Morgunblaðið - 22.01.2004, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 FIMMTUDAGUR 22. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Í DAG hefst í Slóveníu Evr-
ópukeppnin í handknattleik og eru
Íslendingar þar á með-
al keppenda. Íslend-
ingar eru og hafa verið
meðal fremstu þjóða
heims í handknattleik
og hafa verið þátttak-
endur á helstu stórmót-
um á undanförnum ár-
um.
Oft er talað um að
handknattleikur sé
þjóðaríþrótt okkar Ís-
lendinga og má með
sanni segja að svo sé.
Ósjaldan hefur þjóðin
sameinast í stuðningi
við landsliðið þegar liðið hefur tekið
þátt í stórmótum eins og EM eða HM
í handknattleik og þá hefur um fátt
annað verið rætt meðal fólks en
handboltann og framgöngu íslenska
liðsins.
Íslenska liðið skartar glæsilegum
fyrirmyndum sem hafa verið í
fremstu röð í langan tíma og fer þar
fremstur í flokki nýkrýndur íþrótta-
maður ársins, Ólafur Stefánsson.
Allir eiga þessir drengir það sam-
eiginlegt að hafa lagt stund á íþrótt-
ina í mörg ár með sínum félagsliðum
og byrjað ungir að árum.
Allir vita að forvarnargildi íþrótta
er mikið, það eru ekki ný sannindi, en
nýlega var framkvæmd formleg
könnun hjá Rannsóknamiðstöðinni
Rannsóknum og greiningu (sjá nánar
á www.rannsoknir.is) á því hversu
mikilvægt það er fyrir börn og ung-
linga að stunda íþróttir. Niðurstaða
þessarar könnunar sýn-
ir að börn og unglingar
sem stunda íþróttir eru
miklu síður líkleg til að
neyta vímuefna. Aftur á
móti eru þeir sem
EKKI stunda einhvers
konar íþróttir líklegri til
að verða vímuefnum að
bráð. Það segir sig því
sjálft að mikilvægi þess
að fá börnin til að leggja
stund á hvers konar
íþróttir er mjög mikið
og vil ég því hvetja for-
eldra eindregið til þess
að stuðla að aukinni íþróttaiðkun
barna sinna.
Auðvitað er það ljóst að ekki verða
allir afreksmenn í þeirri íþróttagrein
sem þeir leggja stund á. En hitt er
einnig ljóst að félagslegi þátturinn er
gríðarlega mikilvægur og mun nýtast
viðkomandi um aldur og ævi. Að ekki
sé talað um aukinn sjálfsaga og styrk
sem viðkomandi öðlast og eru íþróttir
ein besta forvörn sem til er gegn
neyslu vímuefna.
Samhliða Evrópumótinu í Slóveníu
sem nú er að hefjast hefur Íþrótta-
bandalag Reykjavíkur í samvinnu við
Handknattleikssamband Íslands
ákveðið að hefja handboltaátak til
þess að stuðla að aukinni íþróttaiðkun
barna og unglinga. Ákveðið hefur
verið að nýir iðkendur geti æft hand-
bolta í einn mánuð án endurgjalds frá
og með deginum í dag, þ.e. þegar EM
hefst í Slóveníu. Íþróttafélög í
Reykjavík ætla að bjóða nýjum iðk-
endum að koma og prófa að æfa
handbolta. Munu þeir sem mæta á
æfingar fá GEFINS HANDBOLTA í
boði KB-BANKA og VISA ÍSLAND!
Takmarkið er að kynna fyrir sem
flestum börnum og unglingum
gróskumikið starf handknattleiks-
deildanna hjá íþróttafélögunum í
Reykjavík auk þess að fá sem flesta
til að leggja stund á íþróttir.
Mig langar eindregið til að hvetja
foreldra til þess að nýta sér þetta
átak og styðja börnin sín til þess að
leggja stund á handbolta eða ein-
hvers konar íþróttir. Fyrstu skrefin
geta oft verið erfið og því er mik-
ilvægt að við foreldrarnir styðjum vel
við bakið á börnum okkar og veitum
þeim það aðhald sem til þarf.
