Vísir - 25.08.1980, Blaðsíða 9

VÍSIR
Mánudagur 25. ágúst 1980
FELLUR STJORHIN?
[ Fellur stjórnin?
m Þegar núverandi rikisstjórn
■ tók viö völdum boöaöi hún svo-
I nefnda niöurtalningarleiö. Nú
' viröist niöurtalningin komin á
I skjön og iliframkvæmanleg,
“ þegar á eitt leggst fyrirsjáan-
H legar kauphækkanir og erfiö
staöa frystihúsanna. Sjávarút-
vegsráöherra hélt til Bolungar-
vikur nýveriö, en þaöan berast
» nú oröiö flest stórmæli I þjóöfé-
. laginu, og lýsti þvi yfir aö 6-7
[ prósent vantaöi upp á rekstrar-
» grundvöll fry stihúsanna og
[ jafnvel meir. Stoöar ekkert þótt
n gengiö hafi veriö látiö siga frá 1.
■ mars til 31. júli um 21 prósent,
gs sem heföi á hvaöa tima sem er
■ þótt all sæmileg gengisfelling.
■ Hráefniskostnaöur og vinnulaun
■ eru oröin yfir áttatiu prósent af
n útflutningsverömæti, og úti-
■ lokaö, segir ráöherrann, aö 20%
I hrökkvi fyrir öörum kostnaöi,
' m.a. vöxtum. Þanniger þviekki
I útlit fyrir aö frystihúsin rétti viö
' i bráö nema til komi umtalsverö
gengisfelling, sem um leiö
mundi auövelda þá kauphækkun
I bili, sem launþegasamtök og
rikisstjórn viröist stefna aö um
þessar mundir.
Ekki haföi Steingrimur Her-
mannsson, sjávarútvegsráö-
. herra fyrr lokið máli sinu i Bol-
I ungarvik, þegar mjög likar um-
_ ræöur viröast hafa hafizt á fundi
I meö rikisstjórn og vinnuveit-
. endum. Þær viöræöur leiddu til
I þess aö Karl Steinar Guönason
■ lýsti þvi yfir I Morgunblaöinu,
| aö vinnuveitendur heföu boriö
I ASt þær fréttir, aö búiö væri aö
| ákveöa gengisfellingu. Þetta
| mun að visu eitthvað oröum
I aukiö, aö ákvöröun hafi þegar
■ veriö tekin, en alveg er ljóst, aö
■ ekki er hægt á sama tima aö
■ leysa rekstrarvanda frystihús-
■ anna, sem skortir 6-7% upp á
I rekstrargrundvöll, og semja um
I 4-6% beina kauphækkun viö
I launþega, ööru visi en rlkis-
1 stjórnin standi frammi fyrir
I vandamáli, sem illleysanlegt
[ viröist nema meö gengisfell-
I ingu. Þetta eru staöreyndir
. málsins, og þótt engum detti i
| hug á þessari stundu aö ákveöa
_ fram i timann aö fella gengiö,
| segir sig sjálft, aö sneiöast fer
■ um úrræöi þegar kemur aö
I haustdögum.
*
Hálfkveðnar visur
Þaö er vitaö mál aö veröbólga
_ I Bandarikjunum og markaös-
| breyting henni samfara hafa
I orðiö islenzkum fisksölufyrir-
I tækjum þar i landi þung i skauti
■ á þessu sumri. Viö hér heima
I látum yfirleitt alltaf eins og
■ slikt komi okkur ekki viö. Hér
I heima er veriö aö berjast i póli-
■ tik, sem er svo fjarri raunveru-
■ leikanum, aö jafnvegl þótt fisk-
markaöir i Bandarikjunum
væru dottnir út aö mestu myndu
ráöamenn halda áfram aö ferö-
ast úr einni Bolungarvikinni i
aöra til að lýsa vandanum fyrir
landsmönnum, án þess aö óska
þesS af pólitlskum ástæöum aö
nefna hann réttum nöfnum.
