Pressan - 02.09.1988, Page 27

Pressan - 02.09.1988, Page 27
VOPNABURÐUR Í REYKJAVÍK Jinífar og önnur vopn koma œ meira við sögu í auknu ofbeldi í Reykja- vík. Mynd/Magnús Reynir. Flest virðist benda til þess að þeir tímar er hægt var að ganga um götur Reykjavíkur að næturlagi, án þess að verða laminn, rændur eða eitthvað þaðan af verra, séu að líða undir lok. Þó ekki liggi fyrir nákvæmar tölur þykir sýnt að tilefnislausum árásum fari fjölgandi á götum úti. Og það sem verra er, meira er farið að bera á því að vopnum sé beitt. Er þá aðallega um að ræða hnífa, oft svokallaða fjaðurhnífa, — þ.e.a.s. hnífa þar sem ýtt er á hnapp svo að hnífsblaðið spretti fram. Einnig hafa t.d. hnúajárn verið gerð upptæk. Friðrik Gunnarsson hjá rann- sóknardeild lögreglunnar í Reykja- vík sagði í samtali við Pressuna, að þó ekki lægju fyrir neinar tölfræði- legar upplýsingar teldi hann að aukning hefði orðið á ofbeldisverk- um í borginni. í stað þess að menn væru að slást með berum hnefum væri algengara að einhverjum vopnum væri beitt, en lögreglan gengi nú mun harðar fram í því að taka hnífa af fólki. Friðrik sagði að þeir hefðu ekki orðið mjög mikið varir við fjaðurhnífa, en þó sæjust þeir öðru hverju. Þá sjást hnúajárn einnig, en mjög sjaldgæft er að þau séu notuð til að slá með. Járnin eru frekar notuð til ógnunar, en þau eru í umferð engu að síður. Það er oft leðurklætt fólk sem þau ber og eru hnúajárnin þá alla jafna hluti af skrauti búningsins. Ef menn eru teknir í Reykjavík fyrir að sveifla hníf í kringum sig afgreiðir lögreglan þar yfirleitt mál- ið. En ef viðkomandi slasar ein- hvern með hnífnum telst það oftast gróf líkamsárás og fer málið þá til Rannsóknarlögreglu ríkisins. Þar voru menn sammála um að meira virtist vera um líkamsárásir en áður, og einnig að áverkar væru nú meiri. Þeir höfðu ekki orðið varir við hnúajárn eða önnur vopn, en töldu að meira væri um hnífa nú en áður. Að mati RLR virðist engin aukn- ing vera á ránum á götum úti, en þau eru nokkuð algeng í Reykjavík. Bæði hjá rannsóknarlögreglunni og hjá lögreglunni í Reykjavík kom fram sú skoðun, að aldur þeirra sem teknir væru fyrir ofbeldi færi lækkandi. Þá væri einnig algengt að unglingar og ungt fólk um og yf- ir tvítugt væru með hnífa á sér „upp á sport“. AMFETAMÍN OG OFSÓKNARÆÐI Einn viðmælenda blaðsins taldi hnífaburð að miklu leyti tengjast fólki í fíkniefnaviðskiptum. Menn ógnuðu hver öðrum til að halda uppi „aga“ í dreifikerfinu. Arnar Jensson hjá fíkniefnadeild lögreglunnar sagði að hnífum og vopnum hefði fjölgað hin síðari ár. í þeim tilfellum sem þeir þyrftu að skipta sér af væri fólk orðið ruglað og túlkaði alla sem óvini sína. Þetta ofsóknaræði fylgdi amfetamín- neyslu. Hún hefði aukist frá 1980 og vopnavæðingin vaxið með henni. Hnífar og þess háttar vektu falskt öryggi hjá fólki, sem fyndist það þurfa að verja sig. Rögnvaldur Þorleifsson, sér- fræðingur á slysadeild Borgarspít- alans, sagðist engar tölur hafa yfir það fólk sem til þeirra leitaði með áverka eftir hnífa eða önnur vopn. Hann myndi hins vegar eftir nokkr- um hnífsstungutilfellum. í einu til- felli var um sérlega beittan hníf að