Tíminn Sunnudagsblað - 13.01.1963, Blaðsíða 3

vori fljúga þessi fiðrildi frá Mið-
Ameiiíku norður til Kanada og á
haustin aftur til heitari stað'a.
Þetta fjTirbcigði er þekkt naer
alls staðar í heiminum, en það ein-
kennilega er, að þessi farfiðrildi virð
ast stundum „kveikja í“ öðrum fiðr-
ildum — sem annars eru staðhund-
in — svo að þau venda kvæði sinu
fjallið Krakataus gaus sprengjugosi
nokkrum mánuðum áður. Önnur hug-
mynd, sem á upptök sín á Jövu, er
sú, að fiðrildaflokkamir séu njósn-
arar, sem konungur fiðrildanna sendi
til þess að athuga, hvernig gróður-
farið sé.
V Þótt undarlegt megi teljast, hafa
þessar ferðir fiðrildanna líka haft
Fiðrildi þau, sem eru á þessari mynd, nefna Færeyingar huldur, en hiS natneska
heltl þeirra er Hepialus humuli L. KarldýriS er alls staSar með hvíta silkigljáandi
vængi, nema í Færeyum og á Hjaltlandi, þar eru þeir gulir, brúnir og gráir meS
blettum og röndum. Þó bregSur fyrir hvitum karldýrum, og er 7. fiSrildi sýnis-
horn þess. Karldýrin eru frábrugSin kvendýrum og hafa hárskúf á öftustu fótun-
um og eru aldrei rauSleit á vængjum.
lands og síðan til Rómar, en þar
J^afa fundizt fiðrildamyndir á gull-
myntum, sem eru frá árunum um
fæðingu Krists.
Frá Róm barst þessi táknræni
skilningur á fiðrildinu um alla
Evrópu, svo sem hver kirkjugarðs-
gestur getur fullvissað sig um, ef
hann veitir því athygli, hve oft leg-
steinar eru skreyttir með mynd af
fiðrildi eða styttu ungrar konu með
fiðrildisvængi. Hér kemur það fram
sem oft áður, að hin kristna trú hef-
ur tekið heiðnar hugmyndir í sína
þjónustu og samhæft þær trúarkerfi
sínu.
Það er dálitið skemmtilegt, að
Psyche-hugmyndin hefur haft gagn-
verkandi áhrif á fiðrildin; fjöldi vís-
indalegra nafna á fiðrildum hafa orð
ið til með einhvers konar samsetn-
ingu við orðið psyche eða afleiðslur
af því. Hin goðfræðilega og táknræna
notkun fiðrildisins hefur sem sagt orð
ið til þess, að orðið psyche hefur
verið notað sem heiti á fiðrildum.
Það er náið, rökrænt samhengi
milli fiðrildisins sem tákns hinnar
cdauðlegu sálar og tengsla fiðrild-
isins við hugmyndir manna um dauð-
ann. Á vissum stöðum í Englandi er
sú trú enn við iíð'i meðal almennings,
að mæti maður þremur fiðrildum,
sem fljúga saman í hóp, sé það ör-
uggur feigðarboði. Og í Máryland í
Bandaríkjunum er velþekkt sú hug-
mynd, að fiðrildi, sem fljúgi inn í
hús beri dauðann með sér. Komi það
fljúgandi inn um glugga, er það
harn, sem er feigt. — Annars
staðar í Bandarikjunum eru til
dæmi um. að fiðrildi boði ham-
ingju og gleði. í Pennsylvaníu er til
dæmis álitið góðs viti, ef fiðrildi sezt
á höfuð manns. Og í New York-fylki
eru enn leifar af gamalli trú, sem
mælti cvo fyrir. að handsami maður
fyrsta fiðnldið, sem maður sér að
vori, muni hamingjan fylgja manni
um sumarið
En vissar tegundir fiðrilda færa
alls staðar ógæfu með sér að alþýðu-
trú. sérstaklega á þetta við um „dauð
ingjafiðrildið", sem er helzti full-
trúi kvöldíiðrildanna í Evrópu. Það
gerir bæði hið skuggalega, hauskúpu
laga form á brjósti þess og hið óhugn-
anlega tíst. sem það gefur frá sér,
ef það er handsamað. Margt eldra
fólk er blátt áiram hrætt við þetta
fiðrildi.
Stundum kemur fyrir af ástæðum.
sem enn eru ekki að fullu kunnar,
að fiðrildi taka sig upp milljónum
saman og fljúga í flokkum frá einum
stað til annars. Sumar tegundir ferð-
ast meira reglubundið, meðal þeirra
er talið hið bandaríska fiðrildi
„Monark" — einvaldur — en þetta
nafn hefur það hlotið vegna stærð-
ar sinnar, hins fagra, jarpa lits og
voldugs vængjaburðar. Á hverju
skyndilega í kross og láta berast með
milljónastraumi farfiðrildanna. Á
Ceylon eru til dæmis ekki færri en
70 tegundir, sem leggja upp í slíkar
ævintýraferðir.
Þetta háttalag fiðrildanna hefur
náttúrlega vakið athygli fólks og hef
ur orðið tilefni til alls konar vanga-
veltna. og msrgs konar skýringar
hafa verið gefnar á fyrirbrigðinu.
Malajarair í Suðaustur-Asíu hafa
þannig til skamms tíma álitið, að
hinar flokkmiklu ferðir Catopsilia-
fiðrildisins séu sálir á pílagrímsferð
til hins heilaga bæiar Múhammeðs-
trúarmann. Mckka. Árið 1883 skýrðu
Javabúar fery mikils fiðrildahóps
með þeim hætti, að þar færu 30.000
sálir manna, sem fórust. þegar eld-
stjórnmálaleg áhrif: í Sarawak á
eynni Bomeo var sú trú lengi við
líði, að fjöldaflakk ákveðinnar fiðr-
ildategundar væri tákn þess, að Kín-
verjarnir á staðnum hygðu á fólsku-
verk, og þá var um að gera að vera
fyrstir til að gera sem flesta þeirra
höfðinu styttri. Við Evrópumenn hljót
um ósjálfrátt að minnast Gyðingaof-
sóknanna á miðöidum, sem hófust
fyrir tilverknað hjátrúar, sem tengd
var fiðrildum
Við munum öll eftir frásögninni
um hinar egypzku plágur, sem Drott
inn leiddi yfir Egypta, af því að faraó
inn vildi ekki leyfa Gyðingunum að
hverfa heim til lands síns. Niu plág-
umar er vel hægt að skilja, en hinni
Framhald á 46. síðu.
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
27