Morgunblaðið - 29.12.2002, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 2002 11
vissulega kostar það sitt að koma út
fimm diskum. Þeir sem studdu mig í
því verki fá sitt til baka.“
Fyrirtækið 1001 nótt er til húsa að
Garðastræti 37 í Reykjavík. „Við er-
um í einu litlu herbergi og það er
mjög þröngt um okkur. Að vísu er
þetta betra húsnæði á sumrin, því við
erum með stórar svalir. Í upphafi var
þetta í lagi, en fyrirtækið hefur
stækkað hraðar en ég gerði ráð fyrir.
Ég ætla að skipta því upp á nýju ári.
Annars vegar verður fyrirtæki sem
einbeitir sér að alhliða útgáfustarf-
semi, tónleikahaldi og leikhústengd-
um verkefnum. Þar ætlum við að líta
fremur til gæða en magns. Það segir
sig sjálft að þegar gefnir eru út 130
íslenskir diskar fyrir jólin er ýmis-
legt á ferðinni sem á ekkert erindi á
markaðinn.
Hitt fyrirtækið mun einbeita sér
að markaðs- og hönnunarstarfi og
þar ætlum við að bjóða upp á ýmsar
nýjungar. Fljótlega á nýja árinu ætl-
um við að kynna nýjar og spennandi
hugmyndir, en þær eru leyndarmál
enn sem komið er.“
Opinn fyrir öllum
góðum hugmyndum
Aðspurður hvort hann ætli líka að
hasla sér völl í bókaútgáfu segir
Samúel að það komi alveg til greina.
„Ég er opinn fyrir öllum góðum hug-
myndum, áhugaverðu efni frá
áhugaverðu fólki. Mér finnst eðlilegt
að fara á fleiri svið útgáfu og sam-
nýta dreifingarleiðir. Norðurljósa-
leiðin, þar sem fyrirtækið á líka miðl-
ana sem kynna útgáfuna, er mér
ekki að skapi. Þá eru menn komir út
fyrir samkeppnina.“
Samúel segist alltaf hafa haft
áhuga á tónlist, hann lærði á píanó í
nokkur ár og segist eiga gott með að
átta sig á hvaða tónlist sé líkleg til að
höfða til fjöldans. „Ég hef alltaf verið
fylgjandi því að listamenn séu trúir
sér og sannfæringu sinni og ég reyni
að fylgja sömu reglu. Sannfæringin
skilar manni lengst.“
Sigurður Hrannar Hjaltason, Jó-
hannes Kjartansson og Vilhjálmur
Vilhjálmsson byrjuðu með Samúel í
fyrirtækinu. Jóhannes hvarf aftur til
náms í haust og Vilhjálmur sneri sér
að öðrum verkefnum enda á leiðinni
til útlanda. Síðar bættust við þau
Bjarni Helgason, grafískur hönnuð-
ur, Halla Kristjánsdóttir, fjármála-
stjóri fyrirtækisins, og nýjasti
starfsmaðurinn er markaðsmaður-
inn Ásgeir Ólafsson. Það mun ekki
vera skilyrði að vera Verzlunar-
skólagenginn til að fá vinnu hjá fyr-
irtækinu, þótt fyrstu starfsmennirn-
ir hafi allir komið þaðan. „Við höfum
haft mikið að gera síðustu mánuðina
og vissulega hefur álagið verið tölu-
vert. Sem betur fer hefur vinátta
okkar samstarfsmannanna þolað
álagið og þetta hefur gengið ótrúlega
vel, sérstaklega með hliðsjón af því
hvað ég er þrjóskur. Þar sem ég vil
gjarnan ganga í öll verk hefur reynst
erfitt að láta samstarfsfólkið um að
sinna sumum störfum, en það hef ég
lært á þessu ári, enda verður annað
fólk að fá að spreyta sig þótt ég hafi
fastmótaðar hugmyndir um hvernig
eigi að gera hlutina. Það var dálítil
kúnst að læra að vera stjórnandi.“
Samúel segir að eftir fyrsta sumar
fyrirtækisins hafi hann séð að
reynsluleysi var helsti veikleiki fyr-
irtækisins og meiri en hann hefði
trúað að óreyndu. „Það hefur verið í
þróun og núna eftir áramótin verður
