Morgunblaðið - 14.05.2003, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. MAÍ 2003 11
ALNÆMISSAMTÖKIN ljúka um
þessar mundir fræðslu- og for-
varnaverkefni og hafa þau þá heim-
sótt 138 skóla, auk meðferðarheim-
ila. Fræðslan náði til um 9.000
nemenda í 9. og 10. bekk á öllu
landinu. Nemendur voru fræddir
um HIV og alnæmi auk þess sem
rætt var um varnir gegn öðrum
kynsjúkdómum. Fræðslan miðaði
að því að uppfræða unglinga um
mikilvægi þess að sýna ábyrgð í
eigin athöfnum.
Verkefnið hófst hinn 21. október
á Vestfjörðum og lýkur í Reykjavík
hinn 22. maí.
Fræðslunni var þannig háttað að
nemendur fengu 40 mínútna fyr-
irlestur. Þar ræddi sýktur ein-
staklingur um Alnæmissamtökin og
starfsemi þeirra og muninn á HIV
og alnæmi. Einnig var farið yfir
hve margir hafa greinst hér á landi
og lækningu. Að auki var fjallað um
aðra kynsjúkdóma, smitleiðir og
lyfjagjafir. Í lokin sagði sýkti ein-
staklingurinn persónulega reynslu-
sögu sína. Snerti það verulega við
nemendum og voru þess dæmi að
kennarar og nemendur táruðust yf-
ir slíkum frásögnum. Samtökin
skildu svo eftir fræðsluefni á hverj-
um stað til nánari glöggvunar.
Haraldur Briem sóttvarnalæknir
sagði verkefnið hafa verið vel und-
irbúið. „Við erum afar ánægð með
framkvæmd verkefnisins hjá Al-
næmissamtökunum,“ sagði Har-
aldur.
Hann sagði að alls væru um 15–
20 þúsund Íslendingar prófaðir við
veirunni á ári af ýmsum ástæðum.
Til dæmis eru allir þeir sem gefa
blóð ásamt ófrískum konum próf-
aðir.
Ingi Rafn Hauksson, fræðslu-
fulltrúi Alnæmissamtakanna, sagði
að verkefnið hefði tekist afbragðs
vel. „Oft var ég reyndar alveg að
niðurlotum kominn,“ sagði Ingi
Rafn sem sagði lífsreynslusögu sína
stundum fjórum sinnum á dag.
„Það sem kom mér mest á óvart var
hve vel okkur var tekið úti á landi,“
sagði Ingi Rafn og bætti við að
hann hefði ekki orðið var við for-
dóma. „Hver einasti unglingur sem
gekk út úr skólunum tók í höndina
á mér.“
Krakkarnir hlustuðu sérstaklega
vel þegar Ingi Rafn sagði sögu sína.
„Ég hefði eflaust passað mig betur
ef ég hefði fengið fræðslu í skóla,“
sagði Ingi Rafn sem smitaðist af
HIV fyrir tæpum 11 árum. Hann
sagði jafnframt að meðferð væri
óheyrilega dýr og kostnaður við
einn sjúkling á ári álíka mikill og
kostnaður fræðsluherferðarinnar í
heild.
Svo virðist sem alnæmi sé í rénun
á Íslandi. Árið 1999 greindust 12
einstaklingar, 10 árið 2000, 11 árið
2001, 7 í fyrra en einungis einn hef-
ur greinst á þessu ári.
„Það var áhrifaríkast að segja
þeim að ég væri smitaður. Maður sá
að þau tóku andann á lofti. Einnig
hafði það mjög mikil áhrif á þau
þegar ég sagði þeim að ég ætti dótt-
ur á þeirra aldri,“ sagði Ingi Rafn.
