Pressan - 06.01.1994, Blaðsíða 10

S K OÐ A N 1 R
Fimmtudagurinn 6. janúar 1994
w PRESSAN
PRESSAN
Útgefandi Pressan hf.
Ritstjóri Karl Th. Birgisson
Ritstjórnarfulltrúar Guðrún Kristjánsdóttir
Sigurður Már Jónsson
Framleiöslustjóri Bragi Halldórsson
Markaösstjóri Sigurður I. Ómarsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Nýbýlavegi 14 - 16, sími 64 30 80
Faxnúmer: Ritstjórn 64 30 89, skrifstofa 64 31 90,
auglýsingar 64 30 76
Eftir lokun skiptiborðs: Ritstjórn 64 30 85,
dreifing 64 30 86, tæknideild 64 30 87
Áskriftargjald 860 kr. á mánuöi ef greitt er með VISA/EURO
en 920 kr. á mánuði annars.
PRESSAN kostar 280 krónur í lausasölu
„Hefði og hefði“
— ráðherra í
Undralandi
Þeir, sem spáðu að Guðmundur Árni Stefánsson tæki með
sér ferskan andblæ inn í ríkisstjórnina þegar hann varð ráð-
herra síðasta sumar, höfðu rétt fyrir sér. En kannske ekki alveg
á réttum forsendum. Nýi heilbrigðisráðherrann hefur hingað
til nefnilega aðeins vakið athygli fyrir tvennt: sparnaðartillögur
sem hann stingur ofan í skúffu eftir fáeinar vikur og valdhroka
sem á sér varla líka í Alþýðuflokknum og er þá langt til jafnað.
Nýjasta affek ráðherrans er ráðning hans í stöðu formanns
stjómar Ríkisspítala. Meðal nokkur þúsund vel menntaðra fs-
lendinga, sem komu til greina, fann ráðherrann engan betri en
mág sinn, Jón H. Karlsson, sem líka er pólitískur aðstoðarmað-
ur hans í ráðuneytinu. Ráðning Jóns tók gildi á gamlársdag,
nokkrum klukkustundum áður en lög tóku gildi í landinu, sem
banna ráðherra að hafa afskipti af meðferð mála sem snerta
vandamenn hans. Það má gera ráð fyrir að Jón hefði talizt van-
hæfur í stöðuna ef hann hefði verið ráðinn hálfum sólarhring
síðar.
En ráðherrann bendir réttilega á, að það reynir aldrei á lögin
af því hann var svo forsjáll að sinna þessu embættisverki á
gamlársdag en ekki nýársdag. „Hefði og hefði“ er svarið þegar
hann er spurður hvort ráðningin hefði ekki stangazt á við lögin
eða í það minnsta anda þeirra. Heilbrigðisráðherra talar eins og
persóna úr sögunni um Lísu í Undralandi: svarar spurningum
út í hött þannig að áheyrendur standa eftir ringlaðir og engu
nær um hvort maðurinn er með öllum mjalla.
Með þessari síðustu embættisfærslu er heilbrigðisráðherra að
reka tunguna frarnan í venjulegt siðgæði í landinu og draga dár
að dómgreind fólks sem hefur treyst honum til trúnaðarstarfa.
Þetta er ekki nýtt. Ráðherrann sýndi svipað framferði með því
að „afsala sér“ helmingi biðlauna, sem hann hefði aldrei átt að
fá. Hann sýndi svipaðan dónaskap gagnvart kjósendum þegar
hann fullyrti að ekkert hefði verið fyrirffam ákveðið um ráðn-
ingu í embætti forstjóra Tryggingastofnunar, en var þá sjálfúr
nýorðinn ráðherra einmitt af því að þá ákvörðun var fyrir
löngu búið að taka.
Lýðræðið er svo ófullkomið að kjósendur hafa ekki tækifæri
nema á fjögurra ára fresti til að refsa stjórnmálamönnum sem
haga sér svona. Bezt væri ef ráðherrann sæi sjálfúr að sér, bæð-
ist afsökunar og segði af sér ráðherradómi. Það gerist ekki; það
væri í algeru ósamræmi við stílinn sem ráðherrann hefúr verið
að fúllkomna. Þess vegna sitjum við enn um stund uppi með
heilbrigðisráðherra sem hefur ítrekað sýnt að hann kann ekki
að fara með þann trúnað sem honum er falinn.
