Morgunblaðið - 13.04.2004, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 ÞRIÐJUDAGUR 13. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
icelandair.is/vildarklubbur
Tvöfaldir
Vildarpunktar
til 1. maí
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
I
C
E
24
12
5
0
4/
20
04
Til viðbótar koma veltutengdir Vildarpunktar kortsins
SÖLUSAMNINGAR kísilgúrverk-
smiðjunnar við Mývatn renna út í lok
þessa árs og fást ekki framlengdir og
verður rekstri verksmiðjunnar því að
öllum líkindum hætt um áramót.
Ekki hefur tekist að ljúka fjármögn-
un kísilduftverkmiðju sem áformað
er að koma upp í stað kísilgúrverk-
smiðjunnar. Mikil óvissa er því hjá
starfsfólki Kísiliðjunnar, sem er
fimmtíu talsins, og almennt í atvinnu-
málum í Mývatnssveit og Suður-
Þingeyjarsýslu.
Fyrirtækið Allied EFA sem Eign-
arhaldsfélagið Alþýðubankinn
(EFA) átti á móti bandarískum
áhættufjárfestum keypti rekstur
Kísiliðjunnar í Mývatnsveit í byrjun
árs 2001 af ríkissjóði og bandaríska
fyrirtækinu Celite Corporation. EFA
sem nú hefur runnið inn í Fjárfest-
ingarfélagið Straum hf. á 40% hlut og
Allied Resource Corporation 60%.
Frá upphafi var ætlunin að koma þar
upp kísilduftverksmiðju enda heim-
ildir Kísiliðjunnar til efnisvinnslu úr
Mývatni á þrotum.
Offramleiðsla
Við eigendaskiptin kom fram að
Celite væri að draga sig út úr rekstr-
inum vegna minnkandi sölu á þessum
efnum og lækkandi verðs vegna of-
framleiðslu í heiminum. Þó var gerð-
ur samningar um að sölufyrirtæki
fyrri eigenda, World Minerals,
tryggði sölu á afurðum kísilgúrverk-
smiðjunnar í fjögur ár. Rennur sá
samningur út í lok þessa árs. World
Minerals hafði heimild til að fram-
lengja sölusamninginn um tvö ár en
það þurfti að gerast fyrir lok mars á
þessu ári. Hákon Björnsson, stjórn-
arformaður Allied EFA, staðfestir að
legið hafi fyrir um tíma að það yrði
ekki gert. Samkvæmt því verður
framleiðslu hætt um áramót. Hákon
vill þó ekki tjá sig um málið frekar
fyrr en tækifæri hefði gefist til að
greina starfsfólkinu frá stöðu mála.
Það verður gert í vikunni.
Á síðasta ári var gert mat á um-
hverfisáhrifum frekari námavinnslu
Kísiliðjunnar á tilteknum svæðum í
Ytri-Flóa Mývatns. Beðið er úr-
skurðar Skipulagsstofnunar. Hákon
Björnsson segir að matsskýrslan hafi
verið gerð í þeim tilgangi að geta út-
vegað hráefni til framleiðslunnar
næstu tvö árin, ef sölusamningurinn
hefði verið framlengdur.
Stendur á fjármögnun
Norska fyrirtækið Promeks ASA
sem er í eigu sömu aðila og Allied
EFA hefur unnið að undirbúningi
kísilduftverksmiðju á lóð Kísiliðjunn-
ar. Kísilduft er orkufrekur efnaiðn-
aður sem byggist á innfluttu hráefni,
kvartsi frá Noregi. Ekki er þörf á
námavinnslu í Mývatni vegna fram-
leiðslunnar. Búnaður Kísiliðjunnar
nýtist að hluta til duftframleiðslunn-
ar.
Promeks hefur einkaleyfi á nýrri
framleiðsluaðferð á kísildufti og rak
um tíma tilraunaverksmiðju í Noregi.
Komið hefur fram hér í blaðinu að til-
raunirnar hafi gengið vel og staðfest
að aðferðin gengi. Þá hefur komið
fram að samið hefur verið um kaup á
rafmagni og jarðgufu fyrir breytta
starfsemi.
Samhliða hefur verið unnið að fjár-
mögnun kísilduftverksmiðjunnar.
