Vísir - 05.11.1980, Blaðsíða 27

Miövikudagur 5. nóvember 1980
VÍSIR
Ljóðasmíð með kjarna
skáldskapar - frumlelkann
Einar Már Guömundsson:
ER NOKKUR í KÓRONAFÖT-
UM
og SENDISVEINNINN ER EIN-
MANA
Galleri Suöurgata 7.
Þótt árin færist yfir ætlar
maöur seint aö losna viö forvitn-
ina, sem fylgir þvi aö opna ljóöa-
kver meö höfundarnafni, sem
mabur kannast ekki viö og hefur
ekki séö tengt ljóöum áöur. Og
satt að segja gefst býsna oft færi á
þvi siöustu árin. Þetta er lika
stundum ómaksins vert, og þótt
vonbrigðin séu oftar eini
árangurinn, kemur það lika fyrir
aö maöur hýrni viö. Og allt i einu
liggja mér i lófum tveir svartir
heftingar meö brúnamiklum og
svipsterkum strák aftan á kápu
en fjörutiu ljóöasiöum innan i
kápunni.
Ég opna fyrst þann heftinginn,
sem kenndur er til kórónafata, en
skil ekki samhengiö umsvifa-
laust. Kverið er fljótlesiö, aöeins
fáar linur neöst á hverri siöu
viðast hvar. En þetta kallar á
aðra yfirferö. A 23. siöu er þessi
„analytiska athugasemd” einföld
og snjöll i senn. En hvers vegna
kallar maðurinn þetta ekki sjálf-
gefna nafni „skýring”? Ég hélt,
að hann væri að yrkja á islensku!
þaö aö baráttan leiöi
aöeins af sér fleiri
veitingahús
minnir mig á þaö eitt: hún var
háöaf
öörum en þeim sem sitja viö
borðin
Já, ætli ekki það.
Þá eru þessi „drög aö skilgrein-
ingu” ekki amaleg:
skyndilega
stoppa ég og skoöa
hlykkjótt spor min i snjónum
mér er spurn
hvort ég hafi lagt
krók á leið mina einsog
evrópukommúnistarnir
nei ég er bara fullur
Og þessi baráttusöngur hittir
alveg i mark (þótt ég skilji ekki
hvers isfirskir barnakennarar
eiga að gjalda eöa njóta af til-
einkuninni:
sjá roöann
i varalit skrifstofustúlkunnar
Eftirfarandi linur finnast mér
sannarlega orö i tima töluð:
spurö’ ekki
hvort þaö sé lif
á öörum hnöttum
fyrr en þú
hefur fullvissað þig
aö þaö sé einnig á þessum
Og þetta jólastef segir sitt:
saklausu lömbin i bibliunni
eru lærisneiðar á jólunum
Og loks þessi umferðarmynd:
ég get ekki stoppaö
viö gatnamót vara þinna
þó þær séu rauöar
eins og götuljósin
Þetta'er ismeygilega hnyttin
mynd, þótt vafalaust eigi maöur-
inn viö umferðarljós en ekki
götuljós — þaö er sitthvaö.
Margar þessar stuttu og gagn-
orðu ljóðlinur og fástrikamyndir
bera i sér kjarnafrumur alls
skáldskapar — frumleika, þvi
verður ekki neitaö. Þessi ungi
maður hugsar, meitlar og oröar
af skýrleik og rökvisi og bregöur
skarpri og oft óvæntri birtu á
venjumyndir daglegs lifs eða sýn-
ir okkur þær frá nýrri hlið oft i
gráhvitri kaldhæöni eins og þessa
húsmóöurlisu i undralandi fá-
nýtrar glystækninnar:
lisa
i undralandi isskápa
ég biö þig
um eiginhandaráritun
fyrir eldhúsverkin
eldhúsverkin
sem hafa innréttaö
heim þinn
og gefiö þér
andiit sem þú
getur ekki tekiö
af þér frekar en
giftingarhringinn.