ræða. Sagði Rögnvaldur að alltaf hefði verið eitthvað um hnífsstung- ur, en yfirleitt ekki nema ein eða tvær á ári. Sér virtist því sem þær væru tíðari nú, hvort sem þar væri um tímabundið fyrirbæri að ræða eða ekki. Einnig virtust ofbeldis- árásir almennt orðnar algengari en þær voru fyrir t.d. einu eða tveimur árum. Ekki síst þar sem veist er að unglingum á götum úti og þeir barðir að tilefnislausu að því er virðist. Sumir þeirra koma a.m.k. þannig fyrir, að ekki sé ástæða til að vefengja það sem þeir segja. Fólk hefur komið á slysadeildina með sár eftir hnífsstungur á kvið- vegg, brjóstvegg, og í gegnum úln- lið svo eitthvað sé nefnt. Að sögn Rögnvaldar geta allar stungur verið hættulegar sé mjög beittur hnífur notaður, t.d. ef stungið er í höfuð, háls, kviðarhol eða bolinn yfirleitt. Einnig getur notagildi handar eyði- lagst sé stungið í gegnum hana. Það mætti kannski segja að hættu- minnst væri að stinga í löpp eða kálfa, en einfaldast að hitta í brjóst eða kvið: „En ofbeldismenn hafa kannski ekki aðstöðu til að velja hættuminnsta punktinn, og þar að auki eru þeir e.t.v. ekkert að spekúl- era í því,“ sagði Rögnvaldur Þor- leifsson læknir. ÓLÖGLEGUR INNFLUTNINGUR Friðrik Gunnarsson sagði að eitt af vandamálunum í þessum efnum væri hve reglugerðin væri á reiki varðandi hvað koma mætti með inn í landið af hnífum og öðrum tólum. Hjá tollstjóraembættinu fengust þær upplýsingar, að allur innflutn- ingur á svokölluðum fjaðurhníf- um, Iásbogum, hnúajárnum og þess háttar væri harðbannaður. Finnist hlutur, sem telja má hættulegan, þarf leyfi frá lögreglustjóra fyrir innflutningnum. Það er svo til ein- göngu hjá farþegum, sem fara um Keflavíkurflugvöll, sem slíkir mun- ir hafa fundist. Viðkomandi hlutur er þá sendur til lögreglunnar, sem síðan ákveður hvort afhenda megi viðkomandi farþega vopnið. Að öðru leyti hefur tollurinn ekki frek- ari afskipti af slíkum málum. Að sögn Kristjáns Péturssonar, deildarstjóra í tollgæslunni á Kefla- víkurflugvelli, hafa þeir þar einkum fundið fjaðurhnífa, en þeir hafa einnig orðið varir við hnúajárn. Yf- irleitt eru menn ekki yfirheyrðir sér- staklega þó slíkir hlutir finnist í far- teski þeirra. Skýringarnar eru samt yfirleitt á þann veg, að um sé að ræða skraut en ekki vopn. TILEFNISLAUSAR ÁRÁSIR En hvaða ástæður liggja að baki vopnuðum árásum á fólk? Hjá Rannsóknarlögreglu ríkisins feng- ust þær upplýsingar, að skýringarn- ar sem árásarmennirnir gæfu væru jafnmargar og málin eru mörg. Það hefði hins vegar borið sífellt meira á þvi að undanförnu, að tilefnið væri ekkert heldur byrjaði einn einfald- lega að abbast upp á annan. í hnífs- stungumálunum virtist sem sjaldn- ast væri um fyrirfram ákveðinn verknað að ræða, heldur gerðist hann í hita leiksins. í janúar sl. var t.d. ráðist á tví- tuga stúlku á Hlemmi og hún skor- in 10 sentímetra löngum og nokkuð djúpum skurði í andlitið. Árásar- mennirnir reyndust vera tvær stúlk- ur á svipuðum aldri og ástæðuna sögðu þær þá að fórnarlambið hefði skuldað sér peninga og þær verið að rukka. í DV um svipað Ieyti mátti lesa viðtal við 16 og 14 ára drengi. Sá eldri sagði nauðsynlegt að hafa