Pressan - 16.09.1993, Blaðsíða 14

S KOÐ A N I R
14 PRESSAN
Fimmtudagurinn 16. september 1993
PRESSAN
Útgefandi Blaö hf.
Ritstjóri Karl Th. Birgisson
Ritstjórnarfulltrúi Siguröur Már Jónsson
Markaösstjóri Siguröur I. Ómarsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Nýbýlavegi 14 - 16, sími 64 30 80
Faxnúmer: Ritstjóm 64 30 89, skrifstofa 64 31 90,
auglýsingar 64 30 76
Eftir lokun skiptiborðs: Ritstjórn 64 30 85,
dreifing 64 30 86. tæknideild 64 30 87
Áskriftargjald 798 kr. á mánuöi ef greitt er meö VISA/EURO
en 855 kr. á mánuði annars.
PRESSAN kostar 260 krónur í lausasölu
Trúnaðarbrestur
í PRESSUNNI í dag eru birtar upplýsingar sem sýna að
ósannindum hefur verið beitt við fjársafnanir til stuðnings
Sophiu Guðrúnu Hansen. Eftirlitslausir bankareikningar
hafa verið notaðir til einkaneyzlu og fyrirtækjarekstrar, sem
er málstað hennar óviðkomandi.
Sophia Hansen hefur góðan málstað. Hún hefúr nú barizt
í tæp tvö ár fyrir að fá að umgangast dætur sínar. Tyrkneskir
dómstólar hafa tekið undir þessa kröfú, en stjórnkerfi þar-
lendra virðist ófært um að framfylgja dómsúrskurðum. Af
þeim ástæðum er sjálfsagt að íslenzk stjórnvöld blandi sér í
málið og reyni að tryggja að Sophia geti náð rétti sínum.
Það er líka vegna þess að Sophia hefúr góðan málstað að
fslendingar hafa tekið vel í óskir hennar um fjárhagslegan
stuðning. Um eða yfir tuttugu milljónir hafa safnazt með
frjálsum ffamlögum einstaklinga og fyrirtækja og með plötu-
sölu sem hófst á þessu ári. Þetta fé var reitt ffam í trausti þess
að móðir í nauðum þyrffi stuðning til að berjast fyrir málstað
sem flestir taka heils hugar undir.
Það er þeim mun sárara að sjá að hvemig þessu trausti hef-
ur verið bmgðizt. Aðstandendur fjársafúana Sophiu báðu al-
menning treysta því að sérstakur fjárgæzlumaður hefði eftir-
lit með söfnunarfénu og sæi til þess að það yrði ekki notað til
annars en yfirlýst var. Allt bendir til þess að maðurinn, sem
fenginn var til verksins, hafi gegnt skyldu sinni af stakri prýði,
en hins vegar kemur í ljós að honum var aldrei fengin umsjá
með nema hluta peninganna. Tveir söftiunarreikningar af
þremur — samtals vel á annan tug mifljóna — hafa aldrei
fyrir hans augu komið.
í ffétt PRESSUNNAR er sýnt ffam á að fé af þessum tveim-
ur reikningum hefur verið notað í einkaneyzlu og bruðl og
verið blandað saman við rekstur barnafataverzlunar sem
sögð er í eigu systur Sophiu. Sjálf hefúr Sophia ætíð neitað að
umrædd verzlun væri á sínum vegum, en blaðið sýnir ffam á
að á opinberum pappímm er hún viðtakandi og greiðandi
barnafatnaðar sem seldur er hingað ffá Tyrklandi. Kostnaður
vegna þessarar verzlunar hefúr einnig verið greiddur af söfn-
unarfé Sophiu. Rekstrar- og peningatengsl eru svo bein og
óumdeilanleg að ljóst er að Sophia hefúr orðið uppvís að
ósannindum í málinu. Þegar blaðið leitaði upplýsinga hjá
Sigurði Pétri Harðarsyni voru viðbrögðin af sama meiði:
endurtekin ósannindi og fyrirsláttur.
