Vísir - 30.10.1981, Blaðsíða 8

8
‘-y v<^rv>'
>4^ t < *
VlSIR
Föstudagur 30. október 1981
utgefandi: Reykjaprenth.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Fréttastjóri: Sæmundur Guðvinsson. Aðstoðarfréttastjóri: Kjartan Stefánsson. Auglýsingastjóri: Páll Stetansson. 1
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammen- Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
drup, Árni Sigfússon, Herbert Guðmundsson, Jóhanna Birgisdóttir, Jóhanna Ritstjórn: Siðumúli 14, sími 86611, 7 línur.
Sigþórsdóttir, Kristin Þorsteinsdóttir, Magdalena Schram, Sigurjón Valdi- Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8, símar 86611 og 82260.
marsson, Sveinn Guðjónsson, Þórunn Gestsdóttir. Blaðamaður á Akureyri: Gísli Afgreiðsla: Stakkholti 2—4, sími 86611.
Sigurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur O. Steinarsson. Ljósmynd- Áskrif targ jald kr. 85 á mánuði innanlands
ir: Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V. Andrésson. , og verð i lausasölu 6 krónur eintakið.
utlitsteiknun: Magnús Olafsson, Þröstur Haraldsson.
Safnvörður: Eiríkur Jónsson. Vísir er prentaður í Blaðaprenti, Siðumúla 14.
Avísun á gengislækkun
Loksins hefur fiskverð verið
ákveðið. Það hefur lengi verið i
burðarliðnum, allt frá siðustu
mánaðamótum. Lengst af neit-
uðu fulltrúar í Verðlagsráði
sjávarútvegsins að mæta til
funda, en kröfðust upplýsinga
frá rikisstjórninni, hvernig fyrir-
sjáanlegri fiskverðsákvörðun
skyldi mætt. Þær lágu ekki fyrir,
og mestur tíminn hefur farið í
viðræður milli stjórnarinnar og
f iskvinnslunnar um það, hvernig
hægt væri að halda fiskverðinu
niðri. Staða fiskvinnslunnar er
slæm, taprekstur hefur verið
metinn á bilinu 7—9%, og Ijóst að
hún þolir illa hækkun á f iskverði.
Hinum megin borðsins sitja
fulltrúar útgerðar og sjómanna.
Rekstrarhalli á minni togurum
nemur 4% og á þeim stærri rúm-
lega 12%. Otgerðin taldi sig geta
sætt sig við 9% f iskverðshækkun
eða það sama og sjómenn gerðu
kröfu um. Sú krafa var einföld
viðmiðun við launahækkanir i
landi. Sjómenn hafa áður verið
niðurtaldir í launum í saman-
burði við annað launaf ólk, og eru
ekki tilbúnir til að taka við slíkri
skerðingu enn og af tur. Annað er
það, sem útgerðin og sjómenn-
irnir hljóta að taka til alvarlegr-
ar umhugsunar. í stað þess að
ræða sameiginlega um væntan-
legt fiskverð, hefur ríkisstjórnin
setið á eintali við fulltrúa fisk-
vinnslunnar og rætt um ráðstaf-
anir í tengslum við fiskverðs-
ákvörðunina. Útgerðarmenn og
sjómenn hafa setið auðum hönd-
um úti í hórni, og þeim síðan til-
kynnt með úrslitaatkvæði odda-
manns, að fiskverð hækki um
5%. Meðan aðrir launþegar hafa
þó möguleika til að semja um sín
kjör, er sjómönnum skömmtuð
launahækkun með einfaldri
fundarsamþykkt. Er nema von
að sjómenn hóti að sigla flotan-
um í höfn? Hvað sem líður fisk-
verðshækkuninni sjálfri, þá
hljóta slík vinnubrögð að vera
óþolandi. Spurning er jafnvel,
hvort það fyrirkomulag að láta
verðlagsráð ákveða fiskverð,
hafi ekki sungið sitt síðasta. Um
það hljóta hagsmunaaðilar að
hugsa, miðað við þær aðfarir,
sem beitt hefur verið.
