Vísir - 04.09.1980, Blaðsíða 8

VÍSIR
Fimmtudagur 4. september 1980.
8

Utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: DavIA Guómundsson.
Rihetjórar: Olafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmunasson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammendrup,' Friða
Astvaldsdóttlr, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Kristln
Þorsteinsdóttir, AAagdalena Schram, Páll AAagnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sæmundur Guðvlnsson. Þórunn J. Hafstein. Blaðamaöur á Akureyri: Gisll Sigur-
geirsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson, Kjartan l_. Pálsson. Ljósmyndir: Bragi
'Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. úflit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og AAagnús Olafsson.
Auglysinga og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Siguröur R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14 slmi 8óóll 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8
simar 86ól 1 og 822Ó0. Afgreiösla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Askriftargjald er kr.5000 á mánuöi innanlands og verö i lausasölu 250 krónur ein-
íakið. Vísir er prentaöur I Blaðaprenti h.f. Siöumúla 14.
RíKlsrekio flugfélag
Afskipti félagsmálaráðuneytisins og alþýðubandalagsmanna þar af málefnum Flug-
leiba eru hin undariegustu, en eiga sér þá skýringu, að nú á aö undirbúa jarðveginn
fyrir rfkisrekið fiugfélag.
Miklar og tíðar fréttir berast
af vettvangi flugmála. Sam-
drátturinn í Atlantshafsfluginu
og uppsagnir starfsliðs Flugleiða
hafa haft í för með sér ringul-
reið og hverskyns æsifréttir. Um
það er eitt að segja að hvatvísi
kann aldrei góðri lukku að stýra
og vonandi ber kappið ekki skyn-
semina ofurliði í þeim eftirleik
sem fyrirsjáanlegur er.
í því fréttaflóði og frásögnum
sem yfir dynja vekur að sjálf-
sögðu mesta athygli að yfir 300
starfsmenn hjá Flugleiðum hafa
óskað eftir því að fá flug-
rekstrarleyfi á umræddri leið og
félagsmálaráðuneytið hefur haft
milligöngu um viðræður þar að
lútandi. Fer þar ekkert milli
mála að það er með það í huga að
rikið gerist beinn eða óbeinn að-
ili, að því flugfélagi.
Nú er ekkert við því að segja,
að f lugmenn og aðrir, sem unnið
hafa við f lugrekstur taki höndum
saman og setji á fót nýtt fyrir-
tæki. Það er mönnum sem betur
fer frjálst að hef ja atvinnurekst-
ur.
Þó verður að segja það ærlega,
og með fullum velvilja gagnvart
áhugasömum flugmönnum, að
ekki er í f Ijótu bragði unnt að sjá,
hvernig þeim á að takast að
halda uppi flugi yfir Atlantshaf-
ið, þegar hvert f lugfélagið á fæt-
ur öðru upplýsir um stórfellt tap
vegna þessa sama flugrekstrar.
A árinu 1978 var hagnaður
amerískra flugfélaga af Atlants-
hafsflugi fimm hundruð
milljarðar króna, en nú er þvi
spáð að tapið á þessu ári verði tvö
hundruð milljarðar króna.
Þetta er ískyggileg þróun, og
hvernig á lítið flugfélag á
íslandi, sem hefur takmarkaða
aðstöðu til samkeppni, engan
bakhjarl og nánast óþekkt með
öllu, að bera sig við þessar að-
stæður?
Slikar ráðagerðir eru mikil
dirfska og áhættuspil.
Undarleg eru einnig afskipti
félagsmálaráðuneytisins. Það er
nýtt og einkar frumlegt að það
ráðuneyti skuli taka samgöngu-
mál upp á sína arma þegar til er
heiltráðuneyti sem fer með sam-
göngumál.
Skýringin á þessu frumkvæði
alþýðubandalagsmanna í félags-
málaráðuneytinu er án alls vafa
sú, að notfæra sér ringulreiðina
og hrinda af stað ríkisreknm
flugrekstri.
Það er full ástæða til að vara
alvarlega við þessum ráðagerð-
um. Hvað sem líður erfiðleikum
Flugleiða, sem vonandi eru að-
eins tímabundnir, er f ráleitt með
öllu að rikið þjóðnýti fyrirtækið
eða hefji sambærilegan flug-
rekstur. Ríkisrekstur er ekki hót-
inu betri eða Iíklegri til árangurs
eins og á stendur.
Atvinnurekstur sem ekki ber
sig, er aðeins atvinnubótavinna,
dulbúið atvinnuleysi, sem fjár-
magnað er með ríkisstyrkjum og
skattpeningum.
