Tíminn Sunnudagsblað - 13.01.1963, Blaðsíða 19

kornunum og hrísgrjónunum, sem
þeir fóðruðu hænsnin með, af vistum,
sem föngunum voru ætlaðar. Það var
því ekki að furða, að fangarnir stælu
hver sem betur gat, en samt sem áð-
ur voru þjófnaðir þeirra aðeins lítill
hluti þess, sem stolið var af þeim
Þjófnaðir frönsku embættismann-
anna, sem unnu í þágu sakamannaný-
lendunnar, — eða réttara sagt, áttu
að gera það — voru svo gegndarlaus-
ir, að eftir nokkurra ára þjónustu
gátu þeir dregið sig í hlé frá störfum,
sem ríkir menn. — Sem dæmi urn
aðferðir embættismannanna má
nefna, að blaðamaðurinn Londre
mætti einu sinni þrem föngum, sem
voru á leið lil markaðstorgsins í St
Laurent með kerru. Hann spurði,
hvað væri í kerrunni, og fékk það
svar, að það væri kjöt, sem fanga-
vörðurinn í sláturhúsinu seldi á
hverjum morgni á torginu. Blaðamað-
urinn rannsakaði strax, hve mikinn
kjötslcammt hver fangi fékk. Það kom
í Ijós, að kjötskammturinn var ekki
einu sinni helmingur þess, sem hann
átti að vera. Londre kom þvi til leið-
ar, að fangavörðurinn var dreginn
fyrir dóm. Játaði hann, að hann hefði
selt kjöt í sex ár og stungið ágóðan-
um í éigin vasa. Hann hafði sett bein
og trjágreinar j kjötpokana, sem hann
lét eldhúsi fangelsisins [ té, til þess
að þeir hefði rétta þyngd. Auk þess
hafði hann látið nöfn dauðra fanga
standa á matarlistanum mánuð eftir
að þeir voru komnir undir græna
torfu, en selt kjötskammt þeirra á
torginu. Til þess að bægja frá sér
allri hættu, kærði hann fangana, sem
störfuðu í sláturhúsinu, á mánaðar-
fresti fyrir að stela kjöti. Þá var þeim
stungið í svartholið, en hann fékk
nýja í staðinn.
Sá emhættismaður, sem hafði yfir-
umsjón með vistum og klæðum fang-
anna, stal svo rækilega af þeim, að
hann varð milljónamæringur. Þeir,
sem fengu fötin, skyrturnar, skóna
og stígvélin, sem franska stjórnin
sendi til fanganýlendunnar, voru
blökkumennirnir í St. Laurent. Þeir
voru fastir viðskiptavinir þessa ágæta
embættismanns. Fangarnir áttu líka
að fá greiður þriðja hvert ár, en þær
sáust aldrei í fangabúðunum, — þæi
fóru beint á markaðstorgið. Þannig
notaði hver einasti embættismaður og
fangavörður aðstöðu sína til þess að
hagnast á kostnað fanganna og
franska ríkisins. — Hve mörg manns-
líf skyldu þeir hafa á samvizkunni,
sem stálu mat og klæðum og meðul-
um frá hungruðum og sjúkum föng-
um, sem urðu dauðanum a-ð bráð? —
Hefð fangarnir sjálfir ekki stolið eins
og þeir gátu, þ.e.a.s. þeir, sem höfðu
aðstöðuna til þess, hefði ævi þeirra
verið enn verri og styttri en hún
varð.
Fangarnir í smiðjunum smíðuðu
hnífa, skeiðar, gaffla, lása, skrín, —
allt, sem hægt var að selja. í fanga-
búðunum var unnið við alls konar
iðnaðarstörf, blikksmíði, húsgagna-
smíði, bókband, vefnað o.s.frv.,
hver fangi notaði tímann, sem n
fyrir sjálfan sig, og fangaverðirnir
voru síður en svo á móti því; þeir
fengu bróðurhlutann af ágóðanum
Fyrir það fé, sem áskotnaðist með
þessu móti, gátu fangarnir keypt séi
það, sem þá vanhagaði um eða hafði
verið stolið af þeim. Þannig gátu þeir,
sem hugðu á flótta, einnig sparað
saman.
Það er í sjálfu sér ekki ýkja erfiti
að flýja úr fangabúðunum, ef í hlut
á fangi, sem ekki er hlekkjaður eðt
í svartholi, — en öllu erfiðara er af
komast langt frá þeim. Þúsundii
fanga á ýmsum tímum hafa reyn
brjótast í gegnum frumskóga Guyan,
til Brazilíu, en aðeins örfáum hefur
tekizt það. Flestir hafa gefizt upp,
aðrir villzt og flækzt um mánuðun
saman, og að lokum komið aftur til
þess staðar, sem þeir fóru frá í byrj
un, oft nær dauða en lífi, og ótald;
eru þeir, sem látið hafa líf sitt ein
hvers staðar inni í frumskógunum.
Samt sem áður reyndu margir af
strjúka þessa leið á þeim tíma sem
fangi nr. 44792 dvaldi í sakamanna-
nýlendunni. Vonin um að sleppa við
hörmungar fangabúðanna og þræla
haldsins rak þá áfram.