hníf á götufylleríum, því aldrei væri að vita hverju mætti eiga von á. Hann notaði hnífinn til að sýna að hann væri vopnaður. Það fylgdi því öryggi. í máli þess yngra kom fram að hann gengi með hníf á kvöldin vegna þess að hann væri hræddur, ekki síður við fullorðið fólk en unglinga. Þá segir einnig í fréttinni, að unglingarnir telji að lögreglan frétti ekki af öllum hnífsstungutil- vikum. Ástæðan væri oft sú, að fórnarlömbin þyrðu ekki að kæra af ótta við hefnd. Sumir ungling- anna sem blaðið ræddi við sögðust mest hræddir við eiturlyfjaneytend- ur og fólk undir áfengisáhrifum. FYLGIFISKUR RORGARSAMFÉLAGS En hvað veldur því að við erum smátt og smátt að tapa því sakleysi sem hefur löngum einkennt íslenskt samfélag og erum að taka upp marga þá lesti sem fylgt hafa stór- borgarsamfélögum úti í heimi? Séra Jón Bjarman, sjúkrahús- prestur á Landspítalanum, var fangelsisprestur í fjölda ára. í sam- tali við Pressuna taldi hann að ein af ástæðunum fyrir auknu ofbeldi væri sú, að þjóðfélagið hefði tekið miklum breytingum. Núna væri u.þ.b. helmingur Iandsmanna borg- arbúar og í borgarsamfélagi kæmu upp aðstæður, sem kölluðu fram ofbeldi. Það þrengdi til dæmis að fólki án þess að það kæmist í nánari tengsl við umhverfi sitt og annað fólk, og afleiðingin yrði aukinn ein- manaleiki. Ekki væri heldur hægt að loka augunum fyrir áhrifum fjölmiðla og annarra, sem sýndu dýrkun á valdi, kröftum og mætti. Það sér- staka við íslenskar kringumstæður væri hins vegar að ekki hefur verið hér til staðar sú „framlenging“ mannsins í byssunni, sem einkennt hefur margar aðrar þjóðir, t.d. Bandaríkjamenn. Séra Jón sagðist ekki trúa á þá kenningu, að aukið ofbeldi væri af- leiðing aukinnar áfengisneyslu. Meiri fíkniefnaneyslu fylgdi hins vegar aukning ofbeldis, en væri af öðrum toga. Hann hefði spurt einn skjólstæðing sinn, sem kynni hafði af fíkniefnasölu bæði hérlendis og erlendis, hvað gerðist ef verulegur fíkniefnamarkaður skapaðist hér á landi? Svarið var, að annars vegar myndi það leiða það til aukins ofbeldis og hins vegar til vændis. Varðandi ofbeldið væri um að ræða rán og eins væru þessir einstakling-1 ar þá Iíkamlega og andlega veikir. Einnig væru þá komnir í málið ófyrirleitnir og ósvífnir menn, sem ættu fjárhagslegra hagsmuna að gæta. Dæmi um þetta mætti sjá í höfuðborgum hinna Norðurland- anna. Séra Jón taldi t.d. mega útskýra lágan aldur afbrotamanna með því að unglingarnir byrjuðu að neyta áfengis fyrr en áður. Skoðanir væru skiptar um hvað ylli því. Sumir álitu börn afskiptari, en aðrir héldu því fram, að þau tækju fyrr út þroska. Þar að auki væru aðföng mun auðveldari á seinni árum. Séra Jón sagði að algjör breyting hefði orðið ágildismati fólks. Hvað því fyndist eftirsóknarvert í lífinu o.þ.h. Af framangreindu má sjá að þró- unin sem verið hefur í borgum erlendis í þessum efnum er hafin hér í Reykjavík. Spurningin er, hvort við ætlum að læra af reynslu annarra eða hvort við viljum sjálf ganga í gegnum hana?

x

Pressan

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Pressan
https://timarit.is/publication/298

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.