Pressan - 11.07.1991, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR PRESSAN 11.JÚL11991
FJÖLMIÐLAR
Lífstykkin, kynþokkinn og Guömundur Andri
Er Albert sterkari
en skynsemin?
PRESSAN
Útgefandi:
Blað hf.
Frainkvæmdastjóri:
Hákon Hákonarson
Ritstjórar:
Gunnar Smári Egilsson,
Kristján Þorvéildsson.
Auglýsingastjóri:
Hinrik Gunnar Hilmarsson.
Ritstjórn, skrifstoíur og
auglýsingar: Hverfisgötu 8-10, sími
62 13 13. Faxnúmer: 62 70 19.
Eftir lolcun skiptlborös:
Ritstjórn 621391, dreifing 621395,
tæknideild 620055.
Áskriftargjald 550 kr. á mánuöi.
Verö í lausasölu 170 kr. eintakiö.
Eytt og sóað
í PRESSUNNI í dag er meðal annars
fjallað um gífurlegar fjárskuldbind*
ingar ríkissjóðs sem komandi kyn-
slóðir hafa verið hnepptar í. Á undan-
förnum mánuðum hefur hluti af þess-
um skuldum komið upp á yfirborðið.
Eftir úttektir á þremur ríkissjóðum er
komið í Ijós að skuldbindingar þeirra
upp á framtíðina eru hátt á annað
hundrað milljarða. Pegar fleiri sjóðir
verða gerðir upp mun dæmið verða
enn svartara.
Þessar leyndu fjárskuldbindingar
leggjast ofan á gífurleg lán sem ríkis-
sjóður hefur tekið vegna halla undan-
farinna ára, bæði hér heima og er-
lendis.
Þessar miklu lántökur og fjárskuld-
bindingar til að fjármagna neyslu eru
meðal þeirra hættumerkja sem
benda til að íslendingar veröi ein fá-
tækasta þjóð Evrópu innan skamms.
Ef ekki verður snúið við á þessari
braut stefnir allt í að þjóðin einfald-
lega kikni undan skuldunum. Þróttur
hennar mun fara í að greiða niður
skuldir þeirra kynslóða sem nú ráða
ríkjum.
Lántökur eru ekki slæmar í eðli
sínu. Lán geta aukið hagvöxt og bætt
lífskjör ef þau eru notuð til arðsamra
fjárfestinga. Undanfarna tvo áratugi
hafa íslendingar og þá sérstaklega
stjórnvöld hins vegar steypt þjóðinni
í skuldir sem ekkert gefa í aðra hönd
— annað en þá jörfagleði sem ríkir á
meðan lánunum er eytt og sóað í inn-
stæðulausa neyslu og drauma um
glæsta framtíð ótrúlegustu atvinnu-
greina.
í því tilliti komast mógúlarnir í
draumaverksmiðjunni Hollywood
ekki með tærnar þar sem íslenskir
stjórnmálamenn hafa hælana.
Það var svo sem auðvitað
að allt yrði vitlaust út af rétt-
argeðdeildinni.
1 ljósi sögunnar er stjórn-
völdum vel trúandi til að ætla
sér að leysa þetta hundgamla
vandamál með káki. Á því
hamra nú fjölmiðlarnir. Engir
þó eins og Þjóðviljinn. En því
miður er augljóst að blaðið er
fyrst og fremst að koma
höggi á heilbrigðisráðherra.
Það er dæmigert fyrir okkur
að svona mál verði pólitískt
bitbein. Skelfing er hann Sig-
hvatur klaufalegur.
En ýmislegt er einnig at-
hugavert við framkomu Láru
Höllu Maack. Aðstandandi
eins geðsjúklinganna ásakaði
hana í Morgunblaðinu fyrir
að bregðast skyldum sínum
við þá. Meta meir „fagleg
sjónarmið" en raunverulega
í tilefni af sumri og sól væri
freistandi að svara honum
Guðmundi Andra Thorssyni,
en hann var eitthvað að
agnúast í síðustu Heimsmynd
út í grein sem ég skrifaði í
sama blað einhverntímann í
vetur. Allt út af því að ég líkti
fyrstu kynslóðum kvenna í
karlahlutverkum við nýríku
heildsalana eftir stríð. Heiid-
salarnir hengdu sjálfsvirð-
ingu sína á nýfengna peninga
og það sama gerðu þessar
konur við menntun sína og
metorð.
Þannig vil ég skilja Láru
Höllu Maack. Menntun henn-
ar er lykillinn að karlaheimi.
Ef Lára Halla væri kall væri
FÉLAGI SVERRIR
„Þessi banki er engin
félagsmálastofnun. Hafi
hann verið það, er hann
hættur því.“
Sverrlr Hermannsson bankastjóri.
Haáfræðingurinn
úr Flóanum
„Nei, útlendingar brosa að
okkar litla peningamarkaði.
Þá dreymir ekki um að
fjárfesta í lítt þekktu landi
með óaðlaðandi hagkerfi.“
Guðnl Ágústsson alþlnglsmaður.
