Vísir - 12.07.1980, Blaðsíða 6

VÍSIR
Laugardagur 12. júli 1980.

Steingrímur Hermannsson sjávarutvegsrádherra i Fréttaljósi:
,,Erum á villi-
mannsstigi vard-
andi sjosókn”
Fátt hefur verið meira til umfjöllunar uppá
siðkastið en frystihúsin og sá vandi sem við
þeim blasir. Þeirri spurningu hefur verið varp-
að fram, hvort ekki sé timabært að fram-
kvæma róttækan uppskurð i islenskum sjávar-
útvegi i heild, með tilliti til veiða, vinnslu og
markaðsmála.
Steingrimur Hermannsson, sjávarútvegs-
ráðherra, er i Fréttaljósinu að þessu sinni og
svarar spurningum Visis um þessi mál.
— Hafrannsóknastofnunin
telur aö ekki megi veiöa meira
en 470 þúsund lestir af borski.
ýsu, ufsa og karfa á þessu ári, ef
von eigi aö vera til þess aö
hrygningarstofnarnir stækki
eitthvaö. Er þessi tala rétt aö
þinu mati?
,,Ég dreg þessa tölu ekki i efa,
en siöan er þessi tala brotin niö-
ur eftir hinum ýmsu tegundum
og þeir telja að þaö sé fyrst og
fremst þorskstofninn sem er i
hættu. Ég vil hins vegar segja
þaö, aö þegar tekin er ákvöröun
um heildarveiöimagn, þarf aö
skoöa fleira en æskilegasta
veiöiþunga meö tilliti til stofn-
stækkunar. Þarna koma inn i
dæmiö atvinnumöguleikar um
allt land, sölumöguleikar á af-
urðum og fleira.
t sambandi við stærö hrygn-
ingarstofnsins, má minna á, aö
1976-árgangurinn er afkvæmi
minnsta hrygningarstofns
þorsks, sem þekkst hefur á Is-
landsmiöum og var um 180 þús-
und tonn. Þessi stofn getur siöan
af sér um 350 milljón einstakl-
inga, sem er stærsti stofn sem
hér hefur þekkst frá þvi 1952.
Kristján heitinn Friðriksson
taldi óæskilegt aö hafa hrygn-
ingarstofninn svona stóran, þvi
þá yrði baráttan i hafinu of
mikil milli seiöanna og pessi
kenning nýtur vaxandi fylgis
viöa, til dæmis hjá þeim sem
fylgjast meö laxinum.
Ég er sannfærður um, aö viö
veiðum of mikiö af þorski til aö
ná hrygningarstofninum hratt
upp. Ég er hins vegar ekki eins
viss um, aö hættan sé jafnmikil
og fiskifræöingarnir álita og ég
er ekki heldur viss um aö rétta
stærö hrygningarstofnsins sé
500 þúsund tonn, eins og þeir
stefna aö”.
— Hversu langt fram úr ráö-
leggingum fiskifræöinga teluröu
óhætt aö fara?
„Þaö hefur áður komið fram,
að viö veiddum tvo þriöju hluta
þess, sem ráðlegt er að taka, á
fyrstu fjórum mánuðum ársins.
Siöan höfum viö Hert svo á
skrapveiöum, aö þær eru ekki
lengur aröbærar fyrir togarana.
Veiöin i júni var 27 þúsund lestir
af þorski og ef okkur tekst aö
halda henni i þessu, með tilliti
til þeirra takmarkana sem eru
framundan, þá verður heildar-
veiöin á þorski vonandi innan
viö 400 þúsund lestir”.
— Teluröu von um aö hrygn-
ingarstofninn haldist i núver-
andi stærö meö þeirri sókn?
„Það er ákaflega fróölegt að
bera spátölur fiskifræöinganna
saman við raunveruleikann. t
hverju einasta tilfelli hafa raun-
verulegar tölur, sem betur fer,
fariö langt fram úr spátölunum.
