Tíminn Sunnudagsblað - 23.12.1962, Blaðsíða 12

MEÐ LAUP Á BAKI
FRAM Á ELLIÁR
FÆREYSK BURÐARTÆKNI
SÚ VAR TÍÐIN, að mcisar, laúpar,
kláfar og hrip voru þarfaiþing á ís-
lenzkum sveitaheimilum. Það var
eitt af sérkennum vetrarins að sjá
menn ganga frá heygarði eða hlöðu
með laup á baki í fénaðarhús, seM
stóðu á dreif víðs vegar um túnið.
K' ölds og morgna var látið í meisana
handa kúnum til næsta máls, og átti
hver þeirra sinn meis. Á vorin var
ullarreyfum stungið í meisa, sem
voru hentugir til aðgreiningar, ef
margir voru eigendur, og þegar ullin
var þvegin við bæjarlækinn, var meis
lagður á hliðina á barma þvælispotts
ins, fært upp í hann og steypt úr hon-
um í pollinn, þar sem ullin var skol-
uð. Fyrr meir var mór reiddur heim
í hripum og mykja á völl í kláfum.
Þessi húsgögn, sem nú munu víðast
nálega úr sögunni, gegndu því marg
háttuðu hlutverki.
Eitt var þó það land, þar sem laup-
urinn var enn mikilvægari en á ís-
landi. Það var í Færeyjum. Þar er
undirlendi lítið, og þar hefur fólkið
frá öndverðu búið í þorpum eða hverf
um við víkur og voga milli hárra
fjalla. Sums staðar er mikill hluti
túnanna í snarbröttum brekkum, og
á sami maður ef til vill margar smá-
skákir á víð og dreif. Þessar skákir
hafa farig smáminnkandi við síendur-
tekin arfaskipti, og frá upphafi vega
mun ræktað land hafa verið af mjög
skornum skammti. Færeyingar hafa
því aldrei verið hestmargir. Það hef-
ur mjög víða farið saman, að ekki var
afgangs fóður handa hestum og landi
;:vo háttað, að þeim varð ekki vig
komið, nema að litlu leyti.
Færeyingar báru því flest á sjálfum
sér, áður en vegir og bifreiðar komu
til sögunnar. Þeir báru nauðsynjar
sínar byggða á milli, þegar ekki hent
aði að fara á bátum, þeir báru afla-
feng sinn heim úr vör, þeir báru elds-.
neyti heim úr haganum og áburðinn
á hinar brattlendu og dreifðu tún-
skákir sínar. Og þeir báru flest í
laupum. Laupurinn var förunautur
Færeyingsins, áður en hin nýja öld
gekk í garð, líkt og skjóðan fylgdi
hinum íslenzka göngumanni.
Burðarlauparnir færeysku voru
ekki neinir skrautmunir, en þeir
voru samt oft hinir laglegustu smíðis-
gripir í öllu sínu yfirlætisleysi, allt
haglega telgt og vandlega fellt sam-
an, traust og einfalt. Þeir voru við
það miðaðir að hvíla á baki manna,
og aldalöng reynsla hafði kennt lands
mönnum að gera þá svo úr garði, að
þeir væru í senn léttir og sterkir. —
Stærð og gerð var þó mismunandi,
eftir því til hvaða nota laupurinn var
ætlaður, og rimar misþéttar, en stuðl
arnir ávallt svipaðir. Botn sumra var
eins úr garði gerður og á íslenzku
hripi, svo að hleypa mátti úr þeim,
á sumum var önnur hliðin lukt, og
til voru litlir laupar með kilpum og
höldu, svo að halda mátti á þeim
í hendinni. Loks voru lokað'ir laupar,
áþekkir töskum, enda notaðir til
þess að geyma í farangur á ferðalög-
um Slíka laupa áttu prestar og lækn-
ar.
Burðarúlum laupanna var brugðið
um stuðlana neðan við efstu rimina,
og var endum þéirra hnýtt í fetil, sem
oft var látinn hvíla á enninu um
hársræturnar, þegar menn voru á
gangi undir burði, því að þá gátu
þeir borið fyrir sig hendurnar, ef
þeim skrikaði fótur á torfærum leið-
um .Væru menn með tóman laup,
drógu þeir þó að jafnaði fetilinn nið-
ur á bringuna og krosslögðu hendur
yfir hann, þvf að hann tolldi illa á
iaflpMHMppi
n ■' "" rVA'1 " .I
Bóndi kemur heim með torflaup sinn og hefur í hann lá'tið eins og verða máttí.
996
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