Metnaðarleysi
„Við reynum ekki að leita
eftir svörum hjá ófæddum né
framliðnum íslendingum í
þjóðmálakönnunum."
Stetán Ólafsson dósent.

þörf. Skoðanir aðstandenda
eru vissulega allrar athygli
verðar.
Og Lára Maack opnar varla
svo munninn að hún minni
ekki á hina flínkustu fag-
mennsku. Einstaka sérfræð-
ingar eru víst svona. Það er
alveg sérstök tegund af þeim.
Og fáir munu á okkar dögum
andmæla faglegum viðhorf-
um. Þau geta þó hæglega far-
ið út í rómantískar öfgar. Eins
og sífellt klif Láru á því að
engir viti hvort tilteknir ein-
hún með margra alda ofvaxið
sjálfstraust í bíóðinu og dytti
ekki í hug að blása upp
menntun sína svo að hún yrði
nánast hafin yfir hina geð-
veiku.
En hvað um það. Aðalatrið-
ið hjá honum Guðmundi
Andra var að kynþokki væri
ekki nýtilfundinn. Hann hefði
orðið til á undan nælon-
sokknum. Og þó undirfata-
tískan væri orðin ævintýra-
legri en við Guðmundur
Andri máttum upplifa á okk-
ar mektardögum sem sjarm-
örar á Borginni benti það'
ekki til þess að konur (og lík-
lega ekki karlar heldur) ætl-
uðu að skemmta sér í kyn-
„Kannski það sé vegna þess
að ekki eru eins skýr mörk á
milli heilbrigðra og fatlaðra í
dag eins og voru hér á árum
áður.“
Sigríður Lóa Jónsdóttlr
forstöðumaður.
Dropinn sem
. íyllti mœlinn
„Ég er að búa til smátjörn
inni á túni hjá mér.“
staklingar séu hættulegir af
því að réttargeðlæknir hafi
ekki athugað þá. Setjum nú
svo að bróðir minn ætti í hlut.
Ég þekkti hann auðvitað út
og inn á heimili mínu. Væri
Lára Maack eftir læknisrann-
sókn og ofurlítil persónuleg
kynni af honum hæfari til að
meta hvort hann væri hættu-
legur en ég sjálfur? Hér er
ekki rúm til að rökstyðja
svarið en þetta atriði er ekki
læknisfræðilegt spursmál.
Það er þessi oftrú á vísindin,
ásamt yfirlýsingum um fúsk
annarra út um allt þjóðfélag,
sem gerir fagfrúna fráhrind-
andi í augum almennings.
Hins vegar efast ég ekki um
að Lára gæti kannski læknað
bróður minn þó þá list kunni
ég ekki.
Fullyrðingar hennar eru oft
hlutverkum. Þvert á móti.
Allt benti til þess að grimmir
tískukórigar ætluðu að veiða
konuna í helvítis lífstykkið á
ný og kreista þar úr henni
þann lífskraft sem fyrstu kyn-
slóðir kvenna í karlaheimi
blésu henni í brjóst.
Ég ætla hins vegar að vona
að konunum takist að leika
sér með lífstykkin, pinnahæl-
ana og allt hitt sem var for-
boðið á unglingsárum okkar
Guðmundar Andra. Og að
við tveir reynum að halda í
við þær. Þó ekki væri með
öðru en að setja upp skæsleg
sólgleraugu til að líta út fyrir
að vera svalari en við erum.
Gunnar Smári Egilsson
Þess vegna ganga
allir í gallabuxum
„Gallabuxur eru frábærar ef
þig langar að gera það. Eina
sem þú þarft þá að gera er að
hneppa frá
og girða
niður um
þig. Þetta
er mjög
auðvelt. Ég
kýs helst
samfarir
með galla-
buxurnar á
hælunum.
-Og þegar
þú ert búin þarf ekki að gera
annað en að kippa þeim upp
og hverfa af braut - fara til
dæmis út að borða.“
ansi töff. Hún segir t.d. í upp-
sagnarbréfinu, sem birst hef-
ur opinberlega, að ráðuneyt-
ið ætli að standa að verkefni
sínu eins og „tíðkaðist á mið-
öldum, nefnilega með aftöku
sjúklinganna".
Nú eru aðrir eins fagmenn
og Lára Maack óvanir því að
mæla í skáldlegum líkingum
enda er þá voðinn vís fyrir
fagmennskuna. Fæstir munu
samt þora að taka orð hennar
bókstaflega.
En þessi torræðu ummæli
hljóta að valda sjúklingunum
og aðstandendum þeirra og
velunnurum miklum kvíða
og áhyggjum. Það er ekki af
fordild, að siðareglur lækna
bjóða þeim að gæta tungu
sinnar.
