Maður veit
ekki alveg hvað veldur en ein
skýringin hlýtur að tengjast því
hversu mörg leigumyndbönd eru
gefin úr á Íslandi í viku hverri (á
milli 10–20 myndir). Reyndar sýn-
ir það bara hversu öflugur íslenski
myndbandamarkaðurinn er og
hversu mikil eftirspurnin eftir
fjölbreyttum bíómyndum er í
raun á þeim ótrúlega mörgu
myndbandaleigum landsins, sem
leynast nánast á hverju götuhorni.
Sem aftur er frábært fyrir okkur
sem þráum meiri fjölbreytni því á
meðan svo er ástatt þá höfum við
enn færi á að að sjá góðu mynd-
irnar sem áttu alltaf að fara í bíó.
Drottinn blessi heimilisbíóið.
Drottinn blessi heimilisbíóið
Frá leikstjóra sem sá báðar Böku-
myndirnar kemur ný léttgeggjuð
menntaskólamynd - Ghost World!
Á því leikur ekki vafi að flestir bíó-
unnendur kjósa frekar að sjá kvik-
mynd á breiðtjaldi í myrkvuðum bíó-
salnum en heima í litla
imbakassanum. En það er samt ekki
hægt að hugsa sér bíólíf án mynd-
banda og DVD því þau þjóna nauðsyn-
legu hlutverki við að auðga fábreytta
flóru mynda sem ná í kvikmyndahús
hér á landi.
SJÓNARHORN
Skarphéðinn Guðmundsson
Steve Martin: Semur og
leikur eftir eigin sögu.