Morgunblaðið - 22.01.2004, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. JANÚAR 2004 11
Námskeið
um unglinga
og sjálfsvíg
BARNAGEÐLÆKNAFÉLAG Ís-
lands stendur fyrir námskeiði um
unglinga og sjálfsvíg. Námskeiðið
fer fram á morgun, föstudaginn 23.
janúar, kl. 9–15, í sal Læknafélagsins
í Hlíðasmára í Kópavogi.
Erindi halda: Bertrand Lauth,
Sigurður Rafn A. Levy, Guðlaug M.
Júlíusdóttir, Helgi Garðar Garðars-
son, Hulda Guðmundsdóttir, Nicolas
Georgieff, Simon R. Wilkinsson og
Guðrún Oddsdóttir.
Námskeiðsgjald er 5.000 krónur
og er kaffi innifalið.
Formenn
norrænna jafn-
aðarmanna-
flokka funda hér
Á NÝAFSTÖÐNUM ársfundi SAM-
AK, sambands norrænna jafnaðar-
mannaflokka og verkalýðshreyfinga,
sem haldinn var í Svíþjóð var ákveð-
ið að formenn flokkanna hittist á
samráðsfundi á Íslandi innan
skamms.
Formennirnir fimm, þeir Göran
Persson, Paavo Lipponen, Össur
Skarphéðinsson, Jens Stoltenberg
og Mogens Lykketoft, munu m.a.
ræða stækkun Evrópusambandsins,
áhrif hennar á vinnumarkaðinn, ekki
síst í ljósi starfsemi svokallaðra
starfsmannaleiga, og stöðu og sam-
vinnu Norðurlandanna í Evrópu-
samstarfinu.
Utanríkismálahópur undir forystu
Paul Nyrup Rasmussen hefur sér-
staklega rannsakað áhrif stækkunar
ESB á vinnumarkaðinn. Á fundinum
í Svíþjóð var afráðið að Össur Skarp-
héðinsson hefði forystu í hópnum
varðandi þau mál sem lúta að starfs-
mannaleigum og verða þau rædd á
sérstökum fundi í mars með írskum
stjórnvöldum sem fara nú með for-
sæti í ESB.
NEMENDUR Menntaskólans við
Hamrahlíð fjölmenntu á fund nem-
endafélagsins í gær þar sem rætt
var um styttingu náms í framhalds-
skólunum.
Framsögu höfðu þingmennirnir
Björgvin G. Sigurðsson, Samfylk-
ingunni, Kolbrún Halldórsdóttir,
Vinstrihreyfingunni – grænu fram-
boði, og Sigurður Kári Kristjánsson,
Sjálfstæðisflokknum, en auk þess
kynnti Oddný Harðardóttir verk-
efnisstjóri skýrslu mennta-
málaráðaneytisins um málið.
Þungar áhyggjur af fjölbreyti-
leika og valfögunum
Að lokinni framsögu þingmanna
var opnað fyrir spurningar nem-
enda úr sal og var greinilegt að
nemendur við MH höfðu töluverðar
áhyggjur af því að stytting námsins
myndi draga úr fjölbreytileika í
framhaldsskólanámi og skapa mun
minna svigrúm fyrir nemendur til
þess að leggja stund á ýmsar val-
greinar, einkum og sér í lagi á lista-
sviði.
Töldu margir þeirra deginum
ljósara að fækkun eininga til stúd-
entsprófs myndi ekki bitna á svo-
kölluðum kjarnagreinum heldur
alls kyns valgreinum, s.s. á sviði
bókmennta, leik- og myndlistar og
tónlistar. Að tala um að ekki stæði
til þess að draga úr þeim fjölbreyti-
leika með styttingu námsins væri
nánast hræsni. Urðu margir til að
taka undir mikilvægi þess að stytt-
ing námsins yrði ekki til þess að
fækka valmöguleikum nemenda eða
möguleikum skólanna til að halda í
sérstöðu sína á ýmsum sviðum.
Undir þetta síðara atriði tóku
aþingmennirnir og sögðu að ólíkir
framhaldsskólar með ólíkar
áherslur væru einn af kostunum við
framhaldsskólana.