Hákon Björnsson segir að ekki hafi
tekist að ljúka fjármögnuninni.
Stefnt sé að því að gera það sem fyrst
en hann treystir sér ekki til að tíma-
setja það.
Fram hefur komið að Nýsköpunar-
sjóður atvinnulífsins hefur fengið
heimild iðnaðarráðuneytisins til að
leggja fram 200 milljóna króna
hlutafé í fyrirtækið og að sveitarfélög
og fyrirtæki í Suður-Þingeyjarsýslu
hafa stofnað fjárfestingafélag til að
leggja sitt lóð á vogarskálarnar.
75 störf í Mývatnssveit í hættu
Nú eru 45 til 50 starfsmenn við kís-
ilgúrframleiðsluna. Auk þess starfar
fjöldi fólks óbeint við verkefni tengd
fyrirtækinu. Verktakar annast flutn-
inga á afurðunum til Húsavíkur og
skipa þeim þar út og annast viðhald á
tækjum fyrirtækisins. Þess má geta
að 45–50% af tekjum Húsavíkurhafn-
ar eru af útflutningi kísilgúrs. Í um-
hverfismatsskýrslu sem liggur hjá
Skipulagsstofnun er áætlað að 75
ársverk muni hverfa úr sveitarfé-
laginu ef verksmiðjan hættir og að
um 210 íbúar myndu þurfa að flytjast
á brott.
Sigbjörn Gunnarsson, sveitarstjóri
í Mývatnssveit, bendir á að starfs-
menn Kísiliðjunnar samsvari 10% af
íbúum sveitarfélagsins sem eru um
450. Hann segir að það verði gríð-
arlegt áfall ef verksmiðjunni verði
lokað um áramót. Nefnir hann til
samanburðar að þetta samsvaraði því
að 1500 manna vinnustað á Akureyri
yrði lokað.
Sigbjörn segir að það hafi legið fyr-
ir í nokkur ár að starfseminni yrði
hætt en menn hafi vonað að það tæk-
ist að koma nýrri starfsemi af stað í
tíma. Ekki sé útlit fyrir að það verði.
Þó telur Sigbjörn verulegar líkur á að
byggð verði upp kísilduftverksmiðja
á staðnum þótt síðar verði. „Þetta
verður erfitt millibilsástand, að
minnsta kosti þangað til við vitum
hvort og þá hvenær ný verksmiðja
kemur. Það er erfitt að sjá hvernig
það verður brúað,“ segir sveitarstjór-
inn.
Óvissu verði eytt
Vegna frétta af yfirvofandi lokun
kísilgúrverksmiðjunnar hefur Verka-
lýðsfélag Húsavíkur óskað eftir fundi
með forsvarsmönnum Allied EFA
um stöðu mála. Verður sá fundur á
morgun, miðvikudag. Aðalsteinn
Baldursson, formaður félagsins, seg-
ir að þessar fréttir séu alvarlegt mál
og mikilvægt að óvissu verði eytt.
Hann segir að hlutverk félagsins
sé í þessari stöðu að gæta hagsmuna
félagsmannanna. Einnig geti það
vakið máls á stöðu atvinnumála á
svæðinu. Segir Aðalsteinn að at-
vinnuástandið sé ekki gott og ljóst að
starfsmenn sem kunni að missa vinn-
una hjá Kísiliðjunni muni ekki geta
gengið beint í önnur störf á svæðinu.
Hann segir að þegar ríkissjóður seldi
sinn hlut í verksmiðjunni hafi því ver-
ið lýst yfir að fjármunirnir yrðu not-
aðir til atvinnuubyggingar á svæðinu.
Segist hann vilja sjá það gerast í
meira mæli en hingað til.
Ekki hefur tekist að ljúka fjármögnun kísilduftverksmiðju við Mývatn sem tæki við af Kísiliðjunni
50 gætu misst
vinnuna við
lokun kísilgúr-
verksmiðjunnar
Óvissa ríkir nú í Mývatnssveit og nágrenni
vegna frétta um fyrirhugaða lokun kísil-
gúrverksmiðjunnar um næstu áramót.
Morgunblaðið/BFH
Námavinnslu Kísiliðjunnar verður hætt á þessu ári, að óbreyttu. Hér sjást mannvirki hennar í Helgavogi.
