Vísir - 04.10.1980, Blaðsíða 2

Fjölskylda Guömundar á tröppum Tuliniusarhússins: f.v. Markús, Elke meö Kristófer, Guömundur og Tómas.
VÍSLR
Laugardagur 4. október 1980.
„Menn gefa sér ekki tíma
til að lifa vegna
lífsgæðakapphlaupsins”
„ Lífskröfurnar á islandi eru miklar, og því miöur
láta allt of margir undan þeim kröfum/ án þess aö
höndla lifshamingjuna i sama mæli. Lifsstillinn er
flottur út á við/ fallegt hús, finn bíll og annaö til-
heyrandi en þetta er dýru verði keypt. Þaö þarf að
vinna myrkranna á milli til aö hafa fyrir þessu,
fyrirvinnurnar fara á mis viö lifið aö stórum hluta
og f jölskyldaná fáar stundir saman. Þetta er falsk-
ur lifsstíll og alls ekki það sama og lifsgæði".
baö er Guömundur Tulinlus,
skipaverkfræöingur á Akureyri,
sem hefur oröiö i viötali viö Visi.
Guömundur er Akureyringur i
húö og hár og lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum þar. Siöan
settist hann á skólabekk i býska-
landi og útskrifaöist skipaverk-
fræöingur eftir 8 ár. bá var hann
búinn aö festa sitt ráö meö Elke,
fæddri Hansen og eiga þau nú
þrjá stráka, tviburana Markús og
Tómas, ásamt Kristófer sem er
yngstur.
Aö loknu námi geröist Guö-
mundur aöstoöarkennari viö
sama skóla og hann læröi áöur.
Gegndi hann þvi starfi i 4 ár, þar
til hann fluttist aftur til Akureyr-
ar og tók viö starfi yfirverk-
fræöings hjá Slippstööinni á
Akureyri. En var þaö af heimþrá
sem hann þáöi þaö starf?
„Allir fslendingar, sem dvelja
lengi erlendis, finna fyrir sterkri
þjóöerniskennd fyrstu árin ytra
og langar heim til aö þjóna sinu
landi”, sagöi Guömundur. „En
þessi þjóöerniskennd hverfur eft-
ir 8-10 ár og ég var löngu búinn aö
missa hana eftir allan þennan
tima i býskalandi. Ég sé heldur
ekki eftir þessari þjóöerniskennd
og kann mjög vel viö þann „al-
þjóölega” hugsunarhátt, sem ég
tel mig hafa i þessum efnum.
begar ég hins vegar fékk tilboð
um starf hjá Slippstööinni, þá
freistaöi starfiö min, og ég tók
þaö. Ég sé ekki eftir þvi, enda
hafa þessi ár hjá Slippstöðinni
verið mjög mikilvægur þáttur i
minum starfsferli”.
Kom heim fullur bjartsýni
„Ég sló þvi til og kom heim full-
ur bjartsýni”, heldur Guömundur
áfram. „En ég get ekki neitað
þvi, aö ég hef oröið fyrir vissum
vonbrigöum þessi 4 ár, ekki síst
vegna þess stjórnleysis sem rikir
i þjóöfélaginu og leiöir af sér alls-
konar vandræöi.
I býskalandi haföi veröbólgan
komist mest upp i 5-6%, þau ár
sem ég var þar, og þótti flestum
nóg um. begar ég kom heim var
verðbólgan hér um 40%, en þaö
var tæpast haft orö á þvi i al-
mennri umræöu. baö var ekki
fyrr en rúmlega ári siöar, sem
pólitikusar fóru aö klifa á þessu
og veröbólgan varö umrædd. bá
haföi hún lika aukist enn og er enn
aö aukast. Ég man aö ég var
ákaflega hissa á þessu kæruleysi.
Falskur lífsstíll
Eins og ég sagöi þér i upphafi,
þá er lifsstillinn falskur. Menn
gefa sér ekki tima til aö lifa vegna
lifsgæðakapphlaupsins. baö er
auðvitaö sjálfsagt aö búa i góöum
húsum, en það vantar bakgrunn-
inn fyrir þessu.
Fólk á öllum aldri vinnur mik-
iö, allt frá börnum til gamal-
menna. Fyrir vikiö vanrækja
börnin skólann. bar á þó að vera
þeirra vinna. Fyrir vikiö er
menntun almennings ekki nógu
góö og þjóöin veröur aldrei betri
en fjöldinn. Afreksmennirnir
bjarga sér alltaf. Kannski er
þarna aö finna skýringuna á þvi
skilningsleysi sem viröist meö
þjóðinni, á þeim stórkostlegu
vandamálum sem viö er aö
glíma. Ég er lika viss um aö þessi
falski lifsstill á stóran þátt i þess-
um vanda.
Mér finnst sorglegt aö þetta
skuli vera svona. Viö höfum öll
ytri skilyröi til aö lifa kóngalifi.
Viö erum vel gefiö fólk og dug-
legt, viö höfum fisk og næga orku,
viö höfum allt meö okkur til aö
geta lifað vel en vegna aga- og
stjórnleysis á öllum sviöum er
komið i veg fyrir að svo geti orðið.
bjóðverjinn tekur þessu á ann-
an hátt. Hann igrundar hvað hann
getur leyft sér, áður en hann
ræðst i framkvæmdir. Hann
miöar lifsstilinn viö getu. betta er
stór þáttur i traustu efnahagslifi
býskalands, þar er ekki látiö reka
á reiöanum” sagöi Guömundur.