íslendingar leysa ekki sín
vandamál með slíkum aðgerð-
um.
Það er sjálfsagt markmið só-
síalista sem sölsað hafa undir sig
flest völd með tilstyrk nytsamra
sakleysingja, að færa atvinnu-
rekstur á flestum sviðum yfir á
hendur ríkisins. En sósíalismi og
gervilausnir í atvinnumálum er
ekki leiðin út úr ógöngunum. Það
er flestum Ijóst og ekki síst flug-
mönnum. Sú stétt er sjálf stæð og
á allt undir eigin hæfni og starf i.
Því verður ekki trúað að flug-
menn vilji eiga þátt í því, að þróa
íslenskt þjóðfélag í átt til só-
sfalisma og þjóðnýtingar.
Flugmenn Flugleiða og annað
starfsfólk sem nú hefur fengið
uppsagnarbréf á alla samúð skil-
ið. Menn hafa skilning á þeirra á-
hyggjum. En vandi augnabliks-
ins má ekki verða vatn á myllu
sósfalista. Það er að fara úr ösk-
unni í eldinn.
FÁMljárWm

Undanfarið hefur félk fylgst
opinmynnt og undrandi með tlð-
indum af Isienskum flugmálum.
Atvinnuvegur er á heljarþröm.
Hann hefur að visu ekki verið
stór i þrengstu merkingu en hef-
ur engu að siður mikil áhrif á
þjóöarbúskap okkar. Fyrirtæki
það, sem annast hefur allar
flugsamgöngur okkar við um-
heiminn slöustu árin, virðist
' vera að liðast I sundur, sárafáir
virðast lengur taka mark á yfir-
lýsingum forráðamanna þess,
starfsmenn horfa með tor-
tryggni hver á annan. Venjuleg-
ir menn hljóta brátt að fara að
hugsa sig tvisvar um áöur en
þeir stlga upp I flugvélar fyrir-
tækisins, þvi sá æsingur og óvild
sem rikir meöal flugliösins get-
ur varla talist heppilegt vega-
nesti, sé eitthvaö að marka yfir-
lýsingar þess um álag og streitu
hinna vandasömu starfa við
eðlileg skilyröi.
Kaflaskipti
Þaö er ljóst að kaflaskipti eru
aö veröa I Islenskum feröamál-
um. Aratuga hugsjónastarf
margra manna viröist vera aö
engu oröiö. Menn sem hafa unn-
iö nær heila starfsæfi aö flug-
málum eru nær fyrirvaralaust
reknir úr störfum. Grundvallar-
reglur mannúöarþjóöfélags eru
þverbrotnar viö uppsagnir,
reynslu og starfsaldri fómaö á
altari mammons, og þaö eina
sem forráöamennirnir hafa
fram aö færa er að þrástagast á
þvi aö þaö sé óskemmtilegt aö
vera boðberar válegra tiöinda!
Vissulega hafa erfiðleikar
steðjaö aö Flugleiðum. Þver-
hausar i flugmannastétt fyrir-
tækisins hafa til dæmis unniö
þvl glfurlegt tjón, þannig aö
samúö almennings meö flug-
mönnum nú, þegar þeim er sagt
upp störfum, er ákaflega tak-
mörkuö. En þaö sem verst hefur
farið meö fyrirtækiö er aö for-
ráöamenn þess viröast orönir
svo makráöir af þeirri ein-
okunaraöstööu sem félagiö
hefur veriö f, aö þegar þeir
þurfa aö taka þátt i frjálsri
samkeppni er flótti það eina
sem þeim dettur í hug. Svar
þeirra viö „frumskóga-
neöanmáls
Magnús Bjarnfreðsson
ræðir um þau kaf laskipti,
sem eru að verða í ís-
lenskum . ferðamálum.
Hann segir að það sé ó-
verjandi að verja meira
af almannafé til styrktar
Flugleiðum, nema fyrir-
tækið sjálft reyni að
endurheimta sjálfsvirð-
ingu sína. Fyrirtæki, sem
njóti ekki trausts eigin
starfsmanna sé dauða-
dæmt.
J^þvi glfurlegt tjón, þannig aö dæmt.
hemaöinum” á flugleiöum yfir
Atlantshafiö er aö færa hann inn
i innri starfsemi félagsins.
Fr jáls samkeppni í orði
og á borði
Hvort sem okkur likar betur
eöa verr þá ríkir frjáls sam-
keppni á alþjóölegum flug-
leiöum, einkum i atlantshafs-
fluginu. En annars staðar þurfa
forráöamenn Flugleiöa ekki aö
kvarta undan henni. Sann-
leikurinn er sá að margir for-
ráöamenn fyrirtækisins eru frá
fornu fari örugustu einokunar-
sinnar, svo sem dæmin sanna.