„ÉG hef fullan rétt og ríka ástæðu til
að andmæla nefndinni, þegar hún
telur sig hafa lagaheimild til að segja
ákvörðun mína
um skipan hæsta-
réttardómara
byggða á kyn-
ferðislegri mis-
munun og lítur
þannig á, að dóm-
greind hennar um
hæfi umsækjenda
eigi að vega
þyngra en mín
sem dómsmála-
ráðherra.“ Þetta segir Björn Bjarna-
son um kærunefnd jafnréttismála í
pistli sem hann birti á föstudaginn
langa á heimasíðu sinni, www.bjorn-
.is.
Björn talar í pistlinum, sem ber
titilinn Jóhanna, Eiríkur, jafnrétti
og Baugstíðindi, m.a. um frumvarp
sem Jóhanna Sigurðardóttir og
Rannveig Guðmundsdóttir, þing-
menn Samfylkingarinnar, hafa flutt
og kveður á um breytingar á jafn-
réttislögum á þann hátt að úrskurð-
ur kærunefndar jafnréttismála verði
bindandi. „Frumvarpið hefur sem
betur fer ekki komist lengra en í
þingnefnd, en það endurspeglar þá
staðreynd, að Jóhanna telur jafn-
réttislögin ekki geyma nógu harðar
reglur um skyldu manna til að lúta
vilja kærunefndarinnar. Jóhanna vill
breytingar á lögunum til að knýja
enn á um rétt og vald kærunefndar
jafnréttismála. Það þarf því engan að
undra, að hún hrópi upp yfir sig, þeg-
ar ég hreyfi öðrum sjónarmiðum,“
segir Björn í pistlinum.
Regla sem bindur hendur veit-
ingarvaldhafa er tímaskekkja
Um ummæli sín um að jafnrétt-
islögin væru barn síns tíma, sem
birtust í Morgunblaðinu 7. apríl sl.,
segir Björn: „Það fer ekki fram hjá
neinum, sem fylgist með fréttum, að
þessi orð mín hafa valdið nokkru
uppnámi. Ég tel, að það stafi mest af
því, að þau hafa verið afflutt á þann
veg, að ég hafni jafnréttislögunum,
þó ég kalli þau barn síns tíma. – Ég
vísa hins vegar til þess ákvæðis lag-
anna, sem bindur hendur kæru-
nefndarinnar á þann veg, að á grund-
velli tölfræði um fjölda fólks í
ákveðnum stöðum sé veitingarvald-
hafi bundinn af því að skipa konu í
embætti. Ef þessi regla er í raun lög-
fest, er hún svo sannarlega meira en
tímaskekkja, hún veldur því, að svig-
rúm veitingarvaldhafans til sjálf-
stæðs mats á hæfum umsækjendum
er þrengt svo mikið, að það er lítils ef
nokkurs virði. Slíka reglu ber að
nema á brott úr lögum.“
Kærunefndin kemst hvað eftir
annað að rangri niðurstöðu
Síðar í pistlinum gagnrýnir Björn
vinnubrögð Fréttablaðsins og DV,
en þá fjölmiðla kallar hann Baugstíð-
indi. Átelur hann Fréttablaðið fyrir
að geta þess ekki í fréttaviðtali við
Eirík Tómasson lagaprófessor sem
blaðið birti 8. apríl sl. að hann hefði
verið einn umsækjenda um stöðu
hæstaréttardómara. „DV birtir ekki
aðeins ósannar fréttir, sem snerta
mig, heldur falsar einnig ljósmyndir
til að undirstrika gildi tilbúinna for-
síðufrétta,“ segir Björn einnig í pistl-
inum.
Í lokin áréttar Björn að hann hafi
rétt til að hafa sína skoðun á kæru-
nefnd jafnréttismála. „Ekkert af
þessu breytir þó rétti mínum til að
hafa skoðun á vinnubrögðum kæru-
nefndar jafnréttismála og nauðsyn
þess að setja henni nýjan laga-
ramma, ef hún er knúin til þess af
honum að komast hvað eftir annað
að rangri niðurstöðu.“
Björn Bjarnason ritar um jafnréttislögin á heimasíðu sinni
Rík ástæða til að and-
mæla kærunefndinni
Björn Bjarnason