fyrirtækið skipað afar reynslumikl-
um og duglegum hópi starfsfólks á
sínum sviðum. Ég og hinir hörku-
duglegu félagar mínir sem störfuðu
hjá 1001 nótt í sumar lærðum samt
ótrúlega mikið á samstarfinu og af
því að gera allt í fyrsta skipti. Sá
skóli mun nýtast okkur ævilangt.“
Lögfræðiheimspeki
og markaðsfræði
Þrátt fyrir að Samúel hafi stofnað
fyrirtæki og látið til sín taka í útgáfu-
málum á nýliðnu ári hyggur hann á
framhaldsnám. „Ég ætla að fara í há-
skóla næsta haust, en verð þá að fara
til útlanda því annars myndi ég ekki
ná að slíta mig frá fyrirtækinu og
sinna náminu. Mig langar mikið í
lögfræðiheimspeki með alþjóða-
markaðsfræði sem aukafag og er bú-
inn að finna tvo skóla, annan í Eng-
landi og hinn í Bandaríkjunum, þar
sem ég get hugsað mér að stunda
nám. Ef ég ætla að halda áfram að
hrinda hugmyndum mínum í fram-
kvæmd er ekki endilega mikilvægast
að hafa viðskiptafræðimenntun. Ég
get hæglega ráðið fólk með þá
menntun. En stjórnandi, eða frum-
kvöðull, þarf að standa sig í mann-
legum samskiptum og reyna að
vinna af almennri skynsemi. Nú eru
stjórnendur með menntun í heim-
speki eða sagnfræði, með viðskipta-
fræði að auki, eftirsóttir. Sú þróun er
til dæmis greinileg í Bandaríkjunum.
Slíkir stjórnendur eru taldir geta séð
hluti frá fleiri sjónarhornum en þeir
sem eingöngu fást við viðskiptahlið-
ina. Ég hef stundum velt fyrir mér
öryrkjamálinu fræga í þessu sam-
hengi. Í því máli myndaði fólk sér oft
skoðanir út frá einstaka upphrópun-
um. Geta ekki allir sett sig í þau spor
að lenda í hjólastól og eiga þeir þá
ekki þau sjálfsögðu mannréttindi að
geta séð fyrir sér sjálfir, án tillits til
tekna maka? En á hinn bóginn, er
ekki eðlilegt að nýta skattpeningana
á sem skynsamlegastan hátt og að
þeir njóti þeirra sem á þurfa að
halda? Eiga þeir sem eiga tekjuháan
maka að fá sömu greiðslur af al-
mannafé og hinir, sem engan slíkan
bakhjarl eiga? Þarna eru sterk rök á
báða bóga og þetta er það sem góður
stjórnandi þarf að fást við, að líta á
öll sjónarmið og vinna út frá þeim.“
Háskólamenntun Samúels veltur
nokkuð á því hvernig til tekst að
finna fólk til að reka fyrirtækið í fjar-
veru hans. „Ef ég fæ traust fólk til að
stýra þessu get ég farið í nám. Svo er
auðvelt að nýta Netið, skreppa heim
í styttri ferðir og á sumrin. Ég stefni
alla vega enn að því að fara í fram-
haldsnám næsta haust.“
Verzlunarskóli Íslands gaf honum
ágætan grunn að byggja á, þótt hann
sé ekki alsæll með þá menntun sem
boðið er upp á hér á landi. „Verzló er
alveg áreiðanlega mjög fínn fram-
haldsskóli og betri en aðrir hér á
landi, þótt ég hafi ekki samanburð-
inn, en mér finnst ekki gerðar nógu
miklar kröfur til nemenda í skóla-
kerfinu. Fólk fær meira að segja
þrjár tilraunir til að ná prófum, ef á
þarf að halda. Svo skrá 900 manns
sig til náms í viðskiptafræði í Há-
skólanum en innan við 200 mæta í
próf. Þetta er ein ástæða þess metn-
aðarleysis sem ríkir almennt, fólki
finnst svo sjálfsagt að lífið sé létt. Ef
við pössum okkur ekki eigum við eft-
ir að missa öll störf hér á landi til
þeirra sem nenna að vinna og líta
ekki svo á að það sé ekki þeim sam-
boðið að gegna ákveðnum störfum.
