Morgunblaðið - 31.07.2002, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 2002 25
KRÓNAN hefur verið að styrkj-
ast eins og sumir höfðu gert ráð fyr-
ir. Hækkun á gengi krónunnar und-
anfarna daga gaf tækifæri til
lækkunar stýrivaxta Seðlabanka, en
var ekki notað. Umræða um vænt-
anlegar framkvæmdir á Austurlandi
og vexti hefur lent á villigötum. Út-
flutnings- og samkeppnisiðnaðurinn
þolir tæplega að gengi krónunnar
hækki umfram gengisvísitölu 128-
132. Þetta allt er tilefni þessara
greinaskrifa.
Peningamálastjórn er viðkvæmur
línudans. En Seðlabankinn er nú
bundinn af nýjum verðbólgumark-
miðum sem bankinn hefur sett sér
og ber því að lækka stýrivexti við
þær aðstæður sem nú eru. Vanga-
veltur eða spákaupmennska um; „ef
bankinn lækki vexti of hratt þá verði
kanski þensla“ er peningamálastjórn
með gömlu aðferðinni. Ákvarðana-
taka á nú að vera hiklaus miðað við
ríkjandi aðstæður á hverjum tíma.
Þannig geta sett markmið náðst
fyrr.
Sérstaða verslunar-
og þjónustufyrirtækja
Íslensk verslunar- og þjónustufyr-
irtæki hafa sérstöðu umfram erlend
fyrirtæki sem vill gjarnan gleymast:
1. Stærri vörulagerar, vegna fjar-
lægða til annarra landa (og inn-
anlands).
2. Minni veltuhraði á lagerum vegna
fámennis.
3. Lág eiginfjárstaða fyrirtækja, (=
há skuldastaða)
Fjármagnskostnaður sem hluti af
vöruverði er langtum hærri hérlend-
is en erlendis. Bónus hefur sannað
þessa kenningu, með rekstri lág-
vöruverslana, með miklum veltu-
hraða. Við stjórnun peningamála
með verðbólgumarkmið þarf Seðla-
bankinn að taka taka mið af þessum
sérstöku aðstæðum hérlendis. Séu
aðilar innan bankans í vafa um þetta
getur bankinn látið fagfyrirtæki
gera ítarlega skoðanakönnun um
áhrif vaxta á vöruverð hérlendis og
erlendis. Þá fæst fagleg niðurstaða.
Hugarflug um
hækkun vaxta
Ótímabærar vangaveltur um að
„hækka verði vexti, ef ráðist verður í
framkvæmdir á Austurlandi“ var af-
leitt innlegg í nýja peningamála-
stjórn með verðbólgumarkmiðum.
Forsvarsmenn Seðlabanka eiga að
forðast yfirlýsingar sem innifela
ágiskanir sem kunna að valda rang-
hugmyndum.
Seðlabankinn mun væntanlega – á
næstu árum – öðlast reynslu við
stjórnun peningamála með verð-
bólgumarkmiðum á framkvæmda-
tímum. Nýjar framkvæmdir – með
innstreymi á erlendu fjármagni –
munu strax hækka gengi krónunnar,
miðað við reynslu síðustu missera.
Þetta gefur Seðlabanka tækifæri til
að lækka stýrivexti, til að halda
gengi stöðugu. Slík ákvörðun sam-
rýmist vel verðbólgumarkmiðum
sem er markmið um stöðugleika.
Lækki vextir við nýtt innstreymi
fjármagns getur útflutnings- og
samkeppnisiðnaðurinn tekist á við
aukna samkeppni á framkvæmda-
tímum í stað þess að lenda í tap-
rekstri eins og oft hefur gerst.
Lækkun vaxta við slíkar kringum-
stæður hentar einnig hagsmunum
verktaka og þjónustufyrirtækja sem
líka takast á við aukna samkeppni á
framkvæmdatímum, en þurfa að
halda verðlagi stöðugu. Ótti um
verðbólgu við nýtt innstreymi fjár-
magns til arðbærra verkefna er því
órökréttur. Með röngum viðbrögð-
um er eflaust hægt að „tala vexti
upp“ með gömlu aðferðinni – valda
verðbólgu – og kenna svo auknum
framkvæmdunum um klúðrið. Ár-
inni kennir illur ræðari.
Þessi misskilningur minnir sterk-
lega á delluna um að; „aukinn afli í
sjávarútegi valdi þenslu“ eins og
Þjóðhagsstofnun heit-
in reiknaði, – oft –
mjög – skakkt. Aukinn
afli á að geta virkað
svona; auknar tekjur
= meira framboð af
fjármagni á mörkuð-
um = hækkað gengi
krónu miðað við nú-
verandi fyrirkomulag
= möguleikar á lækk-
uðu einingaverði á
lánsfé = lækkaðir
stýrivextir Seðla-
banka = rökrétt pen-
ingamálastjórn. Þetta
eru svipuð áhrif og
nýtt innstreymi fjár-
magns af auknum arðsömum fram-
kvæmdum, enda til framkvæmda
stofnað til að auka hagvöxt og bæta
lífskjör með því að fjölga arðsömum
störfum.
Ef aukinn afli; „veldur verðbólgu“,
... er þá minni afli „árangur“ og ...
aflabrestur „hagkvæmastur“? Hvar
lærðu einhverjir að reikna svona
þvælu?
Til hvers værum við að byggja
virkjun og álver ef framkvæmdin
veldur verðbólgu og aukin fram-
leiðsla á áli meira veseni!? Athugull
maður sagði, að misskilningur væri
einhver alversti skilningur sem hægt
væri að leggja í hlutina.
Sá sami hefði hvatt þá
sem reikna svo til að
fara í langt frí og hvíla
sig svo vel á eftir.
Ný stefna Seðlabanka
um verðbólgumarkmið
þýðir að gömlu ráðin,
sem ekki dugðu áður,
eigi að fara í skúffu.
Seðlabanki verður að
sýna að hann hafi kjark
til að framkvæma nýja
stefnu. Bankanum ber
að lækka stýrivexti
strax og koma þeim sem
fyrst á svipað stig og í
helstu viðskiptalöndum,
en halda samt gengi og verðlagi stöð-
ugu. Þetta er alveg eins hægt hér-
lendis og erlendis. Nýjar fram-
kvæmdir með innstreymi á
fjármagni er nýtt og kærkomið tæki-
færi til að lækka vexti og ná settum
verðbólgumarkmiðum og reka flest-
ar atvinnugreinar með nauðsynleg-
um hagnaði. Atvinnulífið þarf nú
nauðsynlega hagnað til að jafnvægi
náist og lánsfé hætti að sogast í
taprekstur sem leiðir til keðjuverk-
unar.
Seðlabanki lækki
stýrivexti
Kristinn Pétursson
Vextir
Seðlabankinn er nú
bundinn af nýjum verð-
bólgumarkmiðum sem
bankinn hefur sett sér,
segir Kristinn Péturs-
son, og ber því að lækka
stýrivexti við þær að-
stæður sem nú eru.
Höfundur rekur fiskverkun í litlu
sjávarþorpi. kristinn@gunnolfur.is
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Brandtex fatnaður
Nýbýlavegi 12, sími 5544433
Stretchbuxur kr. 2.90
Konubux r frá kr. 1.790
ragtir, kjólar,
blús ur og pils.
Ódýr nát fatna
Trúlofunar- og giftingahringir
20% afsláttur
www.gunnimagg.is