Morgunblaðið - 29.12.2002, Blaðsíða 23

aukins hraða og áreitis í menningar-
neyslu þurfi þeir að keppa um athygli
almennings. Því hafa söfnin lagt sig
eftir því að fylgjast með og hleypa inn
nýjum og ferskum straumum. Á al-
þjóðaráðstefnu listsafna sem ég sótti í
Barcelona í fyrrasumar var mikið
rætt um ólíkar leiðir sem hægt er að
fara við að matreiða sýningar svo þær
nái til almennings, og þar skiptir
framlag fagfólks miklu. Menn veltu
fyrir sér af mikilli nákvæmni hvernig
greiða mætti aðgengi almennings að
söfnunum og listinni, bæði í praktísku
og hugmyndalegu tilliti. Stór hópur
fólks sækir Listasafn Íslands einmitt
vegna þess að það er listasafn þjóð-
arinnar. Safnið býr vissulega yfir arfi
og sögu sem það á að halda utan um
og rækta, en það má spyrja hvort
breyttir tímar kalli ekki á það að safn-
ið byggi brú milli þessarar hefðar og
þess sem er að gerast á listasviðinu í
dag. Ég held að það gæti hleypt lífi í
starfsemina og stuðlað að því að auka
skilning almennings á listahræring-
um samtímans.“
Margrét Elísabet bendir jafnframt
á að sérhæfðari gallerí séu þáttur sem
vanti að miklu leyti inn í íslenskt
myndlistarumhverfi því þar sé að
finna ákveðinn hvata að því að upp-
götva það sem er frambærilegt og
spennandi. Hvað varðar umræðuna
um „rimmu málverks og konsepts“
segir Margrét það ekkert óeðlilegt að
listamenn nýti sér þá miðla sem eru
nýir og aðkallandi á hverjum tíma.
„Það hefur alltaf verið rík tilhneig-
ing hjá listamönnum að fjalla um og
nýta sér það sem efst er á baugi í sam-
félaginu. Málverkið er miðill sem var
mjög sterkur á ákveðnum tíma, en í
dag eru nýir miðlar komnir til sög-
unnar. Sköpun með nýrri tækni sem
fjallar m.a. um það tækniumhverfi
sem við lifum og hrærumst í er til
dæmis heill heimur sem er mjög virk-
ur en stendur ennþá að mestu fyrir
utan hefðbundnar listastofnanir,“
segir Margrét en hún vinnur um
þessar mundir að doktorsritgerð við
Sorbonne-háskóla um nýja tækni og
listsköpun.
Efla þær stoðir sem fyrir eru
Nýlistasafnið er sú safnastofnun
hér á landi sem sinnt hefur nýsköpun
í myndlistinni á hvað markvissastan
hátt undanfarin ár. Safnið hefur frá
stofnun þess verið rekið að miklu leyti
á grunni sjálfboðaframlags myndlist-
armanna, en á síðustu tveimur árum
voru þó stigin skref í þá átt að efla
rekstrargrundvöll safnsins þegar Ný-
listasafnið gerði samstarfssamninga
við Reykjavíkurborg og menningar-
sjóð Íslandsbanka. Ósk Vilhjálms-
dóttir myndlistarmaður og fyrrum
formaður og stjórnarmeðlimur Ný-
listasafnsins, telur þó að efla þurfi
rekstur safnsins eigi það að geta sinnt
íslenskri og erlendri samtímalist-
sköpun sem skyldi, en eins og málin
standi nú sé framtíð safnsins óviss
hvað fjárhagslegan rekstrargrund-
völl og húsnæðismál varðar. Ósk telur
að hér á landi skorti mjög á að sam-
tímahræringar séu endurspeglaðar í
íslensku safnaumhverfi. „Söfnin
mættu marka sér skýrari stefnu –
vera vogaðri og leggja meiri metnað í
það að fylgjast með samtímanum. Þar
er ekki síður mikilvægt að fylgjast
með grasrótinni í erlendri samtíma-
list, og kaupa erlenda samtímalist
jafnframt hinni íslensku á meðan hún
er enn á viðráðanlegu verði. Það hefur
t.d. oft gerst að upprennandi eða jafn-
vel heimsfrægir erlendir listamenn
sem sýnt hafa hér og boðið verk sín til
sölu á mun lægra verði en gengur og
gerist, en söfnin látið þau tilboð fram
hjá sér fara. Framsækin myndlist er
nokkuð sem þarf að fylgjast mjög vel
með og greina á meðan hún er virk og
ný. Við sjáum hér erlenda listamenn
tíu árum eftir að þeir eru búnir að öðl-
ast viðurkenningu annars staðar og
eru orðnir alveg gjaldgengir og
öruggir. Það þarf að fylgjast með
framsækinni hugsun í myndlist,
styðja við hana líkt og gert er í fræða-
samfélaginu. En þar er ýtt undir
rannsóknir sem fela í sér einhverja
nýsköpun og stuðla að framþróun.“
Ósk bendir á að mikið hafi verið í
umræðunni að hér á landi skorti sam-
tímalistasafn og einhvers konar kynn-
ingarstofnun fyrir íslenska sam-
tímalist. En áður en menn einblíni um
of á að byggja eitthvað nýtt, sé nauð-
synlegt að huga að þeim stoðum sem
þegar eru fyrir hendi í íslensku mynd-
listarumhverfi. Þannig búi Nýlista-
safnið t.d. yfir sögu, orðspori og safn-
eign sem hægt væri að gera meira úr.