Nú er þegar svo komið að fiskvinnslu
er haldið uppi af hörkuduglegum
Pólverjum, sem nenna að vinna
störfin sem við þykjumst of merkileg
til að vinna.“
Kosningar eiga
að vera persónubundnar
Samúel segist hafa mikinn áhuga á
stjórnmálum, en er lítt hrifinn af ís-
lenska flokkakerfinu og segist ekki
hallur undir einn flokk öðrum frem-
ur. „Fólk er ekkert að kjósa Sjálf-
stæðisflokk eða Samfylkingu, heldur
Davíð eða Össur. Við eigum að horf-
ast í augu við þetta og gera fólki
kleift að velja einstaklinga, ekki
flokkslista. Björn Bjarnason, Davíð
Oddsson og Pétur Blöndal eiga ekk-
ert endilega heima í sama flokki, svo
dæmi séu tekin. Ég myndi líka vilja
sjá önnur viðhorf manna til starfa á
Alþingi, þeir virðast líta á þetta sem
æviráðningu og verða reiðir þegar
þeir detta út af listum í prófkjörum.
Þetta starf á að vera tímabundið,
fólk á að koma til starfa vegna þess
að það hefur þörf á að láta til sín taka
og vilja til að breyta einhverju. Ef
það nær engum árangri á einu eða
tveimur kjörtímabilum á það að
hverfa á braut og hleypa öðrum að.
Þarna á að vera sífelld endurnýjun,
því þingmennska er ekki venjulegt
starf sem fólk sinnir í áratugi og fer
svo á eftirlaun. Þannig á það alla
vega ekki að vera. Og það er líka
hægt að gera svo ótalmargt til að
gera stjórnsýsluna skilvirkari. Skrif-
ræði fer alveg óendanlega í taugarn-
ar á mér.“
Völdin á gólfinu
Samúel segist hafa áttað sig á að
þau fyrirtæki nái bestum árangri
sem nái að halda völdum hjá almenn-
um starfsmönnum, þótt fyrirtækið
stækki. „Starfsmaðurinn á gólfinu á
að geta svarað viðskiptavinum án
þess að bera alla hluti undir yfir-
menn sína. Þetta vantar nú ansi oft
hjá ríkisfyrirtækjum og hjá of mörg-
um einkafyrirtækjum. Stór hluti
vandans er að fólk ber enga virðingu
fyrir vinnunni sinni og það virðing-
arleysi fer hraðvaxandi, ekki síst
með minni kynslóð. Afköstin verða
lítil, því fólki er alveg sama um vinn-
una og leggur engan metnað í hana.
Auðvitað er þetta að hluta bundið
launum, en höfuðvandinn er sá að
fólk lítur ekki á sig sem hluta af fyr-
irtækinu. Sölumaðurinn veit ekkert
hvaða máli hans vinna skiptir fyrir
fyrirtækið og gerir sér ekki grein
fyrir hvort vinna hans stendur undir
kostnaði fyrirtækisins við að hafa
hann á launaskrá. Honum er alveg
sama um afkomu fyrirtækisins, því
þetta er bara vinnan hans. Svona af-
staða er skelfileg, bæði fyrir fyrir-
tækið og starfsmanninn sjálfan.
