Vísir - 06.09.1980, Blaðsíða 2

* > :» '» »
Laugardagur 6. september 1980,
v'' \, 1
i .' -.. áft" * *
| m ] (-1 1 " i ' - \ : :
■ ' j. \ • ■ / t
Flestir sem koma á deild 1 dveija tii iangframa. t þessu herbergi búa fjórar konur.
// Ef þú átt son eöa dóttur á unglingsaldri sem sýnir
annarlegt háttalag, lokar sig innú fellur út úr skóla-
kerfinu og ruglast, þá eru verulega takmarkaöar lík-
ur á að þú fáir þá hjálp sem þarf. Hjálpin fæst venju-
lega ekki fyrr en vandinn hefur aukist oa nefnist
„bráðavandamál". Unglingurinn er þá orðinn kol-
ruglaður, og þörf er á spitalavist og íyf jum. Dugi
stutt spítalavist og lyf má það heita vel sloppið. Sé
þörf á lengri endurhæfingu versnar i málunum, þar
sem sjúkrahúsin eru vanbúin til að sinna slíkum
verkefnum. Þar vantar sjúkrarými, hjálparstofnan-
ir, starfsfóik og kannski fyrst og fremst skilning
ráðandi aðila á því, að slík starfsemi þurfi yfirleitt
að fara fram og hljóti að kosta eitthvað".
Svo fórust Ingólfi S. Sveinssyni, lækni á deild I á
Kleppsspítalanum, orð er Vísismenn heimsóttu
spítalann fyrir skömmu og hittu starfsfólk deildar I
að máli.
Ingólfur segir aö sambland af
hjálparleysi og skilningsleysi riki
hjá rikisspitölunum á eöli endur-
hæfingar geösjúkra. „Geödeildir
rlkisspitalanna eru I litlum mæli
hannaöar til aö endurhæfa geö-
sjúka. Þetta er vanmáttug stofn-
un og þegar rætt er viö æöstu f jár-
málastjórnendur þessarar stofn-
unar, viröist ekki skipta máli,
hvernig meöferö og bata geö-
sjúkra er háttaö, heldur aöeins
hvar og hvernig hægt sé aö draga
úr kostnaöi. Hér er gengiö I liö
meö óvirkninni vegna van-
búnaöar á spitalanum.
Kostnaöarlega séö væri betra aö
hafa geöveikt fólk á einhvers kon-
ar geymslustofnunum, I staö þess
aö reyna hluti sem geta haft bata
I för meö sér.”
„Stofnunin framleiðir
„króniska" sjúklinga".
„Undanfarin ár hefur gangur
mála veriö of oft á þessa Ieiö”,
segir Ingólfur. „Sjúklingur sem
kemur inn er gjarnan lagöur i
aukarúm vegna plássleysis. Þeg-
ar honum hefur skánaö nokkuö er
hann útskrifaöur til aö rýma fyrir
nýjum sjúkling I slæmu ástandi.
Hér upphefst oft slæmur vita-
hringur, sem viö höfum haft ár
eftir ár en hann er þannig:
Sjúklingur er af illri nauösyn út-
skrifaöur of snemma og undir-
búningslitiö. Hann nær hvergi fót-
festu svo sem atvinnu, sjálfs-
öryggi og félagslegum tengslum,
sem nægja honum til aö þrifast.
Honum versnar aftur og kemur
inn á spitala á ný osfrv. Eftir all-
margar innlagnir geröar I neyö,
og útskriftir framkvæmdar I
neyö, höfum viö hinn svonefnda
„króniska” einstakling, sem á
marga ósigra og brostnar vonir
aö baki. Honum er tiltölulega
sama, hvar hann er, bara ef þaö
er öruggur staöur. Hann er
þurftalitill, fáskiptinn og lætur
15 sjúklingar hafa not af þessu
baöherbergi. Eins og sjá má
hengja þeir þvott sinn til þerris
þarna lika.
Bladamenn Vísis ræöa viö starfsfólk á Deild I á
Kleppsspítalanum um endurhæfingu geösjúkra
ógjarnan plata sig til aö gera eina
tilraunina enn. útkoman veröur
sú aö stofnunin, smæö hennar
miöaö viö þörfina á þjónustu og
ástandiö I heild, viröist vel til þess
fallin aö breyta bráöum vanda-
málum I „krónisk” vandamál.
framleiöa „króniska” sjúklinga
ef svo má segja”, segir Ingólfur.