Fiskverð á að hækka um 5%,
það er niðurstaðan eftir mánað-
arbið. Það kaldhæðnislega við
þessa ákvörðun er þó sú stað-
reynd, að hækkunin leysir eng-
an vanda. Útgerðin verður
áfram rekin með tapi, sjómenn
eru hlunnfarnir og hyggja á
hefndir, og fiskvinnslan er nú
rekin með 14% tapi í stað 7 til 9%
áður. Vandinn hefur aukist í stað
þess að leysast.
Sú skoðun breiðist út, að fisk-
verðshækkunin feli í sér gengis-
lækkun. Hún sé óhjákvæmileg.
Raunar tekur annar f ulltrúi f isk-
vinnslunnar, Eyjólfur Marteins-
son fram í bókun sinni, að
sjávarútvegsráðherra hafi stað-
fest að,,á næstunni verði afkoma
frystingar bætt um 5%." Ráð-
herrann hefur að vísu mótmælt,
að þetta beri að túlka sem lof orð
um gengisfellingu, en getur það
þýtt nokkuð annað? Eða hvernig
ætlar ríkisstjórnin að búa svo að
útf lutningsatvinnuvegunum,
undirstöðu þjóðarframleiðslunn-
ar, að hún geti risið undir 14%
rekstrartapi? Á að gera það með
endurteknum lántökum, milli-
færslum milli sjóða eða öðrum
hundakúnstum?
Þetta er ömurleg staða. Á tím-
um aflaaukningar, hagstæðs
dollaragengis og góðs markaðar,
leikur allt á reiðiskjálfi í höfuð-
atvinnuvegi þjóðarinnar.
Og svo höfum við sjávarút-
vegsráðherra.sem lýsir því yfir í
útvarpsumræðum að „óvarlegt
sé að reikna með auknum af la á
næsta ári, m.a. vegna óvissu um
afkomu seiðanna frá því í vor".!
Hvort seiðadráp að ári kemur
sjávarútvegnum til bjargar verð-
ur að vera mál ráðherrans en það
væri svosem ekki vitlausara, en
hvað annað.
ÖRYGGISLEYSI
Þórir S. Guðbergsson:
Táningar og togstreita.
Reykjavik, Fjölvi, 1981
Höfundur bókarinnar Táning-
ar og togstreita er Þórir S. Guð-
bergsson. Hann hefur fengist
töluvert við ritun sagna fyrir
börn bæöi einn og i samstarfi við
konu sina Rúnu Gisladóttur.
Fyrsta bók Þóris kom út 1964,
Knattspyrnudrengurinn. Aðrar
bækur sem út hafa komið eftir
hann einan eru: Sklöakeppnin
(1965), Ævintýri á isjaka (1965)
Ingi og Edda leysa vandann
(1967) Markús og mikilvæg
skilaboö (1971) Dvergurinn
Dormi-lúr-i-dúr (1972) og Tóta
tikarspeni sem kom út 1978.
Sagan Táningar og togstreita
er töluvert ólik fyrri bókum
Þóris. 1 henni er fjallað um pilt,
Eyvind að nafni sem á erfitt
með að haga sér á þann hátt
sem yfirleitt er talið æskilegast
að unglingar hagi sér. Hann
lendir i örðugleikum, bæði i
\ skólanum og einnig utan skól-
) ans. Heimilislif heima hjá Ey-
vindi er takmarkað og ekki i
neinu samræmi við það sem tal-
ist getur eðlilegt og nauðsynlegt
fyrir ungling á viðkvæmu
aldursskeiði. Kennararnir i
skólanum eru búnir að missa
þolinmæðina og vita ekki hvað
þeir eiga að gera.
Margir aðilar koma við sögu.
Flestir reyna þeir sitt besta til
að aðstoða Eyvind og koma lifi
hans i þann farveg sem honum
er hollast. En ekkert stoðar og
öll sund virðast lokuð.
Lesandinn hefur sterka til-
hneigingu til aö leita að orsök
vandans. Og niðurstaðan eftir
lesturinn er sú, að meginástæða
vandræða Eyvindar sé sú að
heimiliö sé drengnum ekki það
skjól sem æskilegt getur talist.
Þau vandræði sem að steðja þar
virðast vera flókin og byggjast á
tilfinningalegum forsendum.