Auðvitað er duglegt starfsfólk á
hverju strái, en ég held að dýrtíðina
hér á landi megi að stórum hluta
rekja til þess að framleiðni er ekki
nóg og það má svo aftur rekja til
þess að fólk hefur engan metnað til
að sinna störfum sínum vel og fær
jafnvel litla sem enga þjálfun til
þess.“
Allt gott að vestan
Samúel er Vestfirðingur, ættaður
úr Djúpinu, sonur Svönu Sam-
úelsdóttur og Kristjáns Bjarndal
Jónssonar. Hann er einkasonur móð-
ur sinnar, en á fimm hálfsystkin
samfeðra. „Ég fór alltaf vestur á
sumrin, en þeim heimsóknum hefur
fækkað með árunum. Systir
mömmu, Hrafnhildur Samúelsdótt-
ir, og hennar fjölskylda búa í Hnífs-
dal og Sigurjón bróðir hennar á
Hrafnabjörgum, þar sem Samúel afi
minn bjó. Það eru trúarbrögð að
vera að vestan. Mér hefur verið sagt
frá bernsku að allt gott sé af Vest-
fjörðum, hvort sem það er matur eða
mannfólk, og er nú farinn að trúa
því.“
Sú sem hefur innrætt drengnum
þennan sannleika er Svana móðir
hans, starfsmaður Landsbanka Ís-
lands í áratugi. „Við höfum alltaf bú-
ið tvö saman í Kópavoginum, við
mamma. Hún hefur kennt mér næst-
um allt sem ég kann, er algjör snill-
ingur og besti vinur minn. Það allra
versta við vinnutörnina núna fyrir
jólin var að ég gat ekki bakað pip-
arkökuhús með mömmu eins og ég
er vanur að gera, og skreytt íbúðina
hátt og lágt. Það var dálítið erfitt
fyrir jólabarn eins og mig.“
Samúel bætir því við að þau
mæðginin séu aldeilis ekki ein á báti,
því Ásdís móðursystir hans og henn-
ar fjölskylda búi í Garðabæ og alltaf
hafi verið mikill samgangur á milli
heimilanna. „Þetta eru tvö heimili,
en ein fjölskylda. Þau hafa alltaf vilj-
að allt fyrir mig gera.“
Vandfundin lygna
Fyrirtækið 1001 nótt er ekki nema
átta mánaða gamalt, en Samúel er
inntur eftir því hvenær hann reikni
með að reksturinn verði kominn á
lygnan sjó. „Er einhvers staðar lygn
sjór í þessum bransa?“ spyr hann á
móti. „Ég held alltaf að nú sé verk-
efnum að ljúka, en þá bætast bara ný
við. Þetta er alltaf hörkuvinna.“
forstjóri
Framkvæmdastjórinn Samúel Kristjánsson þriggja ára árið 1984.
’ Ég hef mikinnáhuga á útgáfu-
málum og vil helst
starfa við úrvals
söngleiki, tónleika
og annað menning-
artengt, en fyrir-
tækið verður að
sinna ýmsu öðru,
því við höfum ekki
bolmagn í slíkt
starf eingöngu. ‘
’ Ég er nú enginnstórforstjóri og
hef það mottó að
biðja starfsfólkið
ekki að vinna þau
verk sem mig lang-
ar ekki sjálfan til
að vinna. ‘
rsv@mbl.is
Samúel og móðir hans, Svana Samúelsdóttir, í sumarfríi í Danmörku 1997.
Með frænku sinni, Guðrúnu Árdísi Össurardóttur, í sumarbústað Ásdísar
móðursystur á Miðhúsum í Reykhólahreppi. Samúel ætlaði sér alltaf að
verða arkitekt og teiknaði bústaðinn þegar hann var 12 ára. Móðursystur
hans leist vel á teikningarnar og byggði bústaðinn eftir þeim.