Það er ekki einsdæmi að fé, sem safúað er í þágu góðs mál-
staðar, sé misnotað. Slík dæmi hafa verið rakin áður og þá
verið bent á nauðsyn þess að þeir, sem leggja slíkum málstað
lið í góðri trú, fái einhverja tryggingu fyrir því að ffamlög
þeirra séu notuð á réttan hátt. í máli Sophiu var almenningi
talin trú um að svo væri, en það reyndist lítils virði þegar á
reyndi. Þetta dapurlega mál undirstrikar enn og aftur nauð-
syn þess að settar verði lagareglur sem tryggja viðunandi eff-
irlit.
Að öðmm kosti má búast við því að næsti málstaður, sem
á stuðning okkar skilinn, mæti litlum skilningi en þeim mun
meiri tortryggni, byggðri á sárri reynslu.
BLAÐAMENN: Bergljót Friöriksdóttir, Guörún Kristjánsdóttir,
Jakob Bjarnar Grétarsson, Jim Smart Ijósmyndari,
Kristján Þór Árnason myndvinnslumaöur, Pálmi Jónasson,
Sigríður H. Gunnarsdóttir prófarkaiesari,
Snorri Ægisson útlitshönnuður, Telma L. Tómasson.
PENNAR Stjórnmál: Árni Páll Árnason, Einar Karl Haraldsson,
Guömundur Einarsson, Hannes Hólmsteinn Gissurarson,
Hrafn Jökulsson, Hreinn Loftsson, Möröur Árnason,
Ólafur Hannibalsson, Óli Björn Kárason, Þórunn Sveinbjarnardóttir,
Össur Skarphéðinsson.
Listir: Einar Örn Benediktsson, mannlíf, Guðmundur Ólafsson,
kvikmyndir, Gunnar Árnason, myndlist, Gunnar Lárus Hjálmarsson
popp, Kolbrún Bergþórsdóttir bókmenntir, Martin Regal Ieiktist.
Teiknlngar: Ingólfur Margeirsson, Kristján Þór Árnason,
Snorri Ægisson, Einar Ben.
AUGLÝSINGAR: Ásdís Petra Kristinsdóttir, Pétur Ormslev.
Setning og umbrot: PRESSAN
Rlmuvinnsla, plötugerö og prentun: ODDI
STJORNMAL
Sannfœringin og kjarkurinn
Fyrir utan hinar stöðugu
aðalpersónur í sjóinu sem
Bogi Ágústsson kallar ráð-
herrabíó eru það helst tveir
stjórnmálamenn sem í sumar
hafa vakið athygli í málefna-
streitu og valdatafli. Þeir eiga
það sameiginlegt að þeir voru
báðir varaformenn flokka
sinna í sumarbyrjun.
Jóhanna Sigurðardóttir hef-
ur verið í eldlínunni síðan í
vor, og virðist þessa dagana
einmitt standa á pólitískum
vatnaskilum eftir sex ár í ráð-
herrastól. Menn deila að sjálf-
sögðu um stjórnmálastarf Jó-
hönnu og stíl hennar. Sá sem
hér heldur um penna hefur
noklcra hríð haft um hana þá
kenningu að hún hefði aldrei
komist upp með hurðaskelli
þessara sex ára ef hún væri
ekki svo heppin að vera kona.
Karlmaður með sama atferli
og Jóhanna í stjórnarsamstarfi
hefði sennilega verið hrópað-
ur út úr því oldbojs-samfélagi
sem valdapólitíkin er öðrum
þræði, og aldrei náð að bakka
sig upp með almannastuðn-
ingi einsog Jóhönnu hefur
tekist aftur og aftur. Á móti
má svo segja líka að henni sé
oft troðið inní algengan for-
dómaramma um konur sem
langt ná: muna menn eftir því
til dæmis að merkilegir stjórn-
málakarlar sem standa upp af
fúndum séu sagðir hafa „rok-
ið út“ einsog notað var um Jó-
hönnu í tveimur eða þremur
fjölmiðlum í síðustu viku?