Ábyrgðarstarf kennara
1 þessari bók er komið inn á
ýmis atriði sem tengjast þeim
vandkvæðum sem börn og ung-
lingar búa við i nútima sam-
félagi. Heimilin eru þvi miður
alltof oft illa i stakk búin til að
sinna uppeldi barna og
unglinga. Þá beinast augu
manna að skólunum. Eru þeir i
stakk búnir til að veita börnum
eitthvað af þvi öryggi sem
heimilingetaekkiboðiðuppá? I
sögunni segir einn kennarinn i
skólanum sem Eyvindur er i:
„Hefur þú sjálfur borið ábyrgð
á kennslu? Hefur þú nokkurn
tima kennt i þrjátiu manna bekk
þar sem allir eru með mismun-
andi greind og þroska og náms-
skráin skipar manni að kenna
hverjum og einum eftir getu og
þörfum hvers og eins? Heldurðu
að það sé eðlilegt hvers krafist
er af kennurum við þær að-
stæður sem fyrir hendi eru? Af
hverju heldurðu að það sé alltaf
hörgull á kennurum?” (bls. 48)
Starf kennara er ábyrgðar-
mikið. Um það verður vart
deilt. En það hlýtur að liggja i
augum uppi að kennara sem
kennir þrjátiu nemendum
reynist gjörsamlega ókleift að
veita hverjum einstaklingi þá
aðstoð og þann stuöning sem
hann þarfnast. Sérhver
nemandi býr yfir sinum sér-
kennum og nauösynlegt er að
tekiö sé fullt tillit til þeirra. En
það liggur alveg i augum uppi
að viö rikjandi aðstæöur getur
skólinn engan veginn komið I
staðinn fyrir heimilið að meira
eöa minna leyti. Eyvindur virð-
istvera fórnarlamb þessara að-
stæðna. Og siöan kemur upp
spurningin: Hvert á að vera
hlutverk skólans? Getur hann
nokkurn ti'ma komið i stað
heimilisins að einhverjueða öllu
leyti? Um þetta má án efa lengi
raeða, án niðurstöðu. En það
kostar ekkert aö velta slikum
hlutum fyrir sér.
Lipurlega skrifuð bók
Um þessa bók Þóris má segja
margt gott. Hann skriíar hana
greinilega af þekkingu á mál-
efnum og vandamálum
unglinga. Hann gjörþekkir alla
króka og kima skóiakerfisins.
Hann veit alveg hvaða meðferð
mál af þessu tagi fá. Greinilegt
er t.d. að hann reynir að setja
sig i spor Eyvindar. Hann er
misvel upplagður og sleppir
stundum fram af sér beislinu.
En hins vegar kemur greinilega
i ljós að þegar sögukennarinn
visar honum úr tima þá er hann
ekki siður illa upplagður en Ey-
vindur. En miskunnin er engin.
Hann segir bara: „Út — og til
yfirkennarans”. Þetta hafa
margir nemendur i mörgum
skólum á ýmsum timum mátt
heyra. En leysir það nokkurn
vanda? Er honum ekki einfald-
lega visað yfir á aðra?
Það er oft vandamál rithöf-
unda sem skrifa um unglinga,
að fá málfar unglinganna til að
virka eðlilegt. Stundum finnst
mér Þóriaðeins verða á i mess-
unni i þvi sambandi eins og t.d.
þegarhann segir: „Hérsparkar
enginn I okkur eða hundsar okk-
ur. Nóttin er senn á enda”. (bls.
29). Ekki á ég voná að hann hafi
heyrt marga unglinga tala si-
sona. En yfirleitt er bókin vel og
lipurlega skrifuð.
Vilji fólk kynnast aðeins
skuggahlið tilverunnar hjá
börnum og þeim aðstæðum sem
börn og unglingar búa við i sum-
um tilvikum tel ég vel við hæfi
að það lesi bókina Táningar og
togstreita. Hún er vel gerð og
byggist að sögn höfundar á
raunverulegum atburðum,
þannig að ekki er um að villast.
Rúna Gisladóttir hefur mynd-
skreytt bókina snyrtilega.
Sigurður Helgason