Ég tel aö meö þessari veiöi
dragi úr afla hér suö-vestan-
lands á næsta ári og þaö harma
ég. Hins vegar er ég viss um aö
veiðin veröur gifurleg noröan
lands og vestan á næsta ári, þvi
nú kemur 1976-árgangurinn inn.
Og þegar hann kemur til með aö
hrygna eftir tvö ár, verður sá
stofn mjög stór.
Ég tel með öörum oröum, aö
þessi veiði leiöi til óæskilegrar
í íréttaljósinu
Texti:
Páll
Magnússon
og
Sigurjón
Valdimarsson
sveiflu, en ekki til þess aö
hrygningarstofninn veröi i
hættu. Þar er ég ekki sammála
fiskifræöingum”.
,,Sókn togaranna fár-
ánlega mikil”
— Þaö var haft eftir þér I
Sjávarfréttum nýlega, aö þú
anum yfir tima og á vinnslu-
stöövar, en þaö gera bátarnir
ekki.
Almennt má kannski segja að
flotinn sé of stór núna, en þegar
bolfiskaflinn veröur kominn upp
I 650-700 þúsund tonn eftir nokk-
ur ár verður annaö uppi á ten-
ingnum”.
— Viö tókum dæmi af fjórum
togurum, einum úr hverjum
landshluta, og á timabilinu
janúar til mai veiddu þessir tog-
arar samtals rúmlega niu þús-
und tonn, eöa 15.7 tonn á út-
haldsdag aö meöaltali. Meö
sömu sókn og sama afla alit áriö
myndi togaraflotinn aliur veiöa
rúmlega 471 þúsund tonn á
þessu ári. Þetta er nákvæmlega
sá afli, sem fiskifræöingar mæla
með aö tekinn veröi á árinu, eöa
meö öörum oröum, skuttogar-
arnir einir gætu tekiö upp þann
afla sem ráðlegt er aö taka.
Þýöir þetta ekki aö fiotinn sé
ekki bara eitthvaö of stór,
heldur alltof stór?
„Sókn togaranna hefur aö
minu mati veriö alltof mikil og i
rauninni fáránlega mikil. Menn
eru alltaf aö keppa við þennan
tonnafjölda, en gæöin gleym-
ast”.
— Kemur ekki þar á móti, aö
þaö verður aö nýta sem best þaö
gifurlega fjármagn, sem bundiö
er i togurunum?
„Auvitaö veröur aö nýta fjár-
magnið, en það er llka hægt að
gera þaö meö meiri gæöum. Ég
vil ekki nefna frystihúsiö, en er
nokkurt vit I þvl, aö þar lögðu
upp tveir togarar, annar á
föstudegi og hinn á þriðjudegi,
og það varö aö keyra um
hundraö tonnum I gúanó. Af
hverju i ósköpunum taka menn
sér ekki eitthvaö frl, til dæmis i
þrjá til fjóra daga yfir helgar?
Viö erum algerlega á villi-
mannsstigi hvaö þetta varöar
frystihús sem geta annað topp-
unum og það eru helst þau sem
eru á suðvesturhorninu. Húsin á
Vestfjörðum önnuðu til dæmis
ekki toppunum i vetur. Ef litið
er dálitið fram i timann þá held
ég ekki að um offjárfestingu sé
að ræöa i flota og frystihúsum
þott gera megi ýmsar athuga-
semdir viö ástandið eins og það
er i dag”.
— Nú gafst þú út reglugerð
um Fiskveiöisjóð sem gengur
miklu lengra I þvi, aö leyfa
mönnum aö kaupa nýja togara
til landsins heldur en fyrirrenn-
ari þinn taldi ráölegt. Ertu ekki
hlynntur þvl aö nauösynleg end-
urnýjun flotans fari fram innan-
lands?
„Ég vil stuöla aö þvi aö gaml
ir togarar fari úr landi og nýir
komi I staöinn. Með þvi móti
verður aö visu einhver aukning I
sóknarþunga, en ekki eins mikil
og ef togararnir væru smiöaðir
innanlands og engir færu i stað-
inn. Ég er þvi hlynntari kaupum
aö' után en nýbyggingu innan-
lands”.