Nýtum okkur tækifærið og að-
stoðum börnin okkar að taka fyrstu
skrefin og leggja stund á íþróttir. Þau
munu búa að því um aldur og ævi.
Settu mark þitt á boltann!
Geir Sveinsson
skrifar foreldrum ’Opið bréf til foreldra –Íþróttir og forvarnir.‘
Geir Sveinsson
Höfundur er MBA-nemi í Háskóla
Íslands og fyrrum þjálfari meistara-
flokks Vals í handknattleik karla.
Í FRÉTTAVIÐTÖLUM í Rík-
isútvarpinu og á Stöð 2 á gamlársdag
uppnefndi Davíð
Oddsson forsætisráð-
herra Unga jafn-
aðarmenn
„stráklinga“ og „ein-
hverja krakka“ og
sagði fyrirspurnir okk-
ar um málefni SPRON
og eign stjórnmála-
manna í sparisjóðnum
vera „sprikl“ og
„vandræðagang“. Í
þættinum Kryddsíld á
Stöð 2 sama dag kall-
aði hann okkur enn
fremur „kjána“ og
ítrekaði þennan stimpil þrátt fyrir að
vera bent á það að slíkt orðalag bæri
vott um virðingarleysi í okkar garð.
Mér þótti leitt að heyra þetta og
ákvað því að skrifa þessa grein og
taka upp hanskann fyrir mig og fé-
laga mína í ungliðahreyfingu Sam-
fylkingarinnar.
Ungt fólk verðskuldar virðingu
Ungir jafnaðarmenn eru fjöldahreyf-
ing ungs fólks í Samfylkingunni. Við
teljum að ungliðahreyfingar hafi
mikilvægu hlutverki að gegna í okkar
lýðræðisskipulagi. Í ungliðahreyf-
ingum hittist ungt fólk af báðum
kynjum, mótar skoðanir sínar, vinnur
sjálfboðastarf og veitir eldri stjórn-
málamönnum það sem við teljum
vera nauðsynlegt aðhald. Meðal ann-
ars með því að spyrja þá erfiðra
spurninga.
Aðalatriði SPRON-málsins
Mér finnst mikilvægt að rifja upp
efnisatriði málsins. Þegar fréttir bár-
ust af sölu SPRON og það leit út fyrir
að stjórnmálamenn sem ættu þar
stofnfé gætu hugsanlega hagnast
margfalt, ákváðu Ungir jafn-
aðarmenn að spyrjast fyrir um þetta.
Ýmsir stjórnmálamenn hafa tekið
undir að óeðlilegt sé að stjórn-
málamenn hagnist á stofnfjáreign
sinni. Meðal annars hefur Halldór
Ásgrímsson sagst hafa afþakkað boð
um að gerast stofnfjáreigandi. Aðal-
atriðið er að ekki var ætlast til þess
að stofnfjáreigendur myndu fá sölu-
hagnað af stofnfé sínu. Það var m.a.s.
nákvæmlega skilgreint hvert slíkur
afrakstur ætti að skila sér. Þ.e. til
menningar- og góðgerðarmála á
starfssvæði sjóðsins. Sumir segjast
reyndar hafa þegið boð um að gerast
stofnfjáreigendur af skyldurækni en
aðrir munu hafa gripið tækifærið í
von um góðan hagnað.
Nú þegar að það lítur út
fyrir að síðarnefndi hóp-
urinn fái ósk sína upp-
fyllta þá skiptir höf-
uðmáli að ekki var jafnt
gefið í upphafi. Ekki
áttu allir kost á að
kaupa. Um takmörkuð
gæði er að ræða sem út-
hlutað var eftir óljósu
kerfi til svokallaðra
„traustra“ aðila.