„Ég vonast til að verkefnið verði
til þess að færri smitist. Ef þetta
verður til þess að einn losni við
smit, þá er það æðislegt. Einnig
viljum við minnka fordóma gegn
sjúkdómnum og sjúkdómum yfir-
höfuð.“
Ingi Rafn sagði baráttuna við
samfélagið hafa oft á tíðum verið
erfiðari en þá við sjúkdóminn í
gegnum árin. Hann hefur til dæmis
tvisvar verið rekinn úr vinnu vegna
sjúkdómsins. Hann sagði fordóma
þó hafa minnkað stórlega. „Sú bar-
átta er nánast engin í dag og það
segir okkur hvað þjóðfélagið hefur
breyst mikið á stuttum tíma.“
Ingi Rafn sagði að þrjú ár hefði
tekið að koma herferðinni á lagg-
irnar en loks hefðu fengist styrkir
frá landlæknisembættinu, Hjálp-
arstarfi kirkjunnar og fyrirtækinu
GlaxoSmithKlein ásamt heilbrigð-
isráðuneytinu sem hefðu gert hana
að veruleika.
Fræðsluherferð Alnæmissamtakanna í 138 grunnskóla um allt land er að ljúka
Reynslusög-
urnar voru
áhrifaríkastar
Morgunblaðið/Kristinn
Ingi Rafn Hauksson, fræðslufulltrúi Alnæmissamtakanna, Birna Þórð-
ardóttir formaður og Haraldur Briem sóttvarnarlæknir.
ÍBÚAR Búðahrepps og Stöðvar-
hrepps, sem hafa Fáskrúðsfjörð og
Stöðvarfjörð innan sinna marka,
samþykktu tillögu um sameiningu
sveitarfélaganna í kosningu sem
fram fór samtímis alþingiskosning-
unum.
Alls greiddu 492 atkvæði um sam-
eininguna en 845 eru búsettir í sveit-
arfélögunum skv. tölum frá 1. des-
ember 2002.
Í Búðahreppi greiddu 179 manns
atkvæði með sameiningu, eða 55%,
en 147 á móti. Í Stöðvarhreppi
greiddu 127 atkvæði með samein-
ingu, eða 85% íbúa, en 19 voru á
móti.
Á milli hreppanna er reyndar Fá-
skrúðsfjarðarhreppur og var honum
boðin þátttaka í sameiningarviðræð-
um en sveitarstjórnin ákvað að taka
ekki þátt í viðræðum um samein-
ingu.
Guðmundur Þorgrímsson var for-
maður sameiningarnefndar og odd-
viti sveitarstjórnar Búðahrepps.
„Næsta mál á dagskrá er að finna
kjördag til að kjósa til nýrrar sveit-
arstjórnar. Það verða fundir í báðum
sveitarstjórnum í þessari viku og ég
held að við fáum fund líka með fé-
lagsmálaráðuneytinu því þeir koma
að sameiningunni samkvæmt sveit-
arstjórnarlögum. Þetta gekk mjög
vel og ég er mjög ánægður með út-
komuna. Það liggur mikil vinna
þarna að baki,“ sagði Guðmundur.
Búðahrepp-
ur og Stöðv-
arhreppur
sameinast
REGLUR um greiðslur sjúkra-
tryggðra einstaklinga fyrir þjónustu
á heilbrigðisstofnunum hafa verið
samræmdar með nýrri reglugerð
sem Jón Kristjánsson, heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra, hefur
gefið út, og lækka gjöldin í ýmsum
tilvikum.
Reglugerðin tekur gildi 1. júní nk.
og er í henni kveðið á um gjöld fyrir
heilbrigðisþjónustu sem veitt er á
heilsugæslustöðvum, bráðamóttöku
og göngu- og slysadeildum sjúkra-
húsa og fyrir þjónustu sem veitt er
hjá þeim sjálfstætt starfandi sér-
fræðingum sem eru á samningi við
Tryggingastofnun ríkisins.
Samkvæmt upplýsingum heil-
brigðismálaráðuneytisins er ekki
ætlunin með þessum breytingum að
auka sértekjur stofnananna þar sem
gjöldin eru innheimt. Reglugerðin
felur ekki í sér nýja gjaldtöku en í
henni eru samræmd gjöld sem hafa
verið innheimt á sjúkrahúsum fyrir
þjónustu.
Komugjald á slysadeild
lækkar í 3.170 kr.