Llfskjaraskerðing er ekkert
gamanmál, og fáir munu þeir
vera stjórnmálamennirnir, sem
hafa kjark til þess, á erfiðum
timum, aö segja þjóöinni sann-
leikann. Þaö má svo sem einu
sinni enn freista þess aö láta sér
hlýna við aö pissa I skóinn sinn,
en þaö er gengisfelling og annaö
ekki. Hún hefur löngum þótt
heppilegt hagstjórnartæki, og
þess vegna hafa gleðikonur
stjórnmálanna ætið getaö komið
út úr hver jum vanda með bros á
vör. Kjósendur kæra sig litt um
hrakspár og vilja allra sist
heyra þær i miöri kosninga-
baráttu. Þar af leiðir aö stjórn-
málamenn iöka einkum bros og
bliömæli i staö þess aö segja
fólki frá raunverulegu ástandi
hluta, sem hér á landi hefur
veriö næsta bágboriö langa hrið
án þess aö nokkur einn flokkur
eöa samsteypustjórnir viröist
hafa haft þrek til aö segja sann-
leikann nema i hálfkveönum
visum.
Er samstarfinu að Ijúka?
Viö höfum enn næga atvinnu
og á yfirborðinu gengur allt
svona þokkalega. Landsmenn
eru ekki látnir vita um alvöru
efnahagsmála og una sér eins
og ungar i hreiöri. Launþega-
hreyfingin hefur aö þessu sinni
veriö óvenju hógvær i kröfum
slnum, og hefur i raun tekið þaö
upp hjá sjálfri sér, þótt ljóst sé
aö kaupmáttarrýrnun hafi oröiö
neöanmóls
Indriði G. Þorsteinsson#
rithöfundur# f jallar í neð-
anmálsgrein um niður-
talningarleið ríkisstjórn-
arinnar# vanda frystihús-
anna og hvernig stétta-
átök og lífskjarastrið
hafa leikið samfélagið.
töluverö á liönum árum. Ekki
eru uppi nú neinar raddir um aö
leiörétta þá rýrnun og má þaö
merkilegt kallast. Engu aö siöur
er ástandiö þannig, aö minnsta
kauphækkun, sem fariö hefur
veriö fram á I mannaminnum,
kostar óhjákvæmilegar gagn-
ráðstafanir i veikari gjaldmiöli,
hvort sem menn vilja nú kalla
þaö gengissig eöa gengisfell-
ingu. Sé tekið miö af heitstreng-
ingum núverandi rikisstjórnar
er öröugt aö sjá hvernig hún
getur haldiö áfram samstarfi
sinu, fyrst niöurtalningarleiöin
er fyrir bi, en i staöinn komiö
ástand sem kallar á veikari
gjaldmiöil og aukna veröbólgu
af þeim sökum. Vel má vera aö
öllum þeim þremuraöilum, sem
að rikisstjórninni standa, þyki
vel sætt I stjórn á meöan hægt er
aö leysa vanda frystihúsa og
hluta af vanda launþegahreyf-
ingarinnar á pappirunum aö
sinni, eöa sem svarar sex
mánaöa tima. Þaö er þó ekki
mergurinn málsins. Vilji ráö-
herra til aö gera lýöum ljóst, aö
lengra verður ekki haldiö er
auövitað frumforsenda þess aö
hægt verði aö tala I alvöru um
þau mál, sem i raun eru ekki
annaö en hluti af stóru gjald-
þroti. Þess er ekki aö vænta aö
allir ráöherrar stjórnarinnar
séu samþykkir þvi aö svo er
komiö. Þó er aö heyra á sjávar-
útvegsráðherra, aö Fram-
sóknarflokkurinn vilji nú snúa
sér aö alvarlegri umræöu um
þjóöarhag og nefna hlutina rétt-
um nöfnum.
