Vísir - 25.08.1980, Blaðsíða 24

Vísir - 25.08.1980, Blaðsíða 24
VÍSIR Mánudagur 25. ágúst 1980 th 'Jf 24 Umsjón: Magdalena Schram Gaiierí og sofn í ReykjavíK 99 inn í svona heilagt hús má ekki fara á skðhlífunum 9 9 sagði Kjarval Heimsókn í Ásgrímssafn Kjarvalog AsgrimurvorugóBir kunningjar. Kjarval kom hér stundum og fór þá jafnan úr skó- hlifunum úti, sagði þetta vera svo heilagt hús, að ekki mætti fara hingað inn á skóhlffunum. Ég get sagt þér aðra sögu af Kjarval og Ásgrimi, þaö var eitt sinn þegar Asgrimurátti stórafmæli, þá fékk hann sendan mikinn blómvönd, rauðar kongaliljur og þær voru i stórum hvitum vasa. Asgrimur málaði vasann og blómin. Nú, en nokkrum vikum seinna, þá kemur hingað sendill frá blómabUBinni og segist eiga að sækja vasann hvita sem Kjarval fékk lánaðan undir blómin! Svo Asgrimur skil- aði auövitað vasanum aftur, en þá var hann nú búinn að máia hann, svo eiginlega hafði hann eignast hann”. Bjarnveig Bjarnadóttir, ásamt Jóni, bróöur Asgrims og Guð- laugu Jónsdóttur, frænku hans, hefur veriö i safnráði frá upphafi að ósk Ásgrims og Bjarnveig hef- ur nú veitt þvi forstöðu i 20 ár. í safninu eru 192 fullgerö oliumál- verk og 277 fullgeröar vatnslita- myndir auk hundruða teikninga. Skipt er um myndir á nokkurra mánaöa fresti, og er aðeins unnt að sýna um 30-40 myndir hverju smni. Hér má gjarnan skjóta að athugasemd, sem einn hinna fjöl- mörgu gesta safnsins lét falla að skoðun lokinni. „Við Hollending- ar geymum nú ekki okkar Rem- brandt ofan i kjallara”. Vissulega er það mikils vert aö myndir As- grims ættu auðveldara með að koma fyrir augu fólks. En húsiö hans viö Bergstaöastræti, jafnvel þó' þar væri ekki ein einasta geirsdóttir sem ekið hefur leigu þeir höfðu haft. Ms Asgrimur Jónsson, f. 1876,d. 1958. Asgrímssafn er til húsa i Berg- staðastræti nr. 74 og er opið alla daga nema laugardaga, kl. 13.30- 16.00 á sumrin og sunnudaga, þriðjudaga og fimmtudaga á sama tima á veturna. Undarleg tilfinning að koma inn á þessi söfn, sem eitt sinn voru heimili listamanns. Eins og þaðsé hálf dónalegt að fara svona inn ágaflhjá manninum, án þess aöhafa nokkurn timann hitt hann sjálfan. Þarna stendur rúmið uppábúið og uppáhaldsbækur á náttboröinu, i eldhúsinu er e.t.v. kaffibolli á borði, liklega var starfsmaður safnsins aö drekka úr honum, en i heimilislegu and- rúmslofti hússins er þó stundum likt og listamaðurinn sjálfur hafi lagt frá sér bollann rétt i þessu. Þaö þótti mér alla vega I safni As- grims Jónssonar. Og þessi undar- lega tilfinning, sem ég gat I upp- hafi, hefur sjaldan orðið sterkari en einmitt i þvi fafni. Húsakynnin eru litil og spar- Asgrimur Jónsson, listmálari samleg, nær spartanskur blær yfir ölíu innbúi. Mikið hlýtur þetta að hafa veriö hógvær og lit- illátur maður. Stórlætiðaðeinsi myndunum. A náttborðinu eru teiknibækur og þessir makalausu blýantsstubb- ar, yddaöir þannig aö sumir eru ekki nema fingurnögl að stærð. Blað með litaprufum, þetta blaö hlýtur Asgrimur að hafa fengið úr bók, þvi' á þvi miöju er aö finna nafniö Jón Stefánsson prentað. Listmálarinn Jón Stefánsson bjó raunar i nábýli viö Ásgrim, þvi þeir byggöu þetta hús saman, e.t.v. fýrsta raöhúsið á landinu. Jón hafði austari hlutann og dvaldi þar á sumrum. Sjór af fróðleik En vikjum aftur að safninu. Og náttborðinu. Þar hafði Ásgrímur einatt fyrstu útgáfu Þjóösagna Jóns Arnasonar og hafði skotið blaðsneplum inn á milli siðnanna til merkis um sögur sem hann haföidálæti á. Þegar Asgrimur lá á Heilsuverndarstöð Reykjavikur siðasta árið sem hann liiði, vann hann að þvi aö fullgera þjóðsögu- myndir sinar fyrir útgáfu Menn- ingarsjóös á sögunum. Og siðasta myndin, sem hann teiknaöi, hangir fyrir ofan rúmiö, úr sög- unni af Sigurði kóngssyni. AB As- grimi