BLAÐAMENN: Jakob Bjarnar Grétarsson, Jim Smart Ijósmyndari,
Kristján Þór Árnason myndvinnslumaöur,
Páll H. Hannesson, Pálmi Jónasson,
Sigrtður H. Gunnarsdóttir prófarkalesari,
Steingrímur Eyfjörö útlitshönnuöur, Þorsteinn Högni Gunnarsson.
PENNAR Stjórnmál: Árni Páll Árnason, Einar Karl Haraldsson,
Guömundur Einarsson, Hannes Hólmsteinn Gissurarson, Hreinn
Loftsson, Möröur Árnason,
Ólafur Hannibalsson, Óli Björn Kárason, Þórunn Sveinbjarnardóttir,
Össur Skarphéöinsson.
Listir: Gunnar Árnason, myndlist, Gunnar Lárus Hjálmarsson
popp, Kolbrún Bergþórsdóttir bókmenntir, Friörika Benónýs
leiklist.
Teikningar: Kristján Þór Árnason, Steingrímur EyQörö.
AUGLÝSINGAR: Halldór Bachmann, Kristín Ingvadóttir,
Pétur Ormslev.
Setning og umbrot: PRESSAN
Filmuvinnsla, plötugerö og prentun: ODDI
STJÓRNMÁL
Endurfœðing Tímans
Það var Karl Marx sem af
dæmafárri skarpskyggni lét
svo um mælt, að sagan endur-
tæki sig, — sem farsi. Tæpast
hefur hann grunað að eina
sterkustu sönnun tuttugustu
aldarinnar fyrir þessum spá-
dómsorðum yrði að finna í
hinum íslenska Framsóknar-
flokki. En endurfæðing Tím-
ans undir handleiðslu Jónasar
Kristjánssonar, ritstjóra DV,
staðfestir ekki aðeins kenn-
ingu félaga Marx um hina
farsakenndu endurtekningu
sögunnar, heldur hlýtur einn-
ig að flokkast undir mesta grín
íslandssögunnar.
Saga Jónasar er raunar
merkileg. Hann braust til
þroska blaðamanns undir
móðurlegum verndarvæng
Tímans, þar sem Indriði G.
Þorsteinsson lét hann skrifa
langar lofrollur til dýrðar ís-
lenskum landbúnaði. Þessi
kafli í blaðamannsævi núver-
andi ritstjóra DV er raunar
flestum gleymdur. En af lítt
kunnum orsökum, sem vafa-
lítið verða ekki skýrðar nema
með ríflegri þekkingu á kenn-
ingum Freuds á huliðsheim-
um sálarinnar, þá endaði dvöl
Jónasar á síðum landbúnaðar-
ritsins Tímans með því að
hann tók algerum hamskipt-
um.
I kjölfar þess að hann sleit
vistarbandið gerðist Jónas
sjálfskipaður tyftunarmeistari
íslensks landbúnaðar, og
farmeð Framsóknarflokksins.
röska tvo áratugi lét hann
svipu köpuryrða ríða á hrygg-
lengju flokksins, — dag eftir
dag, viku eftir viku, ár eftir ár.
íslenskan landbúnað, og mafí-
una sem honum stjómar, tók
hann til bæna með þvílíkum
hætti, að síðan hafa gæslu-
menn greinarinnar í Fram-
sóknarflokknum aðeins átt
einn höfuðóvin: Jónas Krist-
jánsson.
Frá mektarárum Tímans
em þeir leiðarar óteljandi sem
látnir og lifandi ritstjórar Tím-
ans rituðu gegn Jónasi Krist-
jánssyni. Hann varð árum
ÖSSUR
SKARP-
HÉÐINSSON
saman skotspónn illvígra
árása á þingum bæði Fram-
sóknar og bændasamtakanna,
sem sáu í honum holdgerving
hins fallna engils. Sérstakár
ályktanir voru samþykktar
honum til höfúðs. Fyrir þetta
varð Jónas Kristjánsson eðli-
lega að verðleikum frægur,
enda penninn með fádæmum
hvass, og staðfestan endalaus.