Kæmi mest við starf
„bekkjarskólanna“
Sigurður Kári sagðist almennt
telja nokkuð góð rök vera fyrir
styttingu náms til stúdentsprófs en
minnti um leið á að engar formlegar
ákvarðanir hefðu verið teknar og
afstaða alþingismanna misjöfn til
hugmyndanna, jafnvel innan sama
flokks. Hann lagði áherslu á að
sveigjanleiki í fjölbrautaskólunum
yrði áfram mikill þrátt fyrir stytt-
ingu námsins, m.a. að því er varðaði
námslengd og valgreinar og fjölda
eininga sem menn tækju til stúd-
entsprófs. Hins vegar taldi Sigurður
einsýnt að styttingin kæmi harðar
niður á skólunum með bekkjarkerfi
og breytingar myndi því brenna
heitar á þeim.
Björgvin G. Sigurðsson sagði að
markmiðið með styttingu náms hlyti
að vera betri menntun og undirbún-
ingur nemenda fyrir frekara nám
og starf síðar á ævinni. Hann sagði
nokkuð hafa vantað upp á almenna
umræðu um málið en tók fram að
hann teldi tillögur mennta-
málaráðuneytsins eins og þær birt-
ast í skýrslu þess alls ekki uppfylla
þessar forsendur. Hann taldi m.a. að
töluvert vantaði upp á að menn
skoðuðu betur tenginguna milli
grunn- og framhaldsskólanna, sam-
ráð við skólasamfélagið hefði verið
of lítið og eins og þessar tillögur
væru nú liti vart út fyrir annað en
menn myndu gengisfella stúdents-
prófið.
Kolbrún tók fram að VG gagn-
rýndi skýrslu menntamálaráðu-
neytsins harðalega og hafnaði stytt-
ingu námsins á forsendum hennar
enda væru margar neikvæðar hlið-
ar á hugmyndunum í henni. Kol-
brún sagði VG ekki vera á móti
styttingu náms til stúdentsprófs út
af fyrir sig en flokkurinn vildi
standa vörð um öfluga mennta-
stefnu og hugmyndirnar í skýrsl-
unni lyktuðu um of af sparnaði.
Taldi Kolbrún nauðsynlegt að fara
mjög vandlega yfir málið enda væri
gildandi skólastefna frá árinu 1998
góð en staðreyndin væri sú að henni
hefði ekki verið hrint í framkvæmd
að fullu.
Morgunblaðið/Eggert
Nokkur uggur var í nemendum í MH vegna valgreina sem kenndar eru við skólann.
Nemendur hafa áhyggjur
af minna svigrúmi í náminu
♦♦♦
KOMIÐ hafa upp tilfelli hér á landi
þar sem fólk hefur veikst af smit-
sjúkdómum erlendis, einkum salm-
onellu, sem eru ónæmir fyrir
ákveðnum tegundum sýklalyfja.
Að sögn Haraldar Briem sóttvarna-
læknis eru vissar bakteríur hér á
landi sem hafa ákveðið sýklalyfja-
ónæmi en ónæmir smitsjúkdómar
eru enn sem komið er ekki algeng-
ir hér á landi og enginn þeirra hefur
náð útbreiðslu nema fjölónæmir
pneumokokkar og klasakokkar á
allra síðustu misserum.
„Okkar innlendu salmonellur hafa
sem betur fer verið næmar fyrir
öllum þessum sýklalyfjum sem við
notum gegn þeim en við sjáum að
þegar fólk veikist í útlöndum þá ber
svolítið á sýklalyfjaónæmi. Það eru
vissar bakteríur sem eru komnar til
landsins sem hafa ákveðið sýklalyfja-
ónæmi, svokallaðir klasakokkar,
sem eru einkum vandamál á spítöl-
um og einnig má nefna penicillínó-
næma pneumókokka sem valdið geta
eyrnabólgum og lungnasýkingu.
