Pressan - 17.10.1991, Page 10

10
FIMMTUDAGUR PRESSAN 17. OKTÓBER 1991
— eitt af því fyrsta sem ríkisstjórnin skar niöur eftir stjórnarskiptin var eitt hundraö milljóna króna fjárveiting sem átti
aö verja til framtíöarlausna í sorpeyöingu hjá þeim sveitarfélögum sem stefndu aö samvinnu um þau mál. Niöurskurö-
urinn var ákveöinn á sama tíma og vitneskja liggur fyrir um aö sorpeyöingarmálum hér á landi er mjög illa komiö.
Víöast er sorpi brennt viö opinn eld. Eitriö sem kemur af reyknum er hœttulegt og getur valdiö krabbameini, fóstur-
skaöa og hefur áhrif á ónœmiskerfi líkamans.
Þrátt fyrir að viðurkennt sé að stórkostlega vanti upp
á að umhverfismál hér á landi séu í því horfi sem reglu-
gerðir krefjast hefur þegar verið ákveðið að skera niður
fjárveitingarnar sem átti að setja í þennan málaflokk.
Stefnt var að því að veita eitt hundrað milljónum króna
til þeirra sveitarfélaga sem ætla að koma sér saman um
framtíðarlausn sorpmála. í niðurskurði ríkisstjórnarinn-
ar var þessi fjárveiting tekin af. Þess í stað eru háleit
markmið um að koma málum í gott lag á þessu kjörtíma-
bili.
Ljóst er að til þess þarf umtalsvert fé. Reiknað er með
að tvo til þrjá milljarða króna þurfi til að koma sorpeyð-
ingu í það horf sem ásættanlegt er og stenst þær reglu-
gerðir sem í gildi eru.
mörg dæmi um soprbrennslustaði,
þaðan sem hættulegan reyk leggur
yfir nálæga byggðarkjarna og
bóndabæi. Reykjarslæðan frá sorp-
brennslu liggur því oft yfir híbýlum,
vinnustöðum, matvælaframleiðslu-
stöðum og útivistarstöðum fólks.
Mengunarefni í reyknum eru mörg
og slæm, sorpbruni er til dæmis ein
aðalorsök díoxínmengunar og einn-
ig myndast fjölmörg önnur hættu-
leg efnasambönd við sorpbrennslu.
Mörg þessara efna geta verið
krabbameinsvaldandi, valdið fóst-
urskaða og áhrifum á ónæmiskerfi
líkamans ásamt ýmsum óþægind-
um og öðrum sjúkdómum.
Fullyrða má að brennsla sorps,
Þegar ákveðið var að taka fjár-
veitinguna af samþykkti ríkisstjórn-
in þess í stað tillögu frá Eidi Gudna-
syni umhverfisráðherra um að gera
átak í sorpeyðingarmálum á þessu
kjörtímabili. Enn sem komið er hef-
ur fátt annað verið gert en viður-
kenna vandann, sem vissulega er
stór, og hafa fögur orð um átak í
þessum málum.
GREIÐA LEIÐ í FÆÐUKEÐJUNA
Birgir Þórðarson, umhverfis-
skipulagsfræðingur hjá Hollustu-
vernd ríkisins, segir í greinargerð
um sorpbrennsiu á íslandi:
„Staðsetning flestra sorp-
brennslustaða er slæm og má nefna
Sorpbrennsia og sorpurðun eru þær aðferðir sem víðast eru notaðar hér á landi. Sorpurðun er greinilega talin betri val-
kostur en brennsla.
hér á landi, valdi mikilli og skað-
vænlegri mengun, mengun sem í
mörgum tilfellum á greiða leið í
fæðukeðjuna eða beint í afurðir sem
í vinnslu eru, nefna má í þessu sam-
bandi skreið í hjöllum og aðra
þurrkun á fiski."
Þessar lýsingar Birgis eru ekki
glæsilegar. Tilvitnunin er í nýja
skýrslu Birgis, þar sem margt annað
er að finna.
EKKERT GERT ÞRÁTT
FYRIR ÁBENDINGAR
Óbreytt ástand hefur verið í sorp-
brennslu í mörg ár og það þrátt fyrir
að Hollustuvernd ríkisins og fleiri
hafi ítrekað bent á þá hættu og þann
skaða sem sorpbrennsla veldur.
Þá hafa íbúar víða mótmælt sorp-
brennslustöðvum. Kunnasta dæmið
er eflaust frá Hnífsdal, en þar hefur
verið óskað opinberrar rannsóknar
á skaða frá sorpbrennslunni á
Skarfaskeri.
Um þetta segir Birgir Þórðarson:
„Merkileg staðreynd er að kjörnir