Staðfesta Framsóknar-
flokksins er hins vegar löngu
brotin og týnd. Sú var tíð, að
ekki þurfti læknisfræðilega
könnun til að sannfærast um
að blóð rann um æðar ffam-
sóknarmanna og þeir höfðu
sjálfsvirðingu sem fylgdi þessu
sama bændablóði. I þann
mund hefðu þeir fyrr gengið í
sjóinn en gerast húskarlar hjá
hinum bannfærða ritstjóra og
blaði hans, DV.
Hver hefði trúað því, að
sömu vikuna og Steingrímur
Hermannsson ásakar ríkis-
stjórn íslands fyrir að ganga
með betlistaf fyrir bandaríska
herinn, þá hefði hann sjálfur
staulast stirðum fótum fyrir
Jónas Kristjánsson og beðist
hælis sem ómagi hjá Frjálsri
fjölmiðlun? Endalok Tímans
hljóma eins og lygasaga, eru
grátbrosleg einsog misheppn-
aður brandari, en fela jafn-
ffamt í sér öll einkenni djúpr-
ar harmsögu. En getur nokkur
lygasaga verið lygilegri?
Jónas Kristjánsson, ágætur
þingmaður Framsóknar sem
gekk vel að ritstýra héraðs-
blaði flokksins á Austurlandi,
er enn á ný orðinn ritstjóri
Tímans. Hann á að fylgja
framsóknarstefnunni. En
önnur skrif blaðsins eiga sam-
kvæmt samningi við hina
nýju eigendur að fylgja lög-
málum hefðbundinnar ffétta-
mennsku, en ekki að litast af
„Hver hefði trúaðþví, að sömu vikuna og Steingrímur Her-
mannsson ásakar ríkisstjórn íslands fyrir að ganga með hetli-
staffyrir bandaríska herinn, þá hefði hann sjálfur staulast
stirðum fótum fyrir Jónas Kristjánsson og beðist hœlis sem
ómagi hjá Frjálsri fjölmiðlun? Endalok Tímans hljóma eins og
lygasaga, eru grátbrosleg einsog misheppnaður brandari, en
felajafnframt í sér öll einkenni djúprar harmsögu. “
flokkapólitík.
Hvernig mun það koma
heim og saman? Jón Krist-
jánsson, hetjan að austan,
mun þá standa einsog Héðinn
í brennunni, einn við gaflhlað
og glotta við tönn, meðan
hann hamast við að skrifa
leiðara gegn stefnunni sem
Jónas Kristjánsson birtir á
fréttasíðunum. Mun þá Tím-
inn enda sem textabókardæmi
um pólitískan geðklofa á
prenti, eða verða þeir Jón og
Jónas ef til vill einn og sami
maðurinn?
Hvað vakir svo fyrir þeim
ágætu mönnum, sem eiga
Frjálsa fjölmiðlun hf. og hafa
rekið það með miklum sóma?
Þeir eru að gera tilraun með
blað, sem gæti ef vel til tekst til
orðið kímblað, sem í fyllingu
tímans gæti vaxið í stofn að
nýju, frjálslyndu morgun-
blaði, með ívafi félagshyggju.
Þeir eru með öðrum orðum
að sjá til, hvort hægt sé að efna
í keppinaut við Morgunblað-
ið. Þeir geta varla tapað á til-
rauninni, og hafa raunar lengi
beðið effir að storka kolkrabb-
anum einsog hann birtist í Ár-
vakri hf. Gangi þeim allt í hag-
inn.
Á meðan njótum við fomir
unnendur Tímans þess að sjá
gamla blaðhausinn aftur; flett-
um uppá Spegli Tímans til að
sjá nýjustu fréttir af hjóna-
skilnuðum í Hollívúdd í bland
við hálfbera englakroppa, og
eiginlega vantar ekkert nema
dagleg viðtöl við Halldór E. og
Ágúst frá Brúnastöðum til að
manni finnist tíminn horfinn
aftur til daganna í sveitinni,
þegar blaðið var lesið á kló-
settinu áður en það var end-
urnýtt í öðrum og æðri til-
gangi.