„Nýlistasafnið hefur náð ákveðinni al-
þjóðlegri viðurkenningu umfram
margar aðrar myndlistarstofnanir
hér á landi og í hverjum mánuði berst
safninu fjöldi erinda og fyrirspurna
frá erlendum sýningarstjórum og
öðru fagfólki er starfar að myndlist og
hefur áhuga á að efna til samstarfs
um sýningarverkefni eða leita upplýs-
inga um íslenska myndlistarmenn.
Þessar fyrirspurnir hafa verið að
aukast undanfarin ár, en safnið hefur
aðeins fjárhaglegt svigrúm til að hafa
einn fastan starfsmann í vinnu og gef-
ur augaleið að það þarf meira til, vilj-
um við nýta sóknarfærin sem þarna
eru. Þannig er Nýlistasafnið að berj-
ast í bökkum á sama tíma og aukinn
alþjóðlegur áhugi á norrænni mynd-
list og listsköpun ætti að færa okkur
aukin tækifæri til að rjúfa þá einangr-
un sem íslensk myndlist býr við,“ seg-
ir Ósk og bendir á að stjórnvöld gætu
tvímælalaust nýtt þessi tækifæri bet-
ur með markvissari stefnumótun á
sviði lista. Hún bætir því þó við að í
öllu tali um alþjóðleg tengsl og mark-
vissari stefnumótun stjórnvalda megi
myndlistarmenn ekki gleyma að líta í
eigin barm. „Við erum ef til vill of
sjálfhverf og umræðan oft föst í ein-
hverjum innbyrðis kýtingi, sem stafar
auðvitað að hluta til af óánægju vegna
erfiðra starfsaðstæðna hér. Og þessi
staða gerir tvímælalaust lítið til að
brúa það bil sem myndast hefur milli
myndlistarmanna og almennings.
Líkt og gerðist víða um heim, átti sér
stað ákveðinn trúnaðarbrestur milli
almennings og myndlistarmanna
þegar listin var að fara í gegnum hug-
myndafræðileg umbrot eftir miðja 20.
öldina. Hér birtust þessi umbrot í
stofnun SÚM-hreyfingarinnar og Ný-
listasafnins á áttunda áratugnum.
Ólíkt því sem gerst hefur t.d. í Evrópu
hefur ekki gróið um heilt þar á milli,
og hin nýja hugsun myndlistarinnar
ekki náð til almennings. Þetta tengist
annars vegar skorti á almennri list-
menntun í íslensku skólakerfi og hins
vegar kannski þessari sjálfhverfu
myndlistarmanna sem ég nefndi áð-
an. Verk þeirra eru óaðgengileg al-
menningi og kannski þyrftu myndlist-
armennirnir að leitast við að tala
meira til fólks. Ég held reyndar að
það sé dálítið að gerast hjá grasrót-
inni,“ segir Ósk.
Rekstrarskilyrðin erfið
Einkarekin gallerí eru hlekkur
Heimurinn að baki orðunum eins og hann birtist Sigurði Guðmundssyni.

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 2002 23
Útsalan byrjar í dag
30-50%
afsláttur af
öllum vörum
13
10
/T
A
K
TI
K
2
7.
12
.0
2