Menn hafa einmitt talað
langt mál um „stíl“ félags-
málaráðherrans í sumar en þá
oft gleymt því um leið að á
vissan hátt hefur þessi „stíll"
verið knúinn ffarn af setunni í
ríkisstjórnum þarsem lífssýn
Jóhönnu og baráttumál hafa
ekld notið mikils fylgis. Við-
brögð hennar hafa verið þau
að búa til úr ráðuneyti sínu
einskonar víggirta vin í eyði-
mörkinni þar sem hún standi
vörð um sína hjörð hvað sem
öðrum þóknast, og er síðan
fús til að ganga nokkuð langt
til móts við kallana í ýmsum
almennum skepnuskap gegn
því að vera látin í friði. Stund-
um of langt.
Snemmsumars stóð Jó-
hanna frammi fyrir því að
taka afdrifaríka ákvörðun.
Hún taldi sig verða að taka
forystu í málefnalegri and-
stöðu við formann flokksins
og starfsaðferðir hans innan-
flokks og í almennri pólitík.
Hún horfðist í augu við að eft-
ir fyrsta skref sitt væri erfitt að
breyta um stefnu á leiðinni
áffarn. Jóhanna ákvað að láta
sannfæringuna ráða og beita
kjarkinum. Hún sagði af sér
varaformennsku í flokknum
og í kjölfarið hafa átök hennar
og flokksformannsins magn-
ast svo að nú á hún á hættu að
verða að yfirgefa ríldsstjórnina
líka.
Þar með væri Jóhanna orð-
in foringi stjórnarandstöð-
unnar í Alþýðuflokknum, og
eðlilegt næsta skref væri að
gefa flokksmönnum beinan
kost á að velja milli tveggja
forystumanna með skýrar
málefnaáherslur, annaðhvort í
formannskosningum á lands-
fundi eða í prófkjöri fyrir
þingkosningar í Reykjavík.
Jóhanna Sigurðardóttir er
uppá kant við flokksforystuna
í málefnalegu tilliti og hund-
óánægð með flokksformann-
inn. Hún ákveður að skýra
flokksfólki sínu og stuðnings-
mönnum frá þessari afstöðu
og taka í framhaldi af því rök-
rétta ákvörðun, leggja kjark-
„Jóhanna Sigurð-
ardóttir er uppá
kant við flokksfor-
ystuna, hún ákveð-
ur að skýrafrá
þeirri afstöðu og
taka síðan rökrétta
ákvörðun, leggja
kjarkinn við sann-
færinguna.
Hinn varaformað-
urinn ífréttum í
allt sumar heitir
Steingrímur J. Sig-
fússon... “
inn við sannfæringuna.
Hinn varaformaðurinn í
fréttum í allt sumar heitir
Steingrímur J. Sigfússon.
Hann er líka uppá kant við
stefnu flokksforystunnar í sín-
um flokki í heilmörgum
málaflokkum og hefúr lýst því
í sumar fýrir flokksmönnum
og stuðningsmönnum í ýms-
um viðtölum í útvarpi, sjón-
varpi, blöðum og tímaritum.
Steingrímur og lagsbræður
hans hafa meira að segja geng-
ið svo langt að efast um sið-
ferðilegan rétt flokksformanns
síns til að gefa kost á sér til
framhaldsforystu og lýst því
fyrir þjóðinni að bæði hinn
pólitíski málstaður og flokks-
samtökin sjálf séu í hættu ef
þeim kújóni líðst að sitja
áfram í formannsstóli. Einn
helsti áhugamaður um stjóm-
arbyltingu í flokknum í sum-
ar, fýrsti þingmaður hans í
fjölmennasta kjördæmi lands-
ins, lýsti því meira að segja yfir
í blaðaviðtali að jafnvel Krist-
inn H. Gunnarsson mundi
verða þarfari flokksformaður
en sá sem nú situr. En vonar-
stjarnan væri þó varaformað-
urinn ungi að norðan.
Eftir alla þessa hríð var
Steingrímur J. Sigfússon síðan
í haust kominn í svipuð skref
og Jóhanna Sigurðardóttir: að
taka ákvörðun.