Dæmi um breytingar af þessu tagi
eru eftirfarandi:
Komugjald á slysadeild og bráða-
móttöku sjúkrahúsa, sem hefur verið
3.540 kr. frá 15. janúar 2003, er nú
lækkað í 3.170 kr.
Komugjald til annarra en lækna á
göngudeildir sjúkrahúsa er það
sama og sjúklingar greiða sam-
kvæmt samningi við sjálfstætt starf-
andi sjúkraþjálfara, 1.392 kr. Þó er
reiknað með að fyrir sjúkraþjálfun
og talþjálfun á sjúkrahúsum sé aldr-
ei greitt hærra eða lægra gjald en
kveðið er á um í gildandi samningum
samninganefndar heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra við Félag
sjálfstætt starfandi sjúkraþjálfara
og Félag talkennara og talmeina-
fræðinga.
Gjald fyrir dagvist aldraðra á
Landspítala – háskólasjúkrahúsi á
að vera hið sama og samkvæmt lög-
um um málefni aldraðra, þ.e. 500 kr.
á dag, þó aldrei hærra en sem nemur
fullum grunnlífeyri frá Trygginga-
stofnun ríkisins. Landspítalinn hefur
innheimt 600 kr. gjald fyrir dag-
vistina og er gjaldið því lækkað um
100 krónur.
Gjald fyrir meðferð húðsjúkdóma
veitta af öðrum en læknum á að vera
hið sama og samkvæmt reglugerð
um greiðslur TR fyrir meðferð húð-
sjúkdóma veitta af öðrum en lækn-
um, þ.e. 200 kr. og 300 kr. Það er
sama gjald og Landspítalinn inn-
heimtir nú.
Gjald fyrir kransæða-
og hjartaþræðingu lækkar
Gjald fyrir keiluskurðaðgerðir
verður fast eða 5.100 kr. en var áður
2.100 kr. + 40% af umsömdu heild-
arverði, þó að hámarki 18.000 kr.
Landspítalinn hefur til þessa inn-
heimt gjald að upphæð 9.000 kr. Hér
er því um töluverða lækkun að ræða.
Gjald fyrir kransæða- og hjarta-
þræðingu. Hér verður gjald fyrir
kransæða- og hjartaþræðingu fast
eða 5.100 kr., en var áður 18.000 kr.
án afsláttarkorts, en rúmar 10.000
kr. fyrir almenna sjúklinga með af-
sláttarkort. Þetta þýðir að gjaldið
lækkar nú umtalsvert.
Ekki er með reglugerðinni breytt
komugjöldum til sérfræðilækna sem
starfa innan eða utan sjúkrahúsa.
Engar breytingar verða á gjaldtöku í
heilsugæslunni. Mæðra- og ung-
barnavernd verður eftir sem áður
ókeypis og sama er að segja um
heimahjúkrun, skv. upplýsingum frá
ráðuneytinu. Þá tekur ráðuneytið
fram að heilsugæslustöðvum,
sjúkrahúsum og sérfræðilæknum sé
óheimilt að innheimta hærri eða önn-
ur gjöld af sjúkratryggðum en kveð-
ið er á um í reglugerðinni og fylgi-
skjali með henni.
Komugjöld á
sjúkrahúsum
samræmd
SKIPSTJÓRINN á Báru ÍS sem
ákærður er fyrir brottkast neitar
sök og segir að fiskurinn sem hent
var fyrir borð hafi verið ónýtur eft-
ir fjögurra nátta legu í netum.
Bára ÍS komst í fréttir síðla árs
árið 2001 eftir að myndir af brott-
kasti birtust bæði í Morgunblaðinu
og Ríkissjónvarpinu. Bjarmi BA
var þá í fréttum af sömu orsökum.
Á þessum tíma var heimilt að kasta
ónýtum afla fyrir borð en lögunum
var breytt í kjölfar myndbirting-
anna.
Sameyri hf., útgerðarfélag Báru
ÍS, er einnig ákært og hefur fram-
kvæmdastjóri þess og annar skip-
stjóri bátsins, Sigurður Marinós-
son, þegar komið fyrir dóm. Hann
neitar einnig sök og ber við að fisk-
urinn hafi verið ónýtur.
