Pressan - 17.10.1991, Qupperneq 11

FIMMTUDAGUR PRESSAN 17. OKTÓBER 1991
1]
Sforpbrennslustödin uid
Hnífsdal er eitt nœrtœkasta
dœmid um huersu skamm-
sýnin getur ráöid miklu.
Brennslustööin uar byggö
aöeins eitt þúsund metra frá
byggöinni í Hnífsdal. Allir
áttu aö geta séö fyrir aö
óþuerrinn frá stööinni fœri
yfir íbúöarbyggöina og
frystihúsin í Hnífsdal marga
daga á ári.
Flotsorpgirðing á isafirði. Það er ótrúlegt að i næsta nágrenni við þessa girðingu eru frystihús, rækjuverksmiðjur, mjólk-
urstöð og fleiri matvælafyrirtæki. Þá er Neðstikaupstaður, sem verið er að endurbyggja og gera að ferðamannaparadís,
skammt frá girðingunni. Þeir erlendu ferðamenn sem sjá þetta hljóta að efast um fullyrðingar Islendinga um að við eigum
eitt hreinasta land í veröldinni.
fulltrúar í sveitarstjórnir eða heil-
brigðisnefndir virðast ekki hafa
áhuga á að taka tillit til sanngjarnra
óska íbúa um úrbætur í sorphirðu-
málum, sem sumstaðar hafa verið
settar fram, til dæmis í Hnífsdal.
Slíkar óskir hafa verið settar fram á
rökstuddan hátt, og undirskrifaðar
af meirihluta íbúa á viðkomandi
stað."
MATVÆLAFRAMLEIÐSLA
í SORPREYK
Náttúruverndarráð hefur sent frá
sér greinargerð vegna þessara
mála. Þar segir meðal annars:
„Það er í raun mjög alvarlegt að
sum þeirra bæjarfélaga er stunda
hvað mesta matvælaframleiðslu
sem fer á erlendan markað skuli
liggja í sorpreyk dögum saman, sem
engar mælingar hafa farið fram á en
líkur benda til að sé með um umtals-
vert magn af eiturefnum. Alvara
málsins verður enn meiri þegar haft
er í huga að erlendir markaðir geta
hrunið komi í Ijós að í reyknum búi
alvarleg eiturefni sem erlendur al-
menningur vill ekki hætta á að
neyta."
Eins og áður sagði hafa ekki verið
gerðar mengunarmælingar á sorp-
reyk hér á landi. Erlendar niður-
stöður benda til að sorpreykur geti
verið stórhættulegur. Náttúru-
verndarráð segir það ábyrgðarhluta
að leyfa sorpbrennslu þar sem ekki
er hreinsibúnaður.
Þrjár sorpbrennslustöðvar eru
hér á landi. A Húsavík, í Hnífsdal og
í Njarðvík. Engin þeirra er talin full-
nægjandi en Njarðvíkurstöðin þó
skömminni skárri en hinar, sem
reyndar eru ekkert annað en yfir-
byggðar þrær með strompi.
STARFSMENN KVARTA
UM VANLÍÐAN
Aðstaða fyrir þá starfsmenn sem
vinna við sorpbrennslu getur verið
mjög slæm. Svo virðist sem mestar
rannsóknir og athuganir hafi verið
gerðar á sorpbrennslunni á Skarfa-
skeri við Hnífsdal. í einni þeirra
greinargerða sem gerðar hafa verið
vegna brennslunnar segir:
„Mjög mikil ólykt og reykur safn-
ast stundum fyrir í brennsluhúsi er
veldur starfsmönnum vanlíðan og
getur verið heilsuspillandi fyrir þá
til lengdar."
Losun á öskunni getur valdið
starfsmönnum miklum óþægindum
þar sem heit aska þyrlast upp og yfir
mennina.