— En hefur ekki veriö mis-
brestur á þvi aö gömlu tog-
ararnir hafi fariö úr landi þrátt
fyrir reglur þar aö lútandi?
„Jú, það er rétt, en fyrir þá
nýju togara sem nú hafa verið
samþykktir fara gömui skip úr
landinu, ef ég fæ ráðið”.
— Hvaö meö Guöbjörgina?
„Hún fer úr landi”.
— En kemur strax aftur, ekki
satt?
„Ef einhverjir menn komast
undir reglur Fiskveiöisjóðs meö
aö senda skip úr landi og kaupa
annaö I staöinn, þá skiptir þaö
ekki máli út af fyrir sig hvort
þaö er Guöbjörgin eða annar
norskur togari, þvi hún verður
orðin norskur togari þá”.
— Nú er Guðbjörgin aflahæsta
skip islenska fiskveiöiflotans.
„Ég er ákaflega óhress yfir þvi, að frystihúsin skuli halda áfram aö segja upp fólki og loka..
(Vlsismynd: Þ.G.)
teljir fiskiskipastóiinn kannski
óþarflega stóran eins og er, en
hann veröi af hæfilegri stærö
þegar megi veiöa meira. Get-
uröu skýrt þetta álit þitt nánar?
„Loðnuflotinn er alitof stór og
sildveiöiflotinn er alltof stór og
ég tel aö bátaflotinn almennt
megi minnka verulega. Ég tel
heldur engan vafa á þvi að
togaraflotinn sé of stór miðað
við núverandi aöstæður, en ef
okkur tekst aö halda honum i
horfinu þá tel ég, aö ekki sé um
alltof stóran flota aö ræöa.
Menn veröa lika aö gæta aö
þvi, að það er ekki hægt aö bera
saman tonnatöluna frá ári til
árs, — það eru gufuböö i sumum
togaranna núna, en fyrir nokkr-
um árum sváiu allir skipverjar I
sama lúkar. Þarna finnst mér
sérfræðingarnir hafa skotið
mikið yfir markiö. Ég vil lika
vekia athygli á þvi, að með
togurunum er hægt að miðla afl-
og þaö er engin önnur þjóö sem
stendur svona aö málum. Vitan-
lega á aö hugsa um aö ná sem
bestum afla, en ekki sem mest-
um. Ég tel hæfilegan ársafla
fyrir togara vera á bilinú 3:500
til 4000 tonn”.
„Hlynntari skipakaup-
um að utan, en nýsmíði
innanlands”
— Þaö hefur veriö leitt rökum
aö þvi að um offjárfestingu sé
aö ræöa. bæöi i flota og frysti-
húsum. Ef flotinn væri minni og
aflanum yröi jafnaö meira yfir
allt áriö mætti komast af meö
minni frystihús, þar sem mörg
þeirra eru byggö meö þaö fyrir
augum aö anna toppunum. Er
hægt að auka framleiöni I
sjávarútveginum án þess aö
gera einhverjar breytingar hér
á?
„Það eru ekki nema örfá
Hvaöa nauðsyn ber til aö selja
hana úr landi — er hún oröin úr-
elt?
„Guöbjörgin veröur oröin sjö
ára gömul þegar hún fer úr
landi og hún er þá mjög farin aö
nálgast þann aldur, aö endur-
nýjun sé æskileg”.
„Hættulegt að byggja
Kinamúr”
— Sú skoðun hefur veriö sett
fram, aö þetta háa fiskverö,
sem frystihúsin þurfa aö greiöa
nú, sé fyrst og fremst aö kenna
alltof miklum tilkostnaöi viö
veiðarnar, sem skapist af alltof
stórum skipaflota. Um leiö og
ný skip bætast i flotann eykst
tilkostnaöurinn, án þess aö sá
afli sem taka má aukist aö sama
skapi. Er eitthvert vit i þvi aö
kaupa nýja togara viö þessar
aðstæöur?
