Vísir - 12.07.1980, Blaðsíða 9

VÍSIR
r—
Laugardagur 12. júlf 1980.
Landið er gott
— en þjóðfélagið sjúkt
Einhversstaöar las ég þaö i
blaöi, aö ungt fólk sæktist i
auknum mæli eftir atvinnu er-
lendis. Ef rétt reynist, er þetta
dapurlegasta frétt vikunnar, ef
ekki ársins. Ef svo er komiö, aö
æskufólk á Islandi sér hag sin-
um betur borgiö og telur fram-
tiö sina öruggari I útlöndum, þá
er þaö alvarlegasta sönnun
þess, aö viö erum á rangri
braut. I þessum efnum duga
engar fortölur, engin ræöuhöld
um skyldur viö fööurlandiö,
engar langlokur um hagsæld og
félagslegt öryggi. Sú kynslóö
sem nú er aö komast til manns,
er vel menntuö, víösýn og sjálf-
stæö i afstööu og viðhorfum.
Henni halda ekki bönd vanans
eða átthagans, og ef hún er á
förum, þá er þaö ekki henni aö
kenna, heldur hinum eldri,
þeim, sem hafa mótaö þaö um-
hverfi og það þjóöfélag, sem
boöiö er upp á.
A undanförnum árum hef ég
fylgst meö þvi hvernig
straumur knattspyrnumanna,
ungra manna af öllum stéttum,
hefur legið til annarra landa.
Fæstir þeirra hafa fariö vegna
stórkostlegra gylliboöa frægra
knattspyrnufélaga. Þeir eru
aöeins örfáir og teljandi á fingr-
um annarrar handar. Hinir
skipta tugum, sem halda utan,
af allt öðrum ástæðum, einfald-
lega þeim, aö knattspyrnan
gerir þeim kleift aö flytjast út
vegna smávægilegrar fyrir-
greiöslu en mun betri launaaf-
komu, i þeim störfum, sem þeir
hafa stundaðhérheima. Launin
eru hærri, heimiliskostnaöurinn
viöráöanlegri, vinnuálagiö
minna.
Hugarfarsbreyting
Þessi þróun er aö sjálfsögðu
áhyggjuefni fyrir islenska
knattspymu, en það er i raun-
inni aukaatriöi þvi þetta er
aöeins dæmi um þaö sem er að
gerast hjá ungu fólki almennt.
Þar er aö veröa hugarfars-
breyting, sem er afleiöing
ástandsins hér heima. Ong-
þveiti i efnahagsmálum, langur
vinnudagur, endalaust fjár-
hagslegt basl, andleg streita,
niöurdrepandi afskipti hins
opinbera af hverju einu, sem
menn taka sér fyrir hendur. Ég
gæti haldiö áfram meö þessa
upptalningu lengi enn. Hér má
enginn risa upp úr meöal-
mennskunni, enginn skal vera
efnaöri en annar, enginn getur
lagt út i áhættusaman atvinnu-
rekstur.
S]úkdómar óðaverð-
bólgu
L
Þaö er kominn tími til að viö
horfumst i augu viö okkur sjálf
og viöurkennum þetta ástand.
Aöhluta til eiga slfórnmálamenn
sin sök en engan veginn alla,
þvi beir draga dám af þjóö-
félaginu sjálfu og þvi umhverfi
sem þeir hrærast i.
Osætti og sundurlyndi stétta
og hagsmunahópa, eiginhags-
munir og sjálfsblekking þjóöar-
innar á erfiöum timum eru
sjúkdómar óöaveröbólgu, af-
leiöing kapphlaupsins, sem allir
veröa aö taka þátt I, ef þeir eiga
ekki aö veröa ofurseldir lánar-
drottnum og félagsmálastofn-
unum.
Þaö er þetta, sem unga fólkiö
sættir sig ekki lengur viö, neitar
aö lifa fyrir, og tekur þvi hnakk
sinn og hest. Heldur burt.