í heild hefur umræðan
dregið upp mjög þrillerslega
Hver væri staða Jóns Bald-
vins Hannibalssonar í dag ef
Þorsteinn Pálsson hefði ekki
steypt Albert Guðmundssyni
af stóli iðnaðarráðherra rétt
fyrir kosningar 1987? Þá
stefndi allt í að Jón Baldvin
mundi leiða Alþýðuflokkinn
til stærsta kosningasigurs
hans á þessari öld. En þegar
Albert missti stólinn fór hann
í fýlu og stofnaði nýjan flokk
sem sópaði til sín meira fylgi
en Jón Baldvin hafði safnað
saman á hundrað funda ferð
um landið. Og það sorglega
fyrir Jón var að Albert virtist
að stórum hluta ná til sama
fólks.
Þessi atburður, þegar Þor-
steinn rak Albert, er vendi-
punktur á ferli Jóns. Hann
hafði lagt í kosningabarátt-
una með skynsemispólitík að
vopni. Þjóðin skyldi hætta
öllu rugli og fara að hegða sér
eins og menn. En skynsemin
varð að lúta í lægra haldi fyrir
tilfinningasveiflu í kringum
mynd af ósakhæfu fólki, rétt
eins og „Hannibal the Canni-
bal“ sé kominn á kreik í hjört-
um vorum. Og þó ótrúlegt sé
hellir Lára Halla Maack olíu á
þennan eld, segist t.d. hafa
mjög mikla samúð með þeim
sem kæra sig ekki um réttar-
geðdeild í nágrennið. Enda
vilja bændur og búalið ekkert
af þessum svaðamönnum
vita. En hafa þolað Litla-
Hraun við túnfótinn í áratugi.
Þar sem dúsa þó morðingjar
og nauðgarar.
Það verður því að segjast
eins og er að bæði læknirinn
og ráðherrann hafa hagað sér
eins og skepnur í þessu máli.
Og það bitnar á engum
nema sjúklingunum.
Sigurður Þór Guðjónsson
óskynsamlegasta stjórnmála-
mann seinni ára, Albert Guð-
mundsson.
Og skynsemistrú Jóns átti
eftir að verða fyrir öðru áfalli.
Þegar hann vann að breyting-
um á skattkerfinu, sem allar
voru löngu orðnar nauðsyn-
legar og óumdeilanlega
skynsamar, trylltist stór hluti
þjóðarinnar. Heimili þeirra
Jóns og Bryndísar var meira
að segja grýtt eggjum. Þjóðin
þakkaði honum skynsemina
með því að grýta hann sem
manninn sem kom með mat-
arskattinn.
Eftir þetta virtist Jón missa
trúna á skynseminni. Hann
gekk meira að segja svo langt
að binda trúss sitt við Stein-
grím Hermannsson, en Stein-
grímur er líklega í öðru sæti á
eftir Albert yfir þá óskyn-
sömu.
Þegar þessi ferill er skoðað-
ur er ekki furða þó helsti
óvinur Jóns Baldvins í dag sé
Jón Baldvin í gær. Þegar rúm
fjögur ár eru liðin frá því
hann lagði af stað með skyn-
semis-pólitíkina er hann
kominn í ríkisstjórn sem
mynduð er um svipaða hluti
og finna mátti í kosninga-
stefnuskránni frá 1987. Þær
lausnir sem þar var að finna
eru enn brýnni í dag, þar sem
þau fjögur ár sem liðin eru
hafa enn aukið við ruglið. Þó
að hugmyndir Jóns standi
enn fyrir sínu setur það dálít-
ið strik í reikninginn að hann
hefur sjálfur setið í ríkisstjórn
síðan þá.
Og hann er því ekki lengur
jafn óspjallaður og hann var
1987. Hann getur ekki hrifið
stóran hluta þjóðarinnar með
sér. Og það er ekki bara
vegna þess að hluti þjóðar-
innar hefur misst trúna á
honum. Stundum er eins og
hann sjálfur hafi líka misst
trúna á að hann eigi aðgang
að þessari þjóð, sem eitt sinn
grýtti heimili hans og Bryn-
dísar með eggjum.
ÁS
Stefán Gíslason bóndi.
Sandra Bemhard leikkona.
„Hannibal the Cannibal“ í hjörtum vorum
„Þad eru með öðrum orðum
mikil verðmæti fólgin í sjólfum
viljanum til að byggja sem mest-
an hluta af landinu. Að sjólf-
sögðu fylgir þvi auðvitað kostn-
aður fyrir samfélagið, en ón
þess að leggja i þann kostnað
fæst heldur enginn afrakstur."
■■■■■■■■■■■■ HELGl GUÐMUNDSSON RITSTJÓRI ÞJÓÐVILJANS.
ÖLLU ERNÚ
RUGLAÐ SAMA
MUAUiT EftT(A HiXA iÁG&i M:
!W févTA V/AR- AUT f**TT
£77H VrtRMI34
ViLJíAM AÐ þÚFAKP
SVARr l
/J&kU&Æ SMUZÍKTA- í
fyK'*. óktaHA.
BA& 77Ú AÐ HACkStfíUiA
C
co
n
ra
to
c
2
ra
jc
E
ra
u.
U.