Hér skulu aöeins fá nefnd. Þeg-
ar Loftleiöir tóku á sínum tíma
aö veita Flugfélagi íslands
samkeppni I innanlandsflugi
varrikisvaldiö látiö setja reglur
um skiptingu flugleiöanna, svo
Loftleiöir hröktust Ut Ur sam-
keppninni. Þá geröust Loftleiöir
stórveldi i millilandaflugi þar
sem lögmál frjálsrar sam-
keppni giltu. Þegar Flugfélag
tslands, var illa komiö i milli-
landafluginu var rikisvaldiö enn
notaö og I þetta skipti til aö
sameina félögin — sem aldrei
skyldi veriö hafa. Þegar átök
voru um völd I nýja félaginu
voru atkvæöi rikisvaldsins sem
hluthafa notuö þessum sömu
mönnum I hag. Svo langt hefur
þetta gengiö aö þegar flugfélag,
sem heföi getaö veitt Flug-
leiöum samkeppni i millilanda-
flugi rak á fjörur samvinnu-
manna sat framsóknarráöherra
svo kyrfilega á öllum flugleyf-
um aö þeir uröu aö láta Flug-
leiöir fá meirihluta I hinu nýja
flugfélagi! I hvert skipti sem
djarfhuga menn hafa stofnaö
fyrirtæki til aö veita félaginu
samkeppni innanlands hefur
þaö meö einhverjum dularfull-
um hætti eignast meirihluta i
þeim fljótlega, þrátt fyrir allt
væliö um tap á innanlandsflug-
inu.
„Flug er ekki hverfandi atvinnuvegur heldur stöðugt vaxandi.
Ungir og vaskir menn vilja spreyta sig á þeim vettvangi og hafa vlt-
in til þess að varast”.
Risa flugmálin að nýju
úr öskustó?
Nú er um þaö spurt hvort Is-
lensk flugmál muni aö nýju risa
úr öskustó. Ljóst er aö til þess
aö svo geti oröiö þurfa þeir
mennaö stjórna þeim, sem geta
tekiö þátt I frjálsri samkeppni.
An þess er engin von. Islensk
stjórnvöld þurfa nú aö taka á
honum stóra sinum til þess aö
hjálpa til við endurreisnina.
En stjórnvöld veröa aö gera
sér grein fyrir aö hugtakiö flug
og fyrirtækiö Flugleiöir eru
ikk* óaöskiljanleg. Þau verða aö
gera sér grein fyrir því aö séu
undirstööur fúnar þýöir ekki aö
bæta fleiri fúaspýtum viö þær.
Þaö er óverjandi aö verja meira
almannafé til styrktar Flug-
leiðum, nema fyrirtækiö sjálft
reyni aö endurheimta sjálfs-
virðingu sina. Fyrirtæki, sem
ekki nýtur trausts eigin starfs-
manna er dauöadæmt. Þvi má
ekki gleyma að fleiri vilja tak-
ast á viö vandann. Flug er ekki
hverfandi atvinnuvegur heldur
stööugt vaxandi. Ungir og vask-
irmenn vilja spreyta sig á þeim
vettvangi og hafa vitin til þess
að varast. Gömlu Loftleiöa-
jaxlarnir eru sumir enn i fullu
fjöri og margir lærisveinar
þeirra ganga um atvinnulausir
þessa dagana. Þaö skyldi nú
aldrei vera aö Luxemborgarar
kannist við þá suma hverja?
Þegar ráöamenn okkar halda
til fundar viö Luxemborgara á
næstunni þurfa þeir aö knýja á
meö aö fá fullnægjandi og hrein-
skilin svör um þaö hvaö veldur
þvi aö þarlendir vilja ekki sam-
starf viö Flugleiöir. Frá svörum
eiga þeir aö skýra hreinskilnis-
lega, þegar heim kemur, þvl
'sannleikurinn kemur hvort eð er
i ljós fyrr eöa siöar i frjálsu
þjóöfélagi. Varla eru fjármála-
menn I höfuövlgi Efnahags-
bandalagsins hræddir viö
frjálsa samkeppni.
En hvort sem Luxemborgarar
veröa samstarfsaöilar okkar I
framtiöinni munu íslendingar
taka þátt I flugrekstri fram-
tiöarinnar. Þótt borgir hrynji og
brenni rísa aðrar, annaö hvort á
rústum þeirra eöa á nýjum
grunni og þar hafa menn gömul
viti til aö varast.