Hinn heftingurinn, sem kennir
sig við einmana sendisvein (alveg
skilningsvana) finnst mér miklu
siðri, þótt ljóðin séu þar lengri og
átakameiri. Þar flæðir enska
málhrönglið sem hér hefur numiö
unglinga yfir alla bakka, og er
engu likar en höfundur sé að
teikna skopmynd af málfari ungs
fólks á samfundi yfir glasi eöa
hassi en að öllum likindum er
hann aö reyna að sýna rétt mynd.
Oftast skilur venjulegur maöur
ekki hvers vegna hann er að
flagga þessum erlendu oröa-
leppum, þegar miklu skilrikari
islensk orö þyrpast aö. En viöa
bregður fyrir þessum frumlegu
skáldskaparkornum, sem meira
ber á i hinni bókinni sakir
oröasparnaöar. Til að mynda
þetta:
þú veröur aö eyöa timanum af
sömu kostgæfni og hann eyðir þér
Eöa þessi setning:
steinunum er sama hvaö klukkan
er
Gömul og algild sannindi segja
varla aörir en skáld á svona lag-
góðan og nýstárlegan hátt.
Þvi verður varla neitaö aö
mörg erlendu málblómin eru
heima hjá sér i þeirri mynd, sem
dregin er, en þó gremst manni
hve óþarflega oft er gengið fram
hjá islenskum oröum, og ég held
að þetta sé ekki sanngjörn eink-
unn um islenska unglinga nema
þá sem firrtastir eru. Hvers
vegna aö segja um mann að hann
„fitti bara flott inni móralinn",
þegar beint liggur viö að segja á
islensku að hann „falli aö sið-
gæöinu eins og flis viö rass”.
Það er annars kynlegt, hve af-
stæöur fjarstæöustill er enn ráö-
rikur i ljóðum yngstu skálda, þótt
hann sé nú mjög á undanhaldi i
málaralist, þar sem hann reiö öll-
um húsum fyrir tveim eöa þrem
áratugum. Hann hertók ljóöið
siðarog er ekki enn farinn aö láta
undan siga eins og þessi tvö ljóöa-
kver bera svikalaust vitni.
Andrés Kristjánsson
Vissir þú að
e|Ocail-> öí I í >-»
býður mesta
úrval ung/inga■
húsgagna
á /ægsta verði
og á hagkvæm-
ustu afborgunar
kjörunum?

Bildshöfða 20, Reykjavik
Simar: 81410 og 81199
27
Opnan:
AlDingi aö
tjaldabaki
Vísísmenn heilsa upp
á starfsfólk fllplngís
Fjölskyldan
og heimiliö:
Tannréttingar
og karlmanna-
tlska frá ítalíu
Mannlilsopna:
Hann borðar
lifandi
eifurslðngur
| Vísirá
| morgun
Stærra og sífellt
betra blað
svo mœm ov umiQEoi
Nlannoröshnekklr aö flórum mllljörðum
Stundum dynja á okkur
ræöuskúrir á Alþingi, sem
virðast alveg frábærar þangað
til i Ijós kemur, aö um stórpóli-
tiskar yfirlýsingar er aö ræöa.
Þannig fór fyrir Guörúnu
Helgadóttur, alþingismanni,
þegar hann vildi sýna fram á
ofsagróöa verslunarinnar í
landinu meö þvi aö benda á arf
Sigurliöa Kristjánssonar og
Helgu konu hans annars vegar
og hús verslunarinnar í
Kringlumýri hins vegar. Þessi
dæmi þóttu henni merkileg um
þá ósvinnu aö hafa aö atvinnu
að selja landsmönnum varning.
Er þá auövitaö átt einnig viö
samvinnuhreyfinguna, sem
græöir fá á félagslegum grunni
og Rúbluna, sem græöir af
trúarástæöum. Hin hreinlífa
kona, Guörún Helgadóttir, al-
þingismaöur, ætti aö byrja á því
að reka fariseana úr eigin hús-
um, svo sem eins og Kron og
Rúblunni áöur en bún byrjar á
þvi aö hafa uppi aöfinnslur úr af
þeim fjórum milljöröum, sem
gefnar hafa verið til opinberra
stofnana, og eru afrakstur skyn-
semi, sparnaöar og dugnaöar
manns, sem vildi tryggja aö
eigur hans færu til nokkurra
þarfa.