Efst á strompi stöðvarinnar er vír-
net sem á að varna því að stærri
aska og sorpleifar komist út úr stöð-
inni. Hins vegar hefur brunnið við
að netið hafi verið ónýtt og þess
vegna hafa aska og annað sem ekki
á að fara út úr stöðinni átt greiða
leið út í andrúmsloftið. Endingar-
tími vírnetsins er stuttur, þar sem
hitinn frá brennslunni vinnur hratt á
því.
HUNDRAÐ MILUÓNIR
DUGA SKAMMT
Þær eitt hundrað milljónir króna
sem átti að verja til sveitarfélaganna
hefðu dugað skammt, en eigi að síð-
ur hefði verið hægt að gera ýmislegt
fyrir þann pening.
I Vestmannaeyjum hefur verið
ákveðið að taka myndarlega á í
þessum efni. Á næstunni verður
boðin út bygging sorpeyðingar-
stöðvar. Áætlað er að stöðin kosti
100 tii 120 milljónir króna fullbúin.
Vestmannaeyjastöðin mun því
kosta jafnmikið ef ekki meira en
ákveðið var að verja til þessa mála-
flokks.
Sorpeyðingarstöðin í Vestmanna-
eyjum á að vera mjög fullkomin.
Reykurinn verður kældur og hreins-
aður áður en hann fer út i andrúms-
loftið. Hitinn, sem myndast við
brennsluna, verður tengdur Hita-
veitu Vestmannaeyja, og þannig
nýttur til húshitunar.
Þeir sem best þekkja til segja að
Vestmanneyingar séu fyrstir allra,
utan höfuðborgarsvæðisins, til að
taka svo myndarlega á þessum mál-
um.
HVAÐ ER TIL RÁÐA?
„Við getum sennilega seint tekið á
þessum málum eins og stærri þjóðir.
Sorp þarf ekki að vera úrgangur.
Sorp er víðast tekið sem hráefni.
Vegna þess hversu fámenn þjóðin er
og langt frá öðrum löndum getur
reynst dýrt að endurnýta stóran
hluta sorpsins hér á landi," sagði
umhverfisverndarmaður.
Dæmi eru til um að hægt sé að
endurvinna sorp hér heima þrátt
fyrir fámenna þjóð og stórt land.
Þegar rætt er um hluti sem hafa tek-
ist vel er Gúmmívinnustofan á Ak-
ureyri oftast nefnd.
„Svo ótrúlegt sem það nú er þá er
Gúmmívinnustofan komin lengra í
þessu en flest sambærileg fyrirtæki
í heiminum. Þeim hefur tekist mjög
vel upp,“ sagði Birgir Þórðarson um-
hverfisskipulagsfræðingur í samtali
við PRESSUNA.
Þeir sem starfa við umhverfismál
lofa mjög það átak sem er verið að
gera í sorp- og skolpmálum á höfuð-
borgarsvæðinu. Þó hafa menn
áhyggjur af að Álfsnesið verði of-
nýtt, að þangað verði sett sorp sem
hægt er að losna við á annan hátt.
Einn þeirra sem rætt var við óttast
mjög að sorp, sem er hægt að endur-
vinna, eins og hjólbarðar, verði urð-
að í Álfsnesi. En eins og sami maður
sagði er dýrasta hola landsins á Álfs-
nesi og því mikilvægt að það verði
ekki ofnýtt.
VATN OG SORP Á ÍSAFIRÐI
ísfirðingar virðast hafa sérstöðu,
ef hægt er að kalla eitthvað sérstöðu
í umhverfismálum hér á landi.
Þannig háttar til á ísafirði að vatns-
bólið er mengað. Til að ná þeim efn-
um sem þarf úr vatninu þarf að
geisla vatnið. Búið er að kaupa geisl-
unartækin. Þau hafa verið í tvö ár í
áhaldahúsi bæjarins. Sem sagt; það
er búið að kaupa tækin en ekki setja
þau upp.