Auövitaö megum viöekki gef-
ast upp. Þeir sem muna ævi sina
lengur en siöasta áratuginn,
vita aö efnahagsöngþveitiö er
sjálfskaparviti og viö eðlilegar
aöstæöur og heilbrigt ástand er
hvergi betra aö vera en á Is-
landi. Engin velsæld i útlönd-
um, frjósemi gróöurs eöa fegurö
landslags, jafnast áviöþaö besta
sem Island hefur upp a aö bjóöa.
Hér er menning, mannúö og
mannfólk I öndvegi, og þaö er
skylda allra ábyrgra Islend-
inga, að koma þjóöfélaginu á
réttan kjöl, kveöa niöur verö-
bólgu og efla aö nýju trú og von
á islensku samfélagi.
••••••••••••
ritstjórnar
pistill
Ellert B. Schram
ritstjóri skrif^r
Að standa við stóru
orðin
Um þessar mundir höfum viö
rikisstjórn á Islandi, sem haföi I
upphafi byr meöal almennings.
Forsenda hennar var þjóöar-
hagur, hlutverk hennar var
sigur á veröbólgunni. Þaö væri
hræsni ef ég héldi þvi fram aö
tilurð hennar eöa samsetning
heföi veriö mér aö skapi, en þaö
væri ábyrgðarleysi, ef ég
hlakkaöi yfir getuleysi hennar.
Framtiö Islands er miklu mikil-
vægari en svo, aö máli skipti,
hvort ein litil rikisstjórn stendur
sig vel eöa illa i pólitisku tillíti
augnabliksins. Þaö sem máli
skiptir er aö islensk stjórn-
völd , hverjir svo sem þar
eiga hlut að máli, takist á viö
vandann og valdi þvi verkefni,
sem þau hafa tekiö aö sér.
Enn sjást þess ekki merki, aö
rikisstjórnin hafi skiliö sitt hlut-
verk, eöa hyggist standa viö
stóru oröin. Hún lætur veröbólg-
una vaöa á súöum, en hefur
enga tilburöi til stórra högga.
Þetta eru ekki pólitiskir
sleggjudómar stjórnarand-
stööu, þetta eru staðreynöí,
sem blasa viö öllum.
Tómas Arnason viöskiptaráö-
herra lét svo ummælt, þegar
Flugleiöir hækkuðu fargjöld um
9% aö stjórnin léti þaö afskipta-
laust, þögn hennar væri sam-
þykki.
Hróp út í eyðimörkina
Stundum sýnist manni af-
skiptaleysi vera einkunnarorð
ráðherranna. Hvar er sú for-
ysta, sem svaraöi kalli þjóöar-
hags? Hvar er sú stefna, sem
skyldi leiöa okkur út úr ógöng-
um stjórnleysis fyrri stjórnar?
Þaö er gripiö til bráöabirgða-
ráöstafana i fiskvinnslumálum,
gefnar út bjartsýnisskýrslur um
atvinnumálin þegar uppsagnir
launafólks eru daglegt brauö.
Þaö er lagöur fóöurbætisskattur
á svinakjöt, til að draga úr of-
framleiöslu á kindakjöti og
mjdlk. Ibúum hitaveitusvæöis-
ins er gert aö kynda meö oliu á
timum orkukreppu, og félags-
málaráöherra hefurhæst, þegar
farandverkafólk tmyndar sér
maöka i gamalgrónum verbúö-
um.
I kjaramálum veit enginn
lengur hvaö snýr upp eða niöur.
Þetta er ekki sú forysta, sem
þjóöin vænti og þarf á aö halda.
Állt þaö sem aö framan er taliö
er kák út i loftiö, björgunaraö-
geröir frá degi til dags, ósam-
ræmdar neyöarráöstafanir hróp
út í eyðimörkina.
Neikvæðar aðgerðir
Hafa menn áttaö sig á þvi, aö
allar umræöur á Islandi, nú um
langan tima, hafa snúist um
viönám, takmarkanir, skatt-
heimtu, skuldaskil?