Afgangsfjármunir Kron og
Rúblunnar fara i herkostnað
gegn áttatiu og fimm prósentum
af þjoöinni, eöa þeim hluta
hennar sem ekki fylgir Alþýöu-
bandalaginu aö málum. Þetta
þykir þvi fólki, sem er hreint og
syndlaust f andanum, ágætt
fyrirkomulag, en þegar fjdrir
'milljarðar eru gefnir til Lista-
safns rlkisins, óperu og Leikfél-
ags Reykjavíkur. þá hæfir aö
hafa uppi stór orö um arörán.
Þeir sem tóku sig til og svöruöu
hinni hreinttrúuöu konu gátu
þess réttilega, aö varla bæri
þingmanni aö þakka þannig
fyrir stórmannlegar gjafir. En í
þessari sérkennilegu umræðu-
dembu á Alþingi virtist mönn-
um ekki vera Ijóst, að þaö sem
Guörún Helgadóttir var aö
segja var einungis, að þaö á
ekkiað vera leyfilegt að eignast
peninga. Liklega á rikiö aö
koma meö peninga til fólksins
fyrir viðurværi A.m.k. varö ekki
mál hennar skiliö ööruvisi en
svo að þaö væri mannorös-
hnekkir aö eignast fjóra mill-
jaröa.
Núhafa kommúnistar löngum
lagt sig eftir þvf að útmála ríki-
dæmi einstakra tslendinga
samkvæmt þeirri innfluttu
kenningu, aö auövald sé til ills
fyrst. Erfitt hefur veriö aö finna
þetta auövald i landinu, enda er
sannast mála aö tslendingar eru
aöeins misjafnlega fátækir miö-
aö viö einstaklinga I öörum
löndum. Fjórir milljarðar í
erföafé þættu engin tiöindi
nema þá f riki Bokassa eöa f
Senegal. En þaö er fátt sem ör-
cigatungan finnur ekki, og þess
vegna hvllir nú Sigurliöi Krist-
jánsson i gröf sinni meö þann
mannorðsbrest helstan aö hafa
gefiö fjóra milljaröa til lista.
Þar sem þessi þáttur málsins
var ekki tekinn til meöferöar i
umræöum um erföaféö á Al-
þingi, kannski mest vegna þess
aö mönnum var mikiö niöri
fyrir, þykir rétt aö benda á þá
staöreynd, aö kommúnistar
telja til mannoröskemmda aö
vinna fyrir sér. Þeir fjármunir,
sem þarna koma til skipta hafa
aö likindum þrefaldast aö
krónutölu eftir aö Sigurliöi hætti
viöskiptum, eða kannski þeir
hafi tffaldast. Þaö væri út af
fyrir sig vert aö reikna þaö út,
ekki til aö sanna aö hann hafi
veriö fátæklingur. heldur til aö
sýna fram á, aö fjórir milljarö-
ar i dag eru ekki miklir fjár-
munir. Hvaö ætli gjöf Þórbergs
Þóröarsonar væru margir tugir
milijóna, eöa hundruö milljóna
væri hún færö til nútiöarverö-
gildis? Hann var þó ekki annað
en fátækur rithöfundur, sem
lifði m.a.s. fyrir tima Launa-
sjóös.
En þetta er auövitaö ekki
mergurinn málsins, heldur hitt,
að staöfest hefur veriö á Alþingi
aö þaö er mannoröshnekkir aö
eiga fjóra milljaröa og gefa þá.
Þeir sem einhverju hafa auraö
saman i fasteignum skulu þvi
gæta þess i framtiöinni aö vera
ekki aö gefa eftir sinn dag, vilji
þeir losna viö vond eftirmæli ör-
eigatungunnar.
Svarthöföi.