Vísir - 12.08.1981, Síða 9

Miðvikudagur 12. ágúst 1981

Kvenréttindafólk hefur gert
mjög harða hrið að hjónaband-
inu og fjölskyldunni, og ekki sist
hlutverki eiginmannsins. Sumir
hafa farið svo langt að fullyrða
að „karlmenn og hjónabönd séu
hinar raunverulegu tálmanir i
vegi þess að konan fái að njóta
sin”. Slikar ögrandi fullyrðing-
ar þarf að taka til athugunar, og
meðal þeirra sem hafa gert það
á eftirminnilegan hátt er hinn
ihaldssami félagsfræðingur
Benjamin R. Barber, i grein
sem heitir Kvenréttindi, hjóna-
bandið og fjölskyldan. t baráttu
sinni fyrir heimilisfriði hefur
hann þetta að segja :
Germaine Greer, kvenrétt-
indarithöfundurinn segir er hún
ræðst á karlþjóðina: „Konur
hafa mjög litla hugmynd um
hversu mjög menn hata þær”.
Þó vill hún láta þá njóta sann-
mælis, og bætir við að „Karl-
mennirnir sjálfir vita ekki
hversu djúpstætt þetta hatur
er”.
Kvenréttindakonan Juliet
Mitchell skrifar:
„Hvaða áhrif hefur kúgun
okkar eiginkvennanna innan
fjölskyldunnar? Hún skapar til-
hneigingu til þröngsýni og til að
hugsa smátt, smámunasamrar
afbrýðisemi, vanhugsaðrar til-
finningasemi og tilviljana-
kennds ofbeldis, ófjálfstæðis,
eigingjarns samkeppnishugar,
og ihaldssemi”.
Aðrar konurganga enn lengra
og sjá karlmennina sem með-
vitaða karlaveldissinna, sem
fara ekki dult með þvingun sina
og kúgun á kvenþjóðinni.
Vænta konur of mikils af
hjónabandinu?
Barber spyr: Getur ekki verið
að kvenmenn eins og hinir ofan-
nefndu vænti of mikils af hjóna-
bandinu? Sumar kvenréttinda-
konur virðast búast við að lifið
bjóði ekki einungis upp á tæki-
færi heldur fullkomnun, ekki
upp á einmanalega leit að ófull-
komnum sannleika, heldur búist
þær við að finna i hjónabandinu
einhvern algeran sannleika i
eitt skipti fyrir öll. Þær virðast
vænta af hjónabandinu ekki ein-
ungis leyfisbréfs til að lifa, held-
ur tryggingu fyrir hamingju. Og
svo þegar draumurinn rætist
ekki er eiginmaðurinn gerður að
sökudólgi fyrir öllu sem aflaga
fer með þessar himinháu vonir.
Fyrst er á að lita að það er eðli
mannlegra samskipta að fólk
beiti hvort annað eigingirni,
misnoti það, og standi i vegi
þroska hvers annars. Eigin-
menn eru þvi ekki einir um það.
Herbergisfélagar i skóla rifast,
bræður og systur notfæra sér
veikleika hvers annars, vinir
verða um of háðir hvor öðrum,
félagar i fyrirtæki reyna að
grafa undan hvor öðrum, og svo
mætti lengi telja. Af hverju á þá
að kenna hjónabandinu um
galla alls mannkynsins?
Sumir svara þvi til að hjóna-
band sé einstaklega þvingandi
samfélagsþáttur, að það neyði
hlutaðeigendur i óralangt sam-
band sem hraki stöðugt niður á
við frá þvi lifandi og ferska við-
horfi sem það byrjar með, til
venjubundins og leiðinlegs lif-
ernis, og endi siðan i ólæknandi
tilfinningadofa.
Kvenrétflndl,
hjónabandlð
od lyrirvinnan
Þetta er oft tilfellið, svarar
Barber. En það er aðeins vegna
þess að flest fólk, bæði karlar og
konur, gift og ógift, staðna um
þritugt, steinrenna um fertugt,
og eru orðnir tilfinningalega úr-
vinda um fjörutiu og fimm ára
aldur. Hjónabandið verður
leiðigjarnt fyrir leiðinlegt fólk,
sem kemst svo yfirleitt að raun
um það eftir skilnaðinn, eftir að
nýjabrum hins nýfengna frelsis
er farið af, að einhleypingslifiö
er engu minna leiðigjarnt. Það
er vegna þess að fyrir þetta fólk
er lifið sjálft leiöinlegt, aðeins
litlaus endurspeglun af þess eig-
in getuleysi gagnvart tilver-
unni.