Vatnið er ekki bara notað á heim-
ilum. Á ísafirði er mikil matvæla-
framleiðsla og til hennar eru gerðar
strangar kröfur. Þessar kröfur eru
ekki uppfylltar á ísafirði.
ísfirðingar hafa notað óflokkað
sorp til uppfyllingar. Þeir hafa kom-
ið sér upp flotgirðingum sem þeir
sturta sorpinu í (sjá mynd). Þegar
girðingarnar eru fullar er möl sett
yfir. Eftir einhvern árafjölda er það
„land“ sem fæst með þessum hætti
notað undir byggingar.
Eins og áður sagði er mikil mat-
vælaframleiðsla á ísafirði. Þar eru
stór frystihús, stærstu rækjuverk-
smiðjur iandsins, mjólkurbú og
fleira.
Eins er ísafjörður miðstöð ferða-
mála á Vestfjörðum. Það getur ekki
aukið áhuga ferðamanna á landinu
að ganga um sóðaiegar fjörur ísa-
fjarðar.
ER HUGMYND OKKAR UM
HREINLEIKA LANDSINS RÖNG?
íslendingar hafa ekki farið dult
með þá skoðun sina að ísland sé
hreinast allra landa. Það sem hér
hefur verið nefnt stangast talsvert á
við þá fullyrðingu.
Steingrímur Hermannsson, fyrr-
um forsætisráðherra, er sennilega
hinn dæmigerði íslendingur þegar
hann talar um hreinleika landsins.
Hér á eftir fer hluti af ræðu sem
Steingrimur flutti á Alþingi 14. mars
á þessu ári og var útvarpað og sjón-
varpað:
„Hvar til dæmis í Vestur-Evrópu
getið þið, hlustendur, tekið vatn úr
krananum og drukkið það og notið
þess? Hvar getið þið gengið út og
andað að ykkur hreinu lofti og notið
þess? Hvar getið þið skroppið á
nokkrum mínútum og verið komin
út í kyrrðina, fagurt umhverfi, og
notið þess?
Það er að minnsta kosti þannig
með mig að þegar ég dvel tvo eða
þrjá daga í stórborgum Evrópu þá er
ég kominn með sárindi í háisinn og
hlakka til að komast heim.
Það var af þessum ástæðum sem
ég skipaði nefnd snemma í stjórnar-
tíð minni og bað hana að skoða
hvernig við gætum byggt á þessari
góðu ímynd Islands, styrkt hana og
eflt og notað hana til framdráttar á
öllum sviðum."
K.apelluhraun uiö Hafnar-
fjörö. Þar eru auöugustu _
uatnslindir þjóöarinnar. Á
hrauninu er þegar búiö aö
byggja iöjuuer, suo sem Stál-
félagiö. I skipulagi er gert
ráö fyrir aö á hrauninu
ueröi byggt iönaöarhuerfi.
A Fáskrúösfiröi rennur
skolpiö í sjó rétt uiö byggö-
ina. Þuí fer fjarri aö Fá-
skrúösfjöröur skeri sig úr
öörum sueitarfélögum huaö
þetta uaröar. Á Fáskrúös-
firöi er annaö sem gerir
staöinn sérstakan. Rétt þar
sem skolpiö kemur í sjó er
laxeldi í kuíum. Heima-
menn segja, og þaö meö
réttu, aö þar sé ueriö aö
rœkta sannkölluö skítseiöi.
M/M uakning hefur ueriö
meöal sjómanna um aö
henda ekki sorpi í sjó. Þessi
uakning hefur náö til sjó-
manna á Hellissandi sem
annars staöar. Á Hellissandi
eru sorphaugarnir hins ueg-
ar þannig úr garöi geröir
aö sorpinu er sturtaö í sjó
fram.
Bændur brenna sennilega
á annaö þúsund tonnum af
plasti á ári, allt uiö opinn
eld. Reykurinn sem kemur
af þessum eldum er mjög
skaölegur. Þaö plast sem
fellur til í sueitum er fyrst
og fremst baggaplast,
áburöarpokar og bagga-
bönd.
