Morgunblaðið - 16.11.2003, Blaðsíða 20

20 | 16.11.2003
bakgarði til útivistar. Þar er engin vinna nema þrif og ekki kostur á námi.
Í Fangelsinu Kvíabryggju Grundarfirði eru 14 pláss, en það var upphaflega,
eða frá 1954, notað fyrir feður sem skulduðu meðlag. Árið 1963 kom fyrsti refsi-
fanginn þangað. Tveir vinnuskálar eru á staðnum. Vinnan getur verið töluverð og
tengist sjó, svo sem að beita línu og fella net meðan vertíð stendur. Einnig eru tré-
bretti smíðuð og gert við fiskikör úr plasti. Erfiðara er hins vegar að leggja stund á
nám á Kvíabryggju. Vel búinn æfingasalur er þar, bókasafn og billjardstofa. Afgirt
land fangelsisins er 35 hektarar.
Á Litla-Hrauni eru 87 pláss, þar af 10 til einangrunarvistar. Það var tekið í
notkun sem fangelsi árið 1929 en byggt var við það árið 1972 og 1980 og nýtt hús
tekið til notkunar árið 1995. Litla-Hraun er öryggisfangelsi og á að hýsa þá fanga
sem eru með lengstu dómana og síafbrotamenn. Þar er u.þ.b. 2/3 allra fangels-
isplássa á landinu og því aðalfangelsi landsins. Fangelsinu er skipt í níu deildir
með 4–12 menn á hverri deild. Á Litla-Hrauni eru um 15–25 í skóla, en Fjöl-
brautaskóli Suðurlands starfrækir kennsludeild þar. Sumir ljúka stúdentsprófi,
aðrir læra t.d. á tölvur. Á Litla-Hrauni er trésmíða- og járnsmíðaverkstæði, þar eru
allar númeraplötur á bifreiðar framleiddar, einnig milliveggir. Viðhald og þrif telst
launuð vinna fanga. Í fangelsinu er íþróttasalur og vel útbúinn lyftingasalur.
02.
04.
AFPLÁNUN Á ÍSLANDI
Fangelsi landsins eru ólík. Skyggnst inn í átta klefa í fimm fangelsum.
LJÓSMYNDIR: GOLLI TEXTI: GUNNAR HERSVEINN
01.
03.
Á Íslandi eru 125 pláss fyrir almenna fanga í fangelsum, auk þess eru 12 klefar
helgaðir gæsluvarðhaldi fanga. Nýtingin er u.þ.b. 90% á þessu ári, en að meðaltali
eru um 115–120 fangar í afplánun á hverjum tíma. Frelsi er það sem fanga skortir,
frelsi til að ráða lífi sínu dag frá degi. Fangi tekur út hegninguna með afplánun.
Hér á landi eru fimm fangelsi, hvert með sínum hætti.
Hegningarhúsið á Skólavörðustíg var tekið í notkun árið 1874 og þar er pláss
fyrir 16 fanga. Hegningarhúsið er móttökufangelsi, þangað mæta fangar í af-
plánun og þangað eru handteknir menn færðir. Greining fer fram, læknisskoðun
og innkomuskýrsla gerð. Yfirleitt eru menn ekki lengi á þessum stað heldur eru
sendir þaðan í hin fangelsin. Ekki er þó óhugsandi að menn taki alfarið út stuttar
refsingar í Hegningarhúsinu, óski þeir þess sérstaklega. Þar er engin vinna nema
þrif, ekkert nám í boði en lítilsháttar aðstaða til heilsuræktar. Útivist er í bakgarði.
Fangelsið í Kópavogi tók til starfa árið 1989 og þar er pláss fyrir 12 fanga af
báðum kynjum á sumrin og 11 á vetrum. Eitt herbergi er notað þá sem skólastofa í
samstarfi við Menntaskólann í Kópavogi. Fangar fá að fara út í garð í a.m.k.
klukkustund á dag. Eina fangelsið sem ekki er einungis fyrir karla.
Fangelsið á Akureyri hefur starfað frá 1978 og þar eru pláss fyrir átta til níu
fanga. Fangelsið er álma af húsnæði lögreglunnar. Háir veggir og girðing yfir er í