Þverandi líf í ráðherra-
stólum
Sú rikisstjórn, sem nú situr,
var mynduö meö nokkrum ærsl-
um. Réöi þar vilji andstæöinga
Sjálfstæöisflokksins til aö skjóta
fleyg I raðir flokksins, sem
B
I
mætti veröa honum til nokkurs
klofnings. Enginn á nú meira
undir þvi komiö aö stjórnin lifi
af hausthretin en sjálfur for-
sætisráðherra, sem hefur ef-
laust taliö aö þjóðmálin væru
þannig vaxin, aö hægt væri aö
hnika þeim til eftir þvi sem
vindurinn blési. Hinn hrikalegi
sannleikur er, aö þjóðmálunum,
eins og þau birtast okkur i efna-
hagsástandi og launadeilum i
dag verður ekki hnikaö nema
höfuö forsenda fyrir lifi rikis-
stjórnarinnar bresti. Enginn
vafi er á þvi að forsætisráðherra
og hans menn, og Alþýðubanda-
lagsráöherrar, láta sig einu
gilda þótt forsendur bresti. Hitt
gæti skeö, aö hin skynsamari öfl
í Framsóknarflokknum, sem
m.a. sjá aö Sjálfstæöisflokkur-
inn veröur ekki klofinn á einum
degi, takiö af skariö og lýsi yfir
aö þau vilji hafa nokkrar for-
sendur fyrir sinum verkum. Og
þá skal ekki gleyma þeim sjálf-
stæöismönnum, sem veittu
stjórninni brautargengi i upp-
hafi vegna þess aö hjól þjóöfé
lagsins, jafnt hjól sveitarstjórna
sem rikisins, voru aö stöövast.
Þeir eru ekki skuldbundnir
rikisstjórninni meö nokkrum
hætti. Þeim ber engin skylda til
aö styöja hana á Alþingi til for-
sendulausra athafna, sem miöa
einungis aö þvi aö framlengja
þverrandi lif i ráöherrastólum.
Þess vegna getur oröiö skjótt
um núverandi rikisstjórn, þegar
þar aö kemur aö greiöa veröur
reikninginn fyrir langvarandi
minus-rekstur frystihúsanna og
smáar en engu aö siöur of
miklar launabætur. Þaö veröur
ekki i fljótu bragöi séö hvert
þeir peningar veröa sóttir, sem
þarf til aö greiöa gleöigjöld ráö-
herranna.
Árangur lífskjarastríðs- "
ins ■
Burtséö frá lifi einnar rikis- I
stjórnar er ömurlegt aö fylgjast ■
meö þvi hvernig stéttaátökin og I
lifskjarastriðiö hefur leikiö m
samfélagiö. Löggjafarvaldiö, I
sem fyrst og fremst á aö skipta 1
sér af málefnum samfélagsins I I
heild, hefur lengi haft fyrir siö *
aö standa i lagasetningum, sem I
aö efni og inntaki nálgast aö [
hljóða eins og stjórnar- eöa fé- I
lagasamþykkt frá einhverjum .
þrýstihópum. Þessi stéttarsmit- |
un inni á Alþingi er ekki annað _
en vesöl leit aö vinsældum og |
áhrifum. Stjórnmál krefjast _
viröingar éigi þau aö bera ein- |
hvern árangur. Hér hefur aftur »
á móti verið unniö aö þvi um |
langan aldur aö gera stjórnmál m
viröingarlaus, m.a. vegna nauö- I
synjar þingmanna aö stiga á h
stall meö þrýstihópum og gerast ■
lagaflytjendur þeirra. Og engar ■
lausnir liggja nú á lausu, enda ■
fer aö sneiöast um úrræöi og ■
fjármuni. Helsti útflutningsat- m
vinnuvegur þjóöarinnar liggur I ■
sárum og launþegar eiga þann '
kost helstan aö semja yfir sig j
gengisfellingu, sem haldiö ■
veröur utan visitölu.
IGÞ^JJ
a