Til eru auðvitað hjónabönd
sem ætti að binda endi á hið
snarasta, en i grundvallaratrið-
um er hjónaband kjarnafjöl-
skyldu nútimans aðeins endur-
speglun á styrkleikum og veik-
leikum hlutaöeigenda. Hjóna-
bandið eyðileggur ekki karla og
konur, heldur eyðileggja karlar
og konur hjónabandið.
Einhleypar kvenréttindakon-
ur komast ekki frekar en aðrir
hjá ósættaniegri spennu i lifinu,
né hjá þvi sársaukafulla skil-
rúmi sem myndast milli frama-
vonar og raunverulegra afreka.
Ósjálfstæði er ekki einkasjúk-
dómur giftra kvenna i sam-
skiptum . við ýtna eiginmenn,
heldur krefst ást alltaf viss
varnarleysis. Það er alltaf visst
varnarleysi i gagnkvæmum
traustssam böndum. Algjört
frelsi kostar einmanaleika og
sambandsleysi einsetumanns-
ins, sem er i raun missir frelsi
til að velja og hafna i daglegum
mannlegum samskiptum.
Er útivinna eiginkvenna
svariö?
Kvenréttindakonur ráðleggja
eiginkonum gjarnan að taka
sem mestan þátt i atvinnulifinu,
eins og þær trúi að vinnan inni-
haldi alla leyndardóma lifs-
merkingar og lifsfyllingar. Þó
er það sönnu nær að næsta fáir
karlmenn eru svo heppnir að
finna i starfi sinu lifsmerkingu
og frumleika, og enn færri kon-
ur. Fyrir flest nútimafólk held-
ur vinnan áfram að vera nauð-
Tryggvi V. Líndal
skrifar um hjónabandið
og fjölskylduna, og við-
horf þeirra sem berjast
fyrir auknum kvenrétt-
indum. Vísar hann til
nokkurra þekktra nafna í
því sambandi og f jallar á
forvitnilegan hátt um
forsendur hjónabandsins
og samskipti hjóna.
þurftarpúl viö plóga, vélar, orö
eða tölur, til að hafa i sig og á.
Sumar kvenréttindakonur
segja þá eiginmenn kúgara sem
vilja vera eina fyrirvinnan á
heimilinu. En er ekki skilgrein-
ingin á kúgara sá sem lætur
aðra vinna fyrir sig?
Fyrir hina bandarisku mið-
stéttarkonu, sem hefur oft lang-
ar fristundir, getur það verið til-
breyting aö púla svolitið utan
heimilisins. Vinna breytir þó
um eöli strax og hún verður
nauðsyn, er konan verður sjálf
fyrirvinna i brauðstriti.
t bændaþjóðfélaginu gamla
var fjölskyldan vinnueining, við
framleiðslustörf. Nú aftur á
móti vinna flestir fjölskyldu-
meðlimir utan fjölskyldunnar,
og fjölskyldan er orðin fyrst og
fremst vettvangur hvildar og
afslöppunar, athvarf frá at-
vinnulifinu og skólanum. Þaö
mæðir þvi minna á fjölskyldu-
böndunum en áður var. Þess
vegna ætti að vera auöveldara
fyrir konuna að sætta sig við
heimilisstörfin en áður var.
Jafnréttiskröfur kvenna i
hjónabandinu ganga gjarnan i
þá átt að gera makana æ likari
hluthafa i fyrirtæki. Haldið er
fram að með giftingarsamn-
ingnum sé maðurinn i raun aö
kaupa sér þjónustukonu og
vændiskonu. En ef leyst er úr
þessu með þvi að láta þau bæði
hafa sömu aðstöðu, verður
hjónabandið að vettvangi sam-
skonar atvinnuskipta, t.d. borg-
un fyrir heimilisstörf með heim-
ilisstörfum, ef þau skiptast á um
að vinna úti, og að öðru leyti
borgun fyrir kynlif meö kynlifi.
Slikur markaðshugsunarháttur
getur grafið undan sérkennum
hjónabandsins og fjölskyldunn-
ar, sem byggist á gagnkvæmu
trausti byggðu á ólikum hlut-
verkum kynjanna, og gerir
sambandið að samkeppnisvett-
vangi.
Kvenréttindafólk er aö ráðast
á siðasta athvarf fólks gegn
eyðileggingarmætti auðvalds-
skipulagsins.