Það er rætt um þaö hvernig
frystihúsin geti fleyttsér áfram,
frá einni viku til annarrar,
breytt vanskilaskuldum I föst
lán. Þaö eru gefnar út tilkynn-
ingar frá bönkunum aö þeir
þurfi aö draga úr útlánum. Þaö
þarf aö leggja togurum, þaö
þarf aö leggja nýja skatta á
landbúnaöinn.
Allt eru þetta neikvæöar aö-
geröir. Þaö heyrast ekki lengur
ráðageröir um stórhuga fram-
kvæmdir, bjartsýnar áætlanir,
fyrirheit um arösemi og efl-
ingu atvinnulifs. Viö heyrum
ekki lengur hvatningu til stór-
ræöa og þaö er ekki lengur
höföaö til sjálfsbjargarviöleitni
og frumkvæöis. Allt er drepiö i
dróma rikisforsjár og reglu-
geröa.
Karpa um keisarans
skegg
Hér er ekki dregin upp fögur
mynd. Einhver kann aö kalla
þetta úrtölur og barlóm. Þaö er
hvort sem erhægt aö snúa út úr
flestu.
Sannleikurinn er þó sá, aö þau
eru mælt af alvöru, þau eru
áminning til þeirra sem stjórna,
ákall til þeirra sem hafa mögu-
leika og hæfileika til aö gera
betur. Þaö á viö um stjórnmála-
menn allra flokka, forystumenn
hagsmunahópa, leiöandi menn I
atvinnu- og menningarlifi.
Þaö skortir reisn I þjóðmála-
umræðuna, kjark til aö horfast I
augu viö sannleikann og metnaö
fyrir hönd þjóöarinnar. Menn
einblina á aukaatriði og karpa
um keisarans skegg. Blööin
gera sér ómerkilegan mat úr
imynduöum ágreiningi ein-
hverra einstaklinga, rétt eins og
velferð flokka og þjóöar veröi
leyst úr læöingi ef Benedikt er
kosinn f staö Jóns, Gunnar i staö
Geirs eöa annaö I þeim dúr.
Timaglasið að tæmast
Þaö kann aö vera bráölæti, aö
krefjast afsagnar rikisstjórnar
eftir sex mánaða setu. En þaö er
ekki bráölæti, aö krefjast þess
aö hún sýni forystu og hefjist
handa viö ætlunarverk sitt: aö
kveöa niður veröbólguna. Þaö
er skylda hennar umfram allar
aörar skyldur. Viö búum I sjúku
þjóðfélagi, þreyttu og uppgefnu.
Þar veröur enginn breyting á
meöan óöaveröbólgan geisar
Atvinnulifiö veröur áfram i
kyrkingi og unga fólkiö leitar á
framandi slóöir ef okkur tekst
ekki aö snúa blaöinu viö. Hér er
ekki aðeins heiöur einnar rikis
stjórnar I húfi heldur framtiö
þjóöar.
Hin pólitfska stjórnarand-
staöa hefur ekki oröiö stjórninni
til trafala. Sú andstaöa er í lág-
marki. En áfram heldur sem
horfir og boöiö er upp á af-
skiptaleysi og bráöabirgöaráö-
stafanir enn á næstunni Al-
menningur og verkalýöshreyf-
ing hafa sýnt af sér biölund. Þaö
er enn lag. En timaglasið er svo
sannarlega aö renna út, tæmast,
og ef áfram heldur sem horfir i
úrræöa- og afskiptaleysi, þá á
þessi ríkistjórn aö fara frá.
Þá veröur stjórnarandstaöa,
almenningsálit og almanna-
samtök aö sameinast af öllum
kröftum og hrista þessa rikis-
stjórn af sér. Hrista sleniö af
þjóöinni. Reyna upp á nýtt.
Leita nýrrar forystu.
tslendingar hafa þraukaö I
þessu landi i rúm ellefu hundruö
ár. Viö eigum þetta land, hér
eigum viö heima. Okkur er litil
vorkunn I því, aö skila þvi svo af
okkur, aö næsta kynslóö geti og
vilji búa hér áfram.