„Þaö hættulegasta sem
nokkur þjóö getur gert, er að
byggja um sig einhvern Kina-
múr. Ég tel endurnýjun okkar
fiskiskipaflota mjög nauösyn-
lega. Það er rétt að tilkostn-
aðurinn eykst eitthvað, en ég
held að i flestum tilvikum hafi
það unnist aftur með hærra fisk-
verði”.
— Rikisstjórnin hefur nú aö
þinni ósk tekið markaösmálin
nokkuö til umfjöllunar. Er ekki
meö þessu veriö aö lýsa van-
traustiá þá aöila sem hingað til
hafa séö um þessi mál?
„Mér finnst hafa verið gert of
mikið af þvi að túlka þetta á
þennan hátt. Ég er alveg viss
um það að enginn innflytjandi á
frystum fiski til Bandarikjanna,
stendur okkar mönnum þar á
sporði. Þeir hafa byggt þar upp
góöfyrirtæki og náð mjög sterk-
um tökum á þeim hluta mark-
aðarins, sem þeir hafa lagt
áherslu á, og selja fyrir hærra
verö en nokkur annar. Ég held
hins vegar að þeir hafi lagt
óþarflega litla áherslu á
Evrópu”.
— Þaö hefur komið fram aö
sérfræöingar hafi þegar á siö-
asta ári verið búnir aö spá sam-
drætti á Bandarlkjamarkaöi. t
staö þess aö draga þá úr fram-
leiöslunni, sem heföi veriö I
samræmi viö veiöiþol þorsksins,
var hún aukin og birgöir
hrönnuðust upp. Er ekki eitt-
hvaö meira en litiö bogiö viö
þessi vinnubrögð?
„Svo sannarlega og þaö er
einmitt þarna sem nýja fisk-
veiöistefnan á að koma til hjálp-
ar. Meö henni veröa veiðar og
vinnsla tengd markaönum, sem
ekki hefur verið gert hingaö til,
þannig aö þessir þrir þættir
sjávarútvegsins verða sam-
hæföir”.
,,Of mikil miðstýring”
— Er hægt aö koma á sllkri
samhæfingu ööruvisi en meö al-
gerri miðstýringu héöan úr
ráöuneytinu?
„Ég tel miöstýringuna héöan
úr ráðuneytinu vera oröna alltof
mikla nú þegar og viö erum að
gefa út reglugerðir annan hvern
dag um alls kyns veiöar og
veiöibönn. Minn draumur er sá
aö landshlutarnir fái einfald-
lega uppgefiö hversu mikiö má
veiöa á einhverju ákveönu
timabili og siöan stýri þeir sjálf-
ir skiptingunni á skip og frysti-
hús. Ýmsar reglur verður auð-
vitaö aö setja, eins og til dæmis
aö ekki megi fara á veiöar nema
aö löndun sé tryggö og fleira i
þeim dúr. Svona stýring er vel
framkvæmanleg i sambandi viö
togarana, en er auövitaö erfiö-
ari gagnvart bátaflotanum”.
— Nú má búast viö aö sigl-
ingar meö aflann færist I vöxt i
kjölfar lokunar frystihúsanna.
Hver er þin afstaða til þess?
„Ég er ákaflega óhress yfir
þvi, aö frystihúsin skuli halda
áfram aö segja upp fólki og
loka, eftiraðbúið er að fá i gegn
þær aögeröir sem mér talaðist
til um viö frystihúsaeigendur.
Það fékkst fram hækkun
afurðalána I 85%, umbeöin jöfn-
un fékkst hjá Verðjöfnunarsjóöi
og hafnar eru breytingar á
lausaskuldum I föst lán. Ég tel
aö takmarka eigi siglingar —
við veiöum of mikiö og úr þvl aö
þeir ætla aö loka frystihúsunum
er jafngott aö stoppa flotann
llka. Þessi afstaöa frystihúsa-
eigenda hefur valdiö mér mikl-
um vonbrigöum”.