Frjálslyndar lífs-
skoðanir en rík rétt-
lætiskennd
Ástæða er til að árétta að Ungir jafn-
aðarmenn telja að hlutafélagaformið
henti augljóslega best til reksturs
fjármálaþjónustu. Við samgleðjumst
fólki sem nýtur velgengni í hluta-
bréfaviðskiptum. Það er jafnframt
fagnaðarefni að enginn hafi tapað
stofnfé sínu í SPRON heldur þvert á
móti þegið 12–15% arð á ári og 25% á
síðasta ári skv. ákvörðun stjórnar
sparisjóðsins.
En það er ekki ásættanlegt í okkar
augum ef ákveðinn hópur fólks fær
nú í sinn hlut margföld verðmæti
vegna sölunnar til KB-banka. Ekki
síst ef þeim skipaðist í hóp stofnfjár-
eigenda vegna trúnaðarstarfa sinna
fyrir almenning. Við teljum að ef
brugðist verður við þessu óréttlæti
þá styrki það yfirlýst markmið um að
skapa hér og viðhalda opnu og gegn-
sæju samfélagi.
Tilgangurinn á ekki að helga
meðalið
Eitt af áramótaheitum mínum þetta
árið er að vera málefnalegri í gagn-
rýni á pólitíska andstæðinga mína.
Að gæta hófs og reyna að setja hug-
myndir mínar og stefnu Ungra jafn-
aðarmanna fram á jákvæðan og yf-
irvegaðan hátt. Einnig vil ég reyna
að gæta þess að vera ávallt tillits-
samur við þá sem í hlut eiga hverju
sinni. Ísland er lítið samfélag og ég
tel að of mikil heift geti reynst okkur,
sem fámennri þjóð, óholl og haml-
andi.
Þegar Davíð lét borðhaldið bíða
Ég hef yfirleitt hugsað nokkuð hlý-
lega til Davíðs Oddssonar. Ég lenti
eitt sinn á góðu spjalli við hann í
mötuneyti Kambs Hf. (frystihús á
Flateyri) og var ansi ánægður með
kallinn. Mér þótti hann bæði alþýð-
legur og almennilegur í framkomu.
Hann má hins vegar alveg vita það að
ég er hundleiður á að hafa hann í
stjórnarráðinu. Stundum held ég að
honum leiðist þar sjálfum. Ég giska
allavega á það. Ég virði Davíð svo
auðvitað fyrir persónulegan árangur
hans á vettvangi stjórnmálanna.
Hann hefur vissulega gert ýmislegt
ágætt þrátt fyrir að ég sé honum oft
ósammála. Hann hefur þegar allt
kemur til alls sinnt sínum störfum í
krafti lýðræðislegs umboðs og við
sem erum á öndverðum meiði við
hann í pólitík verðum bara að drífa í
því að afla okkur slíks umboðs. Þetta
umboð munum við fá, og verðskulda,
ef við leggjum fram ábyrga stefnu og
berum fram skynsamlegar og góðar
hugmyndir um framþróun þjóð-
félagsins. Þar tel ég Samfylkinguna
vera á réttri leið.
Við eigum öll skilið gott veður
Öll höfum við skap. Við móðgumst.
Við leggjum jafnvel á ráðin um að
hefna okkar eða svörum í sömu mynt.
Sem betur fer eru margar betri leiðir
til að losa um reiði og sárindi. Það er
gott að geta fyrirgefið. Við gerum öll
okkar mistök en mest um vert er að
reyna að gera betur í dag en í gær.
Gott væri ef að á þessu ári snerist
pólitíkin minna um persónur og
meira um hugmyndir. Ég bið um frið
á nýju ári fyrir Davíð Oddsson og fé-
laga hans í Sjálfstæðisflokknum. Ég
held að þar tali ég fyrir munn okkar
flestra í Samfylkingunni. Vonandi
getum við mæst yfirveguð og sann-
gjörn á stjórnmálavellinum á þessu
ári og sameinast, með liðsinni fleira
góðs fólks, um að bæta enn frekar
okkar góða samfélag hér á Íslandi.