ódýrar dvalarstofnanir.
Starfsfólk deildarinnar, sem
viö ræddum viö sagöi aö þaö
vantaöi tiltölulega ódýrar dvalar-
stofnanir fyrir þá, sem eru ýmist
endanlega uppgefnir I baráttunni
fyrir bata og þurfa á friöi og
öryggi aö halda, og eins fyrir hina
sem þurfa húsnæöi, fæöi og
félagslegt öryggi til aö útskrifast
og gætu jafnvel greitt fyrir þetta
sjálft meö eigin tekjum.
Ingólfur segir aö þaö veröi aö
gera allt sem hægt er til aö fyrir-
byggja stöönun hjá sjúklingum
meöan þeir eru enn ungir. Eftir
þvi sem sjúkradvöl i óvirku
ástandi lengist, veröur lækningin
erfiöari og minni von um bata.
„Þaö er dýrt”, segir Ingólfur, „aö
eyöa einhverjum árum i óvirku
ástandi t.d. á aldrinum 15-25 ára
vegna kviöa, uppgjafar, ruglings,
hjálparleysis eöa bara atvinnu-
leysis. A þessum árum breytast
unglingar I fulloröiö fólk og þá
ræöst oft, hvort þeir fá sjálfs-
öryggi og fótfestu I heimi full-
oröinna”.
Deild I
Deild I er aö mörgu leyti si
stæö. Þeir 15 sjúklingar, sem þ
eru, hafa flestir veriö á ööri
deildum eöa stofnunum áöi
Deildin tók til starfa I þvl forr
sem hún er nú, áriö 1976. Þetta
endurhæfingardeild og er mai
miöiö aö kenna fólki aö fara afl
út I þjóöfélagiö. Flestir sjúklii
anna eru ungir aö árum, frá 20
40 ára. Aö sögn starfsfólksi
haföi hvorki gengiö né rekiö m
flesta sjúklingana áöur og þ<5
Ingólfur S. Sveinsson, geölæknir, Stefán A. Guömundsson, flokksstjóri
útigrúppu, Hulda Karlsdóttir, hjúkrunarfræöingur og Hannes J.S. Sig-
urösson, starfsmaöur.
ástæöa til aö gera úrslitatilraun
til endurhæfingar meö samfelldri
dvöl.
Deildin er byggö upp svipaö og
um skóla væri aö ræöa. Sjúkling-
arnir þurfa aö fara i gegnum þrjú
stig til aö komast út i lifiö á nýjan
leik. Margir, sem inn á deildina
koma, eru sinnulausir aö þvi
marki aö þeir hiröa ekki um aö
þrifa I kringum sig, vilja jafnvei
ekki fara úr rúmi en kjósa helst
aö sitja og reykja allan daginn.
„Heimurinn miöast þá viö
„reykradiusinn” eöa hálfan fer-
metra umhverfis fólkiö”, segir
Ingólfur. Aörir eru örari og sumir
hömlulausir. Fyrsta stigiö stigiö
er oftast aö kenna fólki aö þrifa
sjálft sig og I kringum sig, vinna
algeng húsverk og þar fram eftir
götunum. Einfaldan hlut eins og
aö bursta tennur getur veriö tals-
vert timafrekt aö tileinka sér.
Sjúklingarnir eru margir
þegjandalegir og sumir eru
óraunhæfir I tali. Umræöuhópar
eru þvi oft erfiöir og meira lagt
upp úr hreyfingu og vinnu.
Fyrsta stigiö nefnist „inni-
grúppa”. Markmiö hennar er aö
fólk læri aö vinna algeng húsverk
og aö vinna meö ööru fólki. Þegar
sjúklingurinn hefur sýnt vissa
getu er hann látinn gangast
undir próf sem gæti td. veriö aö
skúra gólf eöa þrifa baöherbergi.
Ef sjúklingurinn stenst prófiö, fer
hann i svokallaöa „útigrúppu”.
Útigrúppan vinnur undir stjórn
verkstjóra viö ýmis störf á
Kleppsspitalanum, svo sem aö
hiröa lóö. Markmiö útigrúppu er
aö auka andlegt og likamlegt
þrek og auka ábyrgöartilfinningu
manna gagnvart samstarfs-