Mikil sýklalyfjanotkun getur stuðlað
að myndun ónæmis gegn lyfjunum
og því er afar mikilvægt að nota
sýklalyfin rétt og sparlega,“ segir
Haraldur, en að sögn hans er unnið
að því að fylgjast grannt með ónæm-
ismyndun og sýklalyfjanotkun hér á
landi.
Fjallað var um smitsjúkdóma og
sýklavopn á Læknadögum á Nor-
dica-hóteli í gær og flutti Haraldur
m.a. erindi um mögulegan viðbúnað
við sýklavopnum á Íslandi.
Hættulegustu sýklavopnin
bólusótt og svartidauði
Meðal hættulegustu sýklavopna
sem hægt er að beita eru bólusótt og
baktería sem veldur svartadauða auk
fjölmargra annarra sýkla sem þykja
álitlegir til að valda
skaða og tjóni og
hægt er að nota sem
vopn, s.s. miltis-
brandur og bótúlín-
toxín, sem er lam-
andi eiturefni og
búið til af tilteknum
bakteríum. Þeir
smitsjúkdómar sem
hvað hættulegastir
þykja eru þeir sem
smita frá manni til
manns, s.s. bólusótt
og ýmsar aðrar sýk-
ingar, t.d. öndunar-
færasýkingar.
„Okkar hætta er
fyrst og fremst af
þeim sjúkdómum sem berast frá
manni til manns. Til dæmis ef ein
hver árás er gerð úti í heimi, í New
York, á Heathrow-flugvelli, Kast-
rup eða öðrum stöðum sem við erum
í miklum samgöngum við og menn
bera veikina inn þannig.
Það er heilbrigðisþjónustan í land-
inu sem verður fyrst fyrir barðinu á
þessu vegna þess að ef þetta er sjúk-
dómur sem fer frá manni til manns
þá byrja menn að tínast inn á bráða-
móttökur. Þá erum við með vöktun-
arkerfi í gangi sem á að finna ef eitt-
hvað óeðlilegt er að gerast,“ segir
Haraldur. Hættulegir smitsjúkdóm-
ar eru tilkynningaskyldir og eru þeir
tilkynntir til sóttvarnalæknis sem
grípur til aðgerða og reynir að
komast að því hver er uppruni
smitsins, sér til þess að smit sé rakið
og þeir fundnir sem hafa verið útsett-
ir fyrir smiti. Þá geta þeir hugsan-
lega verið settir í sóttkví eftir atvik-
um. „En það er mjög erfitt
að eiga við svona ef menn eru að
koma til landsins án einkenna og
veikjast svo eftir á. Það er ekki víst
að menn séu orðnir veikir í
flugvélinni eða Leifsstöð
ef því er að
skipta,“ segir hann.
Síðastliðið vor kom upp
grunsamlegt tilfelli norður
í landi af heilkenni bráðrar
alvarlegrar lungnabólgu,
HABL, og var viðkomandi
einstaklingur sendur suð-
ur til Reykjavíkur til frek-
ari rannsókna. Síðar kom í
ljós að ekki var um HABL
smit að ræða.
Nokkur fjöldi einangr-
unarherbergja er á
LSH
„Við höfðum þarna tækifæri til að
fara mjög ítarlega ofan í hvernig
bregðast á við þess háttar smitsjúk-
dómum og segja má að Landspítal-
inn sé nú að ýmsu leyti vel búinn.
Hann er með nokkurn fjölda af ein-
angrunarherbergjum og er búinn að
móta innri viðbragðsáætlun.“
Íslensk heilbrigðisyfirvöld hafa
aðgang að miklum sýklalyfjabirgð-
um og einnig bóluefni gegn bólusótt
sem eiga að gagnast komi upp smit-
sjúkdómar hér á landi, svo fremi sem
veiran hafi ekki verið þróuð sem
ónæm fyrir bóluefninu.