Við eigum öll skilið gott veður
Andrés Jónsson skrifar
um ungliðahreyfingu
Samfylkingarinnar ’Ég bið um frið á nýjuári fyrir Davíð Oddsson
og félaga hans í Sjálf-
stæðisflokknum.‘
Andrés Jónsson
Höfundur er formaður
Ungra jafnaðarmanna.
F
öruneyti agar ekki til
að börnin verði þæg
og góð. Það kennir
barninu sjálfsaga til
að auka líkurnar á
velgengni þess. Sjálfsagi felst
m.a. í því að hafa stjórn á skapi
sínu og tilfinningum. Hann skipt-
ir sköpum um velgengni í námi,
lífi og starfi.
Barnið gerir tilraunir á ung-
lingsárum til að yfirgefa Héraðið.
Öryggið minnkar en það er æv-
intýri framundan. Sómi fylgir því
að heiman en einnig önnur dulin
rödd sem hefur aðra sögu að
segja. Efi læðist að um að vega-
nestið sé ekki nógu hollt.
Aginn að heiman er góður en
nú tekur við nýr tími sjálfsagans
þar sem ung-
lingurinn mót-
ar sig sjálfur
með þýðing-
armiklum
ákvörðunum.
Hann skoðar
óljósa sjálfsmynd sína og metur
skilaboð jafnt innan sem utan
hringsins.
Suma krákustíga er aðeins
hægt að fara einn eða ein. En
þegar fjallið er klifið og stígurinn
stiginn þá finnur unglingurinn
heimamund í hjartanu og hug-
anum og jafnvel í nestistöskunni.
Hann skynjar ósýnilega föru-
nauta sína og hlustar á þá. Hann
beitir sig aga til að ganga veginn
áfram í stað þess að ráfa um veg-
leysur. Hann fer einhverja hringi
en með einbeittum vilja rofnar
hringurinn.
Veganestið er einnig minning
um fjölskrúðugt föruneyti, ekki
einsleitan hóp. Þar er að finna
ólíkar persónur og hæfileika,
reynslu úr öllum heimsálfum og
-djúpum. Einnig vitneskju sem
reynslan kennir; að samstaða
hinna ólíku (mann)gerða sé sterk-
ari en hinna líku. Takist þeim,
sem eru af marglitu bergi brotn-
ir, að vinna saman verður erfitt
að rjúfa þá vináttu. Ástæðan er
að þeir samstilla frábrugðna
hæfileika sína, reynslu og vitn-
eskju.
Verkefnið á unglingsárum er
því viðamikið. Það er áskorun um
að yfirgefa hreiðrið um stund,
taka flugið og glíma við aðstæður.
Í þessum ferðum vaknar innri
spurning um hlutverk í heim-
inum. Föruneytið getur ekki sagt
unglingnum hvert hlutverkið er,
hann verður sjálfur að finna það
og taka hlutverkið að sér. Velja,
stíga fram og ganga inn í það.
Föruneytið þekkir ekki allt hans
innra líf. Aðeins unglingurinn
sjálfur getur numið innri rödd
sína, vegið og metið í aðstæðum.
Á veginum mætir unglingurinn
öðrum. Hann má hrífast með
straumnum, en þarf að kunna að
nema staðar og halda för sinni
áfram. Svarið um hlutverkið
finnst aðeins í spennunni milli
sjálfsins og heimsins. Svarið er á
milli þessara tveggja turna.
Unglingurinn, hálft barn og
hálft fullorðið, þarf tækifæri til að
reyna sig milli tveggja skauta,
tveggja hliða á hinni mannlegu
veru; sjálfsmynd og heimsmynd.
Hann þarf ráð og aga og svigrúm
til að fara að heiman. Fyrst í
stuttar ferðir og svo í langferð.
