Tíminn Sunnudagsblað - 13.01.1963, Blaðsíða 4

BEINAMÁL FYRSTI
FRÁSÖGUÞÁTTUR
I.
Menn nefndu veturinn 1802 Langa-
jökul. Þá rak hafís að Norðurlandi
um áramót, og hvarflaði hann ekki
síðan frá landinu, fyir en undir höf-
uðdág. í byrjun sumars sást ekki
munur hafs og lands við Húnaflóa, og
var þá víðast slétt yfir dalverpi og
hæðir, gil og brekkur. Svo var hjarn-
ið mikið, að í ofsahláku, sem stóð
samfleytt í fimm daga snemma í maí-
mánuði, komu aðeins upp rindar móti
vestri. Um fardaga sá ekki nema á
þrjár þúfur á vellinum í Gafli í Svína-
tíal, og í áttundu viku sumars var
enn isbrú á Blöndu og stöðuvötn
cll á haldi. Aldrei leysti til fulls snjó
af Hrafnabjargatúni um sumarið.
Þetta sumar var mikil sigling til
landsins, en skip þau, sem áttu að
fara á norð'urhafnir, komust ekki
ieiðar sinnar. Festust sum í ísnum og
höfðu langa utivist og stranga, en
önnur leituðu hafnar á Austfjörðum
og biðu þar langtímum saman færis
að komast norður fyrir. Náðu nokk-
ur þessara skipa ið lokum höfnum
nyrðra, önnur sneru aftur til Dan-
merkur, en allmörg strönduðu hér
við land eða fórust i hafi.
Um þessar myndir var nýr kaup
maður setztur ið í Spákonufellshöfða.
Hét sá Kristján Gynther Schram. Var
sú nýlunda í raðagerð, að þrjú skip
kæmu í Höfðann í stað eins áður.
En þetta ár fó'- ekki allt að óskum
Aðeins eitt þeirra komst á leiðai'enda
seint í septembermánuði.
Eitt Höfðaskipa var lítil jakt, sem
hét Hákarlinn Var á henni fjögurra
manna áhöfn — ungur skipstjóri.
Knútur Herluf Petersen, tveir háset-
ar, Jakob og Priðrik, og matsveinn,
em ekki er kunnugt, hvað hét. Há-
arlinn koni. undir Austurland um
sumarið, er enn voru hafþök af ís,
lenti þar í hrakningum og náði loks
höfn á Vopnafirði. Þar lá skipið síð-
an i átta vikur samfleytt, unz skip-
stjórinn treystist loks til þess að
halda ferð'inni áfram. ís virðist þó
ekki hafa bannað með öllu sigling-
ar með ströndum fram eftir að kom
fram um höfuðdag, en vera má, að
jaktin hafi varið löskuð og þurft
mikillar viðgeröar, áður en látið yrði
út frá Vopnafírði.
Skipshöfninni var daufleg vistin á
legunni í Vopnafirði og fátt til af-
þreyingar, Helzt varð henni til dægra
styttingar að gæla við hund.f sem
skipstjóri átti og hafði með sér í
sjóferðum sínum. Hafð'i hann látið
gera handa honum sérstakt hús eða
skýli á þiljum uppi. Mjög var hund-
urinn elskur að húsbónda sínum og
mátti hver gæta sín, er lagði illt til
hans í viðurvist hundsins. Gerðu há-
setamir sér stundum að leik í fásinn-
inu að byrsta sig við' skipstjórann og
bera sig til sem þeir ætluðu að
berja hann. Hljóp þá hundurinn ávallt
upp og gerði sig líklegan til þess
að ráðast á þá, svo að skipstjóri varð
að aftra honum.
Eitt var það, sem skipstjórinn hafði
með höndum á meðan hann beið á
Vopnafirði. Hann hafði komið með
talsvert af varningi, sem hann átti
sjálfur, svo sem alsiða var. Drýgðu
farmenn tekjur sínar með því að
verzla við landsmenn með' þess kon-
ar varning, og var þá tíðast um vöru-
skipti að ræða, enda voru þau að
jafnaði ábatavænlegust fyrir sjómenn-
ina. Kaupmenn litu það þó ekki hýru
auga, ef mikil brögð voru að' þess-
um viðskiptum.