Og hann vantaði svo sann-
arlega ekki sannfæringuna...
Höfundur er íslenskufræðingur.
FJÖLMIÐLAR
Sölumenn Stöðvar 2 skjóta yfir markið
Fréttalesarar á Stöð 2 end-
uðu fréttirnar síðastliðið
sunnudagskvöld með óvenju-
legri orðsendingu. Vegna
seinkunar á útsendingu
greiðsluseðla frá stöðinni hef-
ur verið ákveðið að hafa út-
sendingu Stöðvar 2 ólæsta í
kvöld, sagði Ómar Ragnars-
son og var þar að lesa tilkynn-
ingu frá stjórnendum stöðvar-
innar. Þetta var 12 september.
En fallegt, hugsaði ég.
Hugulsamt af þeim.
En þá rifjaðist upp að dag-
ana á undan hafði glumið í
eyrum mínum tilkynning ffá
þessum sömu stjórnendum
um að nýtt lykilnúmer tæki
gildi 13. september, á mánu-
degi. Fyrir þá sem ekld þekkja
er rétt að upplýsa að lykil-
númer verður maður að hafa
til að fá útsendingu stöðvar-
innar óruglaða og lykilnúmer
fæst ekld fyrr en útsendur
greiðsluseðill hefur verið
greiddur. Með öðrum orðum:
engin greiðsla — ekkert núm-
er — rugluð dagskrá.
Sem aftur þýðir að ef nýtt
lykilnúmer tekur ekki gildi
fýrr en 13. september ruglast
útsendingin ekki fýrr en ná-
kvæmlega þann dag hjá þeim
sem hafa ekki borgað.
Sem affur þýðir að ástæðan,
sem þeir stöðvarmenn nefúdu
„Það er hins vegar
vondur bissniss að
Ijúga því að reglu-
legum viðskipta-
vinum, að maður
sé að gera þeim
greiða þegar í raun
eráferðinni gegn-
sætt sölutrix íþeim
tilgangi aðfá aðra
til að borga. “
fýrir því að hafa útsendinguna
opna, var húmbúkk. Þeir, sem
höfðu ekki getað greitt seðil-
inn vegna seinkunar, voru
ekkert famir að finna fýrir því
síðasta sunnudagskvöld. Tæk-
in þeirra voru enn á sama lyk-
ilnúmeri og áður (ef þeir á
annað borð borguðu fyrir síð-
asta tímabil) og dagskráin því
galopin.
Hvað var þá að gerast? Mis-
skilningur? Varla. Ein skýring-
in er meira en hugsanlega sú
að þetta sunnudagskvöld var
sýndur á Stöð 2 fýrri þáttur af
tveimur í nýrri framhalds-
mynd, sem líklegt var að
margir vildu horfa á. Ef þetta
er rétt skýring voru stöðvar-
menn því að opna dagskrána
eitt kvöld til að tæla þá, sem
borguðu ekki síðast eða eru
yfirleitt eldd með Stöð 2, tíl að
borga áskrift fýrir næsta tíma-
bfl með þvf að sýna þeim fýrri
þáttínn í opinni dagskrá.
Það er reyndar hægt að
treysta því að næstum undan-
tekningarlaust eru tveggja eða
þriggja kvölda framhalds-
myndir sýndar nálcvæmlega á
mörkum tveggja tímabila á
Stöð 2. Á bak við það liggur
svipuð hugsun. En látum það
vera. Það er bissniss að reka
sjónvarpsstöð og góðir bissn-
issmenn reyna að selja vöruna
sem þeir framleiða.
Það er hins vegar vondur
bissniss að Ijúga því að reglu-
legum viðskiptavinum, að
maður sé að gera þeim greiða
þegar í raun er á ferðinni
gegnsætt sölutrix í þeim til-
gangi að fá aðra til að borga.
Það er skxum og kemur
vondu orði á sölumennsku.
Og það er enn verri bissniss að
gera ráð fýrir því að viðskipta-
vinirnir séu svo vitlausir að
þeir fatti ekki lygina.
Karl Th. Birgisson