Sigurjón Magnús Egilsson
Miklar breytingar hafa oröið með tilkomu Sorpu og spilliefnamóttökunnar.
Þetta framtak sem ráðist hefur verið á höfuðborgarsvæðinu þykir til fyrir-
myndar. Þó er sú hætta fyrir hendi að hér verði numið staðar í stað þess að
halda þróuninni áfram.
T
A. ímaritið Frjáls verslun spair þvi
að Kristinn Björnsson, forstjóri
Skeljungs, muni í febrúar nk. taka
við formennsku
Verslunarráðs ís-
lands af Jóhanni J.
Ólafssyni. Kristinn
er nýlega tekinn við
stöðu forstjóra Skelj-
ungs af Indriða
Pálssyni, sem gerð-
ist stjórnarformaður sama fyrirtæk-
is. Þar áður var Kristinn fram-
kváemdastjóri í fjöiskyldufyrirtæk-
inu Nóa-Síríus, en hann er sonur
Björns Hallgrímssonar forstjóra,
bróður Geirs Hallgrímssonar
heitins. Greinilega þungaviktar-
maður framtíðarinnar á ferð ...
egar Guðmundur Kr. Jóns-
son, bæjarfulltrúi Framsóknar-
flokksins á Selfossi, lagði fram bók-
un og gagnrýndi umframkostnað
við afmælishald Ölfusárbrúar benti
hann á að kostnaðurinn hefði farið
úr 460 þúsundum í 4,7 milljónir
„sem er rúmlega 1.000% meira en
áætlað var í fyrstu". Karl Björns-
son bæjarstjóri svaraði því til að hér
væri beinlínis um blekkingar að
ræða. Annars bendir bókun Guð-
mundar ekki tii mikillar reiknings-
kunnáttu hans, því hlutfallsleg
hækkun er ekki rúmlega 1.000%
heldur „aðeins“ 922%. Helsta skýr-
ingin á umframkostnaðinum mun
vera að ákveðið var á síðari stigum
málsins að bjóða fulltrúum frá vina-
bæjum Selfoss ...
Um næstu helgi koma aila leið
frá Chile fjórir þingmenn sem þang-
að sóttu þing Alþjóðaþingmanna-
sambandsins. Þann
5. október héldu til
Chile þau Einar Kr.
Guðfinnsson Sjálf-
stæðisflokki, Geir
H. Hqarde Sjálf-
stæðisflokki, Gunn-
laugur Stefánsson
Alþýðuflokki og Margrét Frí-
mannsdóttir Alþýðubandalagi.
Þingið sjálft stóð í viku en ferðir og
önnur dvöl í aðra viku. Ekki vitum
við hversu mikilvæg mál voru á dag-
skrá þingsins, en augljóslega hefur
kostað drjúgan skilding að senda
fjóra þingmenn álla þessa leið og
ekki hefur blóðug niðurskurðarbar-
átta ríkisstjórnarinnar breytt
nokkru þar um . . .
F
JL réttastofa Ríkisútvarpsins er að
fá nýjan en þó gamlan starfskraft.
Ásgeir Tómasson hefur ákveðið
að yfirgefa Aðal-
stöðina. Ásgeir hef-
ur komið víða við á
löngum og fjöl-
breyttum ferli sínum
og ljóst að frétta-
stofa RÚV fær vanan
mann . ..
M
lTJliklar breytingar eru nú i
gangi á Aðalstöðinni í kjölfar kaupa
Baldvins Jónssonar á henni.
Baldvin þekkir vel til í auglýsinga-
heiminum og er til þess tekið að
auglýsingamagn hefur þegar aukist.
Til að halda því verður hann hins
vegar að auka hlustunina og er nú
unnið að því að ráða nýtt starfs-
fólk . . .