í frumskógunum er fjöldi lífs-
hættulegra dýra. Þar eru hræðilegar
eiturslöngur, kyrkislöngur, krókódíl-
ar, baneitraðar flugur, og i fljótum
og díkjum blóðþyrstar fisktegundir,
sem ráðast á allt, sem fyrir er. Þó eru
smádýrin hættulegust, sandflær, sem
éta sig inn í iljar berfættra stroku
mannanna og valda óbærilegum kvöl
um, og maurar og flugur, er bera
malaríu og hitagótt, sem ógerlegt er
að lækna nema með kínín, og hvaða
fangi hefur birgðir af því?
Margir fangar hafa einnig reynt
að flýja sjóleiðina til Brazilíu, en
þangað er 6—7 sólarhringa sigling á
opnu hafi, þar sem stormar og stór
sjóir eru tíðir. Reyndin hefur líka
verið sú, að þeir lélegu farkostir,
sem strokufangar hafa komizt yfir
með einhverjum ráðum, hafa annað
hvort brotnað og sokkið eða þá hefur
rekið til sama lands aftur. Þeir eru
heldur elcki svo fáir, flóttamennirnir,
sem hafa hafnað i mögum hákarlanna
við strendur landsins eftir misheppn
aðar flóttatilraunir. Og meðfram
ströndinni liggur breitt leirbelti, —
þeir, sem einu sinni festast þar, eiga
ekki hægt með að losa sig aftur. —
Og svo eru það mennirnir; þeir eru
ekki hættuminni en hákarlarnir. Það
voru til sérstakir menn á þessum
slóðum, sem kallaðir voru ntanna-
T I M I N N — SUNNUDAGSBLA’’
veiðarar. Þeir veiddu strokufanga
með blóðhundum og fengu drjúgan
skilding fyrir. Fangarnir gátu heldur
ekki treyst því, að hjálparaenn þeirra
utan fangelsismúranna brygðust þeim
ekki Fangarnir keyptu oft og tíðum
hjálp þessara manna dýrum dómi,
en uppskáru oft svik og jafnvei dauða.
f frönsku Guyana var um þetta
leyti — og er sjálfsagt enn — fullt
af alls konar lýð, sem gerði hvað sem
var fyrir peninga.
Fangi 44792 segir frá einu atviki,
sem átti sér stað skömmu eftir að
hann kom til fangabúðanna, og varp-
ar það ljósi á siðferði sumra þessara
hjálparmanna: Meðal hinna mörgu
smáskútna, sem annast flutninga
milli St. Laurent og strandbæjanna í
Brazilíu, var ein, sem hét „Bláa skút-
an“, og var skipstjóri hennar Evr-
ópumaður, góðrar ættar. Það var
vitorði margra fanganna, að hann
flutti flóttamenn til Brazilíu gegn
1000 franka gjaldi. Þessu hafði lengi
fram undið, en fangarnir undruðust,
að þeir fréttu aldrei neitt frá stroku-
föngunum, þótt það væri viðtekin
regla, að strokufangi, sem komst unc
an, lét hina, sem eftir sátu, vita
högum sínum. En einn góðan veður
dag skýrðist málið: Fangi með hræ«
legt skotsár á hægri öxl, reikaði einn
daginn inn í lögregluvarðstöð. frá-
vita af hræðslu og nær dauða en lífi
af blóðmissi og þreytu. Strokufang-
inn skýrði frá því, að hann og 5—6
meðfangar hans hefðu beðið skip-
stjórann að sigla með sig til Brazilhi
gegn 3000 franka gjaldi, og hefði
hann lofað þvi. Eftir nokkúrra stunda
siglingu, snéri hann skipinu og sigldi
að landi, svo að skipið kenndi grunns
við leirbakka Flóttamennirnir fengu
skipun um að fara fyrir borð til þess
að létta bátinn. Þeir gerðu það allir
og stóðu þá í leir upp í mitti og gátu
sig lítið hreyft Skipstjórinn varð eft-
ir í bátnum, og um leið og þeir voru
orðnir fastir, lyfti hann riffli sínum
og skaut þá hvern af öðrum. Aðeins
þessi eini hafði komizt undan — ill
mennið elti hann, en missti af hon-
um. — Við rannsókn kom í Ijós, að
skipstjórinn hafði stundað þessa iðju
í langan tíma, en hanr, fékk tiltölu-
lega vægan dóm, yfirvöldin hafa
sjálfsagt litið svo á, að þar sem það
voru „aðeins“ strokufangar, sem hann
myrti, gerði það sekt hans minni. —
Ifann var settur sem sakamaður ti!
eyjarinnar Royale, en þar hefndi einn
meðfangi hans félaga sinna og stakk
hann til bana með hnífi sínum.
Eitt af því, sem fangarnir á þessum
píslarinnar stað óttast meira en flest
annað, er að þeir verði sendir lil lít-
illa eyja, sem liggja skammt undan
ströndum frönsku Guyana. Hin
minnsta þeirra, en frægasta, er hin
svokallaða „Djöflaeyja", þar sem