Margt lærist á ferðum utan
hringsins. Það sem aðeins var til í
sögum eða á myndum opinberast
og allt lítur öðruvísi út. Það sem
virtist vera skammt undan reyn-
ist oft utan seilingar.
Innra með unglingnum búa
setningar að heiman, vísdómsorð
og ráð hinna eldri. Þennan
heimamund þarf að draga fram,
vega og meta á lífsleiðinni. Sumt
reynist vel, annað hefur misst
gildi sitt. Aðeins með því að prófa
og hlusta á eigin rödd tekst að
reyna sanngildið. Lífið staðnar
ekki og því þarf að endurmeta
gildin en skilja þau ekki eftir í
vegkantinum.
Áður en unglingurinn heldur í
eigin ferðir þarf föruneytið að
hafa gefið honum gjafir; vesti,
gert af dverghögum höndum til
að verja þungum höggum. Sverð,
til að verjast og sækja fram. Ljós,
til að reka burt eitraðar hugsanir.
Brauð, sem skemmist ekki. Sóma,
sem fyllir hann hugrekki, gætni
og skilningi á því að enginn geti
borið byrðina fyrir hann, hversu
þung sem hún reynist. Einhverjir
geta þó e.t.v. lyft undir með hon-
um um stund eða lánað snæri til
að feta sig um klettótt landslagið.
Á veginum sækir efinn að
ferðalöngum, en hann er gollra-
gjöfin sem allir verða að þiggja.
En eftir að hafa efast, verða
kennileitin skýrari. Efinn kennir
unglingnum að gera greinarmun
á sviknum vegpóstum og ósvik-
unum.
Sjálfsmyndin er sköpuð á ung-
lingsárunum, á veginum að heim-
an máta unglingar sig við hegðun,
áhugamál, hugmyndir, persónur
og útlit. Margir festa því pósta
sína við vegarbrún til að mark-
aðssetja ímyndir: Stúlkur eru sí-
tengdar við líkama sinn og útlit.
Strákar við vald og hroka. Hamr-
að er á kynlegri hegðun og skoð-
unum skaða sjálfsmyndina.
Dagbjört Árnadóttir mann-
fræðingur vinnur að verkefnum
hjá ÍTR til að styrkja jákvæða
sjálfsmynd unglinga. Eitt helsta
viðfangsefnið er að finna mótvægi
við útlitsdýrkun, en unglingar eru
sérlega vinsælt skotmark útlits-
hönnuða. „Margar stelpur og
konur eru farnar að „kaupa“ þá
hugmynd að verðleikar þeirra
liggi í útliti, líkama og kyn-
þokka,“ segir hún að strákar séu
einnig fórnarlömb (Mbl. 18.10.
03).
Föruneytið má alls ekki sofna
þegar unglingurinn fer út fyrir
garðinn. Þá fyrst verður hann
fyrir áreitum úr öllum áttum. „Í
vinnu okkar með unglingum tel
ég það allra nauðsynlegast að
kenna þeim gagnrýna hugsun og
að segja sína skoðun. Þegar þau
hafa lært að hafa gagnrýna hugs-
un eru þau í stakk búin að velja
fyrir sig sjálf.“ Það er einmitt
veganesti sem föruneytið gefur.
Föruneytið fylgir hinni hálfn-
uðu mannveru áfram í anda, því
hún þarf að geta leitað ráða hjá
þeim sem þekkir framhaldið.
Þríleikur um barnið:
8. jan.: Föruneyti barnsins.
22. jan.: Tveggja barna tal.
5. feb.: Barnið snýr heim.
Tveggja
barna tal
Unglingurinn heldur í eigin ferðir eftir
að föruneytið hefur gefið; vesti, gert af
dverghögum höndum. Sverð, til að
sækja fram. Ljós, til að reka burt
myrkrið. Brauð, sem skemmist ekki.
VIÐHORF
Eftir Gunnar
Hersvein
guhe@mbl.is