Knútur Petersen vildi selja varning
sinn á Vopnafirði, því að liðið var
á sumar og tvísýnt. hvar hann tæki
höfn næst. Eri þegar til kastanna
kom, var lagt bann við þvi, að hann
>æki þar nokkra verzlun, og hefur
það'vafalaust verið gert að tilhlutan
Vopnaf.iarðarkaupmanns. Eigi að síð-
ur seldi skipstjórinn varning sinn,
svo að lítið bar á, en ekki þorði hann
að taka fyrir hann meira af íslenzk-
um vörum en hann gat komið fyrir
í skipskistu siuni eð'a annars staðar
í káetunni, þar sem þær voru ekki á
glámbekk. Þegar hann hafði eignazt
níutíu til hundrað duggarabandspeys-
ur, hætti hann vöruskiptum og seldi
það, sem eftir var, gegn peningum.
Galzt sumt í bankaseðlum, en annað
í mótaðri mynt af ýmsu gildi. Pen-
inga þessa lét skipstjóri í boldangs-
poka, sem hann geymdi í læstum
kistli. Sáu hásetar, að allmikið fé
safnað'ist í pokann, þegar á leið
Vopnafjarðardvölina, svo að líklegt
er, að hinn ungi skipstjóri hafi haft
með sér í rífara lagi af vamingi og
ætlað að bera nokkuð úr býtum þetta
sumar. Hásetar hans höfðu einnig
haft með sér Jálítið af smávarningi,
sem þ( -ieldu í laumi og þó með
vitund s.vipstjórans, því að þeir fengu
honum til varðveizlu þá skildinga,
sem þeir drógu saman.
Það er ekki fullljóst, hvenær Há-
karlinn lét loks úr höfn á Vopnafirði.
Þó er líklegast, að komið hafi verið
undir haust og veður mjög tekið að
spillast. Að mínnsta kosti velktist
skipum vikum saman fyrir Norður-
landi, án þess að koma þar til hafn-
ar. Hermir sögn, að matsveinninn
hafi fallið úr reiðanum á þessari sigl-
ingu og meiðzt svo illa, að hann
var lítt eð'a ekki rólfær. Hefur þá
verið fáliðað á Hákarlinum í vondum
veðrum og sjóróti og vökur miklar
hjá þremenningunum, sem fullfærir
voru. Við þetta bættist svo, að eldur
dó á skipinu, en eldfæri engin til
þess að bæta þar um, svo að þeir
gátu hvorki soð'ið mat né yljað sér
sopa í þrjár visur. Má af þessu ráða,
að útivistin fyrir Norðurlandi hefur
að minnsta kosti numið þremur vik-
um, ef ekki mun lengri tíma.
II.
Laust eftir miðjan októbermánuð
var Jóhannes bóndi Jónsson á Breiða-
vaði í Langadai staddur í Höfðakaup-
stað. Sunnudagsmorguninn 17. októ-
bermánaðar var hann árla á fótum,
og sá hann þá um dögun duggu á
siglingu bera víð hafsbrún norður á
fióa. Mun þá hafa vcrið norðlæg átt
og þægilegur byr
Þetta voru að sjálfsögðu ekki lítil
tíð'indi. Skaut Jóhannes undir sig
fótum og hljóp heim til Schrams kaup-
manns til þes= að segja honum tið-
indin.
Kaupmenn og verzlunarstjórar áttu
jafnan sjónauka, því að slíkra gripa
var þörf, ef huga skyldi aS Skipaferð-
um. Tók nú Schram sjónauka sinn og
skundaði með ’nann upp á Spákonu-
fellshöfða. Þegar hann hafð'i virt skip-
ið fyrir sér, sannfærðist hann um,
______ __________L_
Um óvænta gesti, sem hlýddu skriftaræðu á Hjaltabakka,
28
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