Vissulega er Garri vaknaður
affur til lífsins, galli blandinn,
og þarmeð kominn réttlæting
á því að blóta Tímann á laun.
Guð láti gott á vita. Samt er
erfitt að gráta ekki örlögin,
sem kaldhæðni sögunnar hef-
ur búið blaði Jónasar.
Ljónið frá Hriflu hlýtur að
öskra í dimmri gröf.
Höfundur er umhverfisráðherra.
FJ0LMIÐLAR
Fréttir klukkan tíu
Mér leiðast fréttirnar hjá
Ríkissjónvarpinu. Fyrir ffétta-
byttur eins og mig hefst
ákveðið ritúal um sjöleytið á
hverju kvöldi. Þá er maður
búinn að lesa blöðin og hlusta
á helztu útvarpsfféttatíma, en
nú eru það lappirnar upp á
borð, útvarpið í gang og sjón-
varpið innan seilingar til að fá
uppsúmmeraðar fréttir dags-
ins. Þessari helgiathöfn hefiar
hingað til oftast ekki lokið
fyrr en um hálfníu, en upp á
síðkastið er ég æ oftar staðinn
upp rúmlega átta. Af því að
ég nenni ekki að horfa á ffétt-
ir Ríkissjónvarpsins. Mig
grunar að svo sé um fleiri.
En það er náttúrlega ekki
alveg þeim að kenna, því
þarna er slatti af góðum
fféttamönnum. Vandi ffétta-
stofunnar hefur verið að
þurfa að fylla þann síðasta af
þremur fréttatímum, á eftir
Ríkisútvarpinu og Stöð 2,
þannig að ástæða væri til að
horfa. Það hefur bara ekki
tekizt. Maður missir ekki af
neinu.
Með örfáum undantekn-
ingum gerir Sjónvarpið lítið
annað en að endurtaka fréttir
hinna stöðvanna tveggja —
oftast með leiðinlegri fram-
setningu en þær og nánast
aldrei í nýju ljósi. Það er
tímasetning fféttatímans sem
setur þessar skorður — það
eru einfaldlega ekki aðrar
fréttir til að segja. Og það er
aftur sóun á hæfileikum
fféttamanna sem hafa sjaldan
tækifæri til að spretta úr
spori.
Ein lausnin held ég gæti
verið að færa sjónvarpsfféttir
aftur til klukkan tíu að kvöldi,
tíma sem víða annars staðar í
„Með örfáum
undantekningum
gerir Sjónvarpið
lítið annað en að
endurtaka fréttir
hinna stöðvanna
tveggja — oftast
með leiðinlegri
framsetningu en
þœr og nánast
aldrei í nýju
Ijósi. “
heiminum er að verða bezti
fréttatíminn. Við það ynnist
ýmislegt.
Fréttamönnum gæfist
meiri tími til að vinna fféttir
sem gerast seinni part dags og
undir kvöld og ná öðrum
vinklum en útvarpið og Stöð
2. Hægt væri að fylgja eftir
málum úr sjö-fféttatíma út-
varpsins, enda er oft auðveld-
ara að ná tali af fólki að kvöldi
til. Fréttastofu Sjónvarps gæti
jafnvel tekizt að skúbba
morgunblöðin, sem byggja
sínar beztu fréttir oft á efni
sem kemur ffam of seint fyrir
ljósvakamiðlana. I þennan
fréttatíma mætti líka nota
peningana sem spöruðust ef
aflagðar væru ellefu-fréttir
sem aldrei hafa almennilega
komizt á flug.
Kannske er þetta of mikil
breyting fyrir íhaldssama
stoínun og kannske of mikil
breyting fyrir íhaldssama
þjóð, sem horft hefur á fréttir
klukkan átta ffá því í árdaga.
En með þessu áframhaldi
hlýtur áhorfendum einfald-
lega að fara hratt fækkandi. I
það minnsta virðist þetta til-
raunarinnar virði. Það myndi
nefnilega fátt tapast annað en
leiðindin sem framleidd eru
núna.
Karl Th. Birgisson