En er auöveldara aö lifa i
býskalandi, hvaö t.d. um verölag
og skattheimtu?
Hann greiðir 10% i skatta
— ég 45%
„Ég get nefnt dæmi af
kunningja minum, sem er eölis-
fræöingur hjá hálfopinberri stofn-
un. Hann hefur álika laun og ég og
er meö sömu fjölskyldustærö.
Hann er nýbúinn aö byggja hús og
fær skattaivilnanir vegna þess.
Hann greiðir nákvæmlega 10% I
skatt af brúttótekjum. Viö það
bætast sjúkrasamlagsgjöld,
þannig aö i heildina greiðir hann
um 15% af tekjum sinum til rikis-
ins. A sama tima greiði ég 45% af
minum tekjum i skatta á Islandi.
Sá er munurinn, að hann stað-
greiöir sina skatta, en ég borga
þá árinu eftir á. Vegna veröbólg-
unnar greiöi ég þvi veröminni
krónur, en á aö reikna meö óöa-
verðbólgu þegar skattalög eru
sett?
Verölag er almennt mun lægra i
býskalandi. Ég held aö þaö eina
sem er ódýrara hér hjá okkur sé
húsnæöi og fiskur. Ég hef lika oft
furðaö mig á veröi á ýmsum inn-
fluttum varningi hér, þaö hlýtur
einhvers staöar aö vera eitthvaö
bogið viö innkaupakerfiö okkar”,
sagöi Guömundur.
Hef alltaf verið opinn fyrir
breytingum
Um næstu mánaöamót kveður
Guömundur Akureyri, a.m.k. um
sinn. Hann hefur ráöiö sig fram-
kvæmdastjóra hjá litilli skipa-
smiöastöö i Port Harcourt í
Nigeriu, næstu tvö árin, hvaö sem
þá tekur viö. Hann var næst
spuröur um tildrög aö Nigeriu-
feröinni og um staöhætti þar?
„Ég hef alla tiö verið opinn
fyrir öllum breytingum, menn
mega ekki veröa mosavaxnir i
starfi, þaö kemur engum til
góöa”, sagði Guömundur. „Mér
bauðst starf framkvæmdastjóra
viö skipasmiðastöð i Nigeriu, sem
er ögn minni en Slippstööin. Hún
er aö meirihluta i eigu heima-
manna, en þýsk samsteypa á
aðild að stööinni. Nú, eftir aö ég
Myndir og texti:
GIsli Sigurgeirs-
son, blaöamaöur
VIsis á Akureyri.
hafði fariö þarna niöur eftir og
skoöaö aðstæöur, þá sló ég til.
betta var freistandi tilboö og
starfiö sjálfstætt og krefjandi.
A sama tima fékk ég tilboö frá
þýsku verkfræöifyrirtæki sem
haföi verkefni varöandi fisk-
veiöar i þróunarlöndunum. bekk-
ing okkar er eftirspurö viöa um
heim og ég vil hvetja kollega
mina til aö notfæra sér þaö. baö
verður mikil þróun i fiskveiöum
um allan heim á næstu árum, ég
er sannfæröur um þaö. I þvi sam-
bandi gætum við gert okkar þekk-
ingu og reynslu viö fiskveiöar og
smiöi fiskiskipa aö eftirsóttri út-
flutningsvöru. Allur aöbúnaður
fyrir okkur i Nigeriu er vel viðun-
andi. Börnin fara i þýskan skóla
og viö fáum stórt og gott hús til
afnota. Eins og er smiöar stööin
mest fljótabáta, einfalda
pramma, bryggjur og fleira i
þeim dúr, auk þess að sinna viö-
gerðum. Hins vegar er þessi
iðnaður i örum vexti, ekki sist
vegna þjónustu fyrir oliuborpall-
ana.
Mikil spilling i Nígeríu
En er ekki mikil fjármálaspill-
ing i Nigeriu?
„Jú, þaö er rétt, og hún stafar
af þvi stórkostlega fjármagns-
streymi, sem olian skapar. 1 dag
eru 93% af útflutningi Nigeriu-
manna oliuvörur, en ekki alls
fyrir löngu voru 85% af út-
flutningnum landbúnaðarvörur.
betta eru þvi mikil umskipti og
það sem meira er, það vinna ekki
nema 15 þúsund af 90 milljón
ibúum við olíuvinnsluna.
Fyrir vikiö er mikiö atvinnu-
leysi i Nigeriu. baö eru ekki nema
5% af þjóöinni launafólk og þess
vegna er reynt aö nota oliugróö-
ann til aö fjölga atvinnutækifær-
unum. bessi umskipti hafa valdiö
miklum fólksstraumi til borg-
anna, og hefur þaö sett sitt mark
á borgirnar. Ég get nefnt Lagos
sem dæmi, þar sem rikja algjörar
„frumskógarreglur” i umferöar-
málum. Eina reglan er aö flauta
þegar ekiö er fram úr og flestir
aka hægra megin, án þess aö það
Gömul mynd af Tuliniusarhúsi og umhverfi. barna eru mikil umsvif,
en myndin er tekin á fyrsta áratug aidarinnar. Sildarsöltun stendur
yfir og síldartunnur um allt. baö var Otto Tulinius, afi Guömundar,
sem rak þessa útgerö og sá hann sjálfur um sölu og útflutning á síld-
inni.
■