Komust ekki
til að ná í netin
Fyrir dómi í gær sagði skipstjór-
inn að sex fiskum hefði verið hent
fyrir borð. Þeir hefðu í öllum til-
vikum verið skemmdir eftir að hafa
legið í fjórar nætur í netunum en
dregist hefði að draga netin af
óviðráðanlegum orsökum. Kvað
hann skipverjana hafa tekið
ákvörðun um hvaða fiski yrði hent
en hann engin sérstök fyrirmæli
gefið um það sjálfur. Helgi Magnús
Gunnarsson, fulltrúi ríkislögreglu-
stjóra, spurði hann hvað hefði orðið
um ýsu, ufsa og flatfisk sem sæist á
fréttamyndum um borð en engum
slíkum afla var landað. Svar skip-
stjórans var að ýsuna hefðu skip-
verjarnir sjálfsagt flakað og tekið
til heimilisbrúks eða eldað um
borð. Hann gat engu svarað um
ufsann en minnti á að hann var
ekki á dekkinu í umræddri veiði-
ferð.
Ákæra ríkislögreglustjóra bygg-
ist fyrst og fremst á fréttamyndum
þeirra Friðþjófs Helgasonar,
myndatökumanns Sjónvarps, og
Ragnars Axelssonar. Helgi Magn-
ús var greinilega ekki sáttur við
vitnisburð þeirra fyrir dómi og
sagði þá hylma yfir með hinum
ákærðu. Dómarinn gerði athuga-
semd við þessi orð og sagði að hann
gæti ekki gert þeim upp annarleg-
ar hvatir. Helgi Magnús sagðist
ekki vera að því og benti á að Frið-
þjófur neitaði að láta dómnum í té
önnur myndskeið en þau sem sýnd
voru í sjónvarpsfréttum. Ragnar
hefði sömuleiðis aðeins látið dómn-
um í té sex ljósmyndir en örugg-
lega tekið mun fleiri.
Löggjöfin gölluð
Samkvæmt þágildandi lögum var
heimilt að henda um borð fiski sem
var sýktur, selbitinn eða skemmd-
ur á annan hátt. Þegar dómari
minnti á þessa staðreynd sagðist
Helgi geta tekið undir að löggjöfin
væri óttalegt rusl að þessu leyti. Í
málflutningsræðu sinni sagði hann
á hinn bóginn að engin merki væru
um annað en að fiskurinn hefði ver-
ið nýtilegur og skipverjunum því
borið að landa honum. Og fiskarnir
hefðu verið fleiri en sex. Komið
hefði fram að afla var safnað í fiski-
kar til að henda fyrir borð og á
myndum sæist að í því voru um 25
fiskar. Að minnsta kosti einn
þeirra hefði spriklað þegar hann
hvarf út yfir borðstokkinn. Hann
sagði útgerðarmanninn m.a. hafa
bent á að kvótakerfið væri óréttlátt
og hann því neyddur til að stunda
brottkast. Að hann og skipstjórinn
skyldu nú segja aflann ónýtan væri
á hinn bóginn skiljanlegt enda
vildu þeir koma sér hjá refsingu.
Hilmar Baldursson hdl., verjandi
ákærðu, krafðist sýknu og sagði að
eina ástæðan fyrir ákæru í málinu
væri hin mikla fjölmiðlaumræða
um málið og gaf í skyn að ákvörð-
unin hefði verið pólitísk. Oft hefðu
komið upp mál sem vörðuðu brott-
kast á nokkrum fiskum en ríkissak-
sóknara þótt hjákátlegt að eltast
við slík mál og látið þau niður falla.
Hann hrósaði þó sækjanda fyrir að
velta sér ekki upp úr því sem hugs-
anlega hefði verið sagt í blaðavið-
tölum. Fleiri hefðu látið svipuð orð
falla án þess að verða ákærðir.
Skipstjórinn á Báru ÍS neitar ásökunum um brottkast
Ónýtur fiskur var
eina brottkastið
Morgunblaðið/RAX
Í dómsmálinu er m.a. tekist á um hvort þessi mynd sýni ónýtan fisk.