látnum, var ekkert hreyft við þvi sem hann haföi haft viö rúmstokkinn, aðeins bókinni meö þjóösögunum, henni var komiö fyrir I bókaskáp af Bjarnveigu Bjarnadóttur, frænku lista- mannsins, sem hefurannast safn- ið allt frá dauða hans. Bjarnvegiersjór af fróðleikum Asgrim og raunar full ástæöa til aö hún verði tekin nánu tali um hann og líf hans. Úr þvf verður þó ekki að sinni, enda efni i heila bók. Ur svefnherberginu geng ég I stofuna. Þar er litill bókaskápur, margar útgáfur þjóðsagna eru þar og Islenskir ljóöahöfundar i forsæti. A legubekk er makalaust teppi, gert af skáidkonunni Theo- dóru Thoroddsen, sem hún gaf Asgrlmi sextugum. Eirmunir, sem oft sjást bregöa fyrir á myndunum: ævagamlar vatns- krúsir, sænskættaðar en keyptar af franska konsúlnum, sem byggði Héöinshöfða. Hvergi tild- ur, allsstaðar sama nægjusemin. Hvernig maöur var Asgrimur? spyr ég Bjamveigu. „Hann var nú ekki fyrir alla”, svarar hún aö bragði. ,,En þegar maður haföi kynnst honum, þá var hann mikill vinur. Og hann geröisigánægöanmeð litið. Hann var alinn upp i fátækt og nýtti hluti upp til agna, það sérðu nú best á blýantsstubbunum”. Ég rek augun I ljósmyndir af Ásgrimi, þar sem hann er að mála, flnn og strokinn, hvort sem hann er austur i Þjórsárdal að mála Heklu, eða inni i vinnu- stofunni sinni. Með bindi og hatt. ,,Já, hann var mikið snyrti- menni og herramaöur”, segir Bjarnveig „aldrei sá ég hann meö Hekla séð úr Þjórsárdal, 1923. húfu eða berhöfðaðan úti við, heldur alltaf með hatt, sem hann tók ofan þegar hann hitti kunn- inga. Og klæddi sig upp þegar hann fór út i sveit til að mála”. Onnur ljósmynd — af Busch kvartettinum og mynd frá Húsa- felli I baksýn. Bjarnveig segir mér frá vináttu Busch við As- grim. „Busch, og svo Serkin, þeir komu hér alltaf, þegar þeir voru á landinu. Ég minnist þess að hafa borið fram kaffi og rjómapönnu- kökur fyrir Asgrim i stofunni hér og þau voru hér öll, Busch sjálfur, hann var þá oröinn ekkkjumaður — og Serkin meö Irene konu sinni sem var dóttir Busch eins og þú veist, og svo var Pétur litli lika með, sem nú er oröinn frægur pianóleikari”. Búkoiia, þjóðsagnateikning (1949) Blámálað eldhúsið Eldhúsið er örlitiö, málaö blátt og hefur ekki verið breytt um lit siðan Asgrimur lést árið 1958. A gluggunum eru hlerar, e.t.v. til aö loka af forvitna vegfarendur? Og tvær plötur til að elda á. ,,Hann hitaði sér kannski egg og þess háttar, fékk sendan heit- an mat einu sinni á dag frá góðu heimiliog svo pantaði hann sér úr Kiddabúö, hún var hérna rétt hjá”, segir Bjarnveig mér. Uppi á loftinu er vinnustofan, hér er meginkjarni sýninga safnsins hverju sinni. Nú eru hér oilumálverk frá Þingvöllum, úr Mývatnssveit, frá Húsafelli. Og myndir úr þjóðsögum. „Manni bregöur kynlega viö að sjá, að einn af samferðamönnum manns skuii hafa séð þar (I sögunum) vel, kvikt og lifandi með lit og yf irbragði, svo að hann þekkir svipi drauga.álfa og trölla,einsog þaö væru kunningjar hans úr ná- grenninu” skrifaði Þorsteinn Er- lingsson, þegar Asgrimur sýndi myndirnar sfnar fýrst,árið 1905. Enntalaorð Þorsteins réttu máli. Hvfti vasinn. Ég spyr Bjarnveigu nánar um Asgrim. Hvernig var hann gagn- vart öörum listamönnum? „Alltaf boðinn og búinn til að hjálpa. Ef hann vissi um aö eitt- hvaöbjátaðiá, reyndi hann alltaf aðkomatil aðstoðar. Hann keypti t.d. einu sinni sem oftar mynd eft- irGunnlaug Scheving — þá haföi Gunnlaugur eignast Ibúð og var i einhverjum kröggum, Asgrimur keypti þá af honum stóra mynd, sem nú er i eigu Listasafns Is- lands. Sjálfur hafði Asgrimur mikið dálæti á klassiskri músik og ferðafóninn hafði hann alltaf með sér þegar hann fór að heiman til dvalar annarsstaðar, t.d. ÍHúsa- fell”.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.