„Við erum það háð samgöngum
hér á landi og þær eru það örar að ef
eitthvað kemur upp þá er það fljótt
að berast hingað. Ísland er auðvitað í
miðri alfaraleið flugsins og í hvert
skipti sem eitthvað kemur upp á í
Atlantshafsflugi frá Evrópu til
Bandaríkjanna, s.s. vegna bilunar
eða sprengjuhótunar þá eru vélar
teknar niður hér á landi.“ Harald-
ur bendir á að flugvélar hafi líka
þurft að lenda hér á landi vegna sjúk-
dóma um borð. Áætlað er að yfir 90
þúsund flugvélar fljúgi yfir landið á
ári og Haraldur bendir á að þótt ekki
lendi nema brotabrot af þeim fjölda
hér á landi vegna sérstakra að-
stæðna sé það töluverður fjöldi flug-
véla.
Óttast að fuglaflensa
taki stökkbreytingu
„Það sem menn eru hræddastir við
er að við fáum einhvern nýjan svæs-
inn heimsfaraldur af inflúensu. Það
er segin saga að hún kemur með ein-
hverra áratuga millibili. Þá horfir
maður svolítið til inflúensunnar 1918
sem var skelfileg, þá dóu að því er
menn telja núna 40–50 milljónir
manna í heiminum. Og hér
á landi létust á nokkrum vikum
258 manns í Reykjavík og af þeim
voru 125 á aldrinum 20–40 ára.“
Reiknað er með að um níu þúsund
Reykvíkingar hafi veikst af inflúensu
árið 1918 en íbúar voru þá um 15 þús-
und.
Um þessar mundir herjar fugla-
flensa á hænsnfugla í Víetnam,
Taívan og Japan og hafa nokkrir
menn veikst í Víetnam. „Þessi
flensa er ekki svo ólík inflúensunni
1918 þar sem hún fer ekki í aldurs-
greiningarálit.“ Fuglaflensa smitast
frá kjúklingum til manna en ekki
manna á milli. Haraldur segir að
menn óttist að hún taki stökk-
breytingu og geti þannig borist
manna á milli.
„Maður á að vita af þessu og hugsa
fyrir þessu og vita hvað á að gera
þegar hlutirnir koma upp. Ég held
að það sé eins með stríð, menn bú-
ast ekki venjulega við stríði en hafa
þó hernaðarlegan viðbúnað ef illa
fer. Alveg eins höfum við viðbúnað
ef svo ólíklega vildi til að eitthvað af
þessum smitsjúkdómum kæmi
upp hér á landi,“ segir Haraldur
Briem.
Sjúkdómar sem berast á
milli manna hættulegastir
Haraldur Briem
Leggjast
gegn laga-
frumvarpi
HEILDARSAMTÖK opinberra
starfsmanna leggjast gegn því að
frumvarp um breytingar á lögum
um réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna verði að lögum í um-
sögn samtakanna til Alþingis.
Í samtökunum eru BHM, BSRB
og KÍ, og í sameiginlegri yfirlýs-
ingu kemur fram að frumvarpið feli
í sér breytingar á grundvallarsátt-
málum ríkisstarfsmanna hvað varð-
ar starfsöryggi þar sem ekki þurfi
lengur að áminna ríkisstarfsmann
áður en að uppsögn komi. Með
þessu frumvarpi séu einnig lág-
marksréttindi samkvæmt stjórn-
sýslulögum tekin af ríkisstarfs-
mönnum, svo sem andmælaréttur,
reglur um jafnræði, meðalhófsreglu
og fleira.
Í umsögninni kemur fram að
samtökin telji vafasamt að einblína
á að jafna réttindi opinberra starfs-
manna á við réttindi og skyldur
starfsmanna á almennum vinnu-
markaði. Bent er á að forstöðumenn
ríkisstofnanna hafi allt aðra stöðu
en stjórnendur einkafyrirtækja,
sem oft eru einnig eigendur fyr-
irtækjanna.
Jarðskjálfti
við Öskju
JARÐSKJÁLFTI mældist við aust-
anverða Öskju klukkan 23 á þriðju-
dagskvöld og reyndist hann vera 3,2
á Richter. Í kjölfarið fylgdu tveir
minni skjálftar, en ekki hefur orðið
vart við gosóróa eða önnur merki um
eldgos á svæðinu.
♦♦♦
♦♦♦