Tíminn Sunnudagsblað - 07.04.1963, Blaðsíða 16

komast frá þessu ófriðarsvæði og
kom þá inn í konungsríki Mára, sem
Ludmar nefnist og var norður af
Senegal í útjaðri Sahara-eyðimerk-
urinnar. Honum hafði verið ráðið
mjög frá því, að fara inn á þetta
landsvæði — þar hafði Houghton ver-
ið drepinn — en hann lét sér ækki
segjast. í fyrstu virtist allt ætla að
ganga að óskum. Honum tókst að
sleppa í gegnum landsvæði Máranna
og var kominn inn á yfifráðasvæði
blökkumannanna aftur. Niger var
ekki langt undan. Draumar hans
höfðu þegar staðsett hann á bökkum
þess, þegar flokkur Mára ruddist
skyndilega inn í kofa hans og tók
hann höndum, samkvæmt skipun Alis,
yfirlandstjóra Ludamars. — Þetta var
upphaf hræðilegrar fangavistar.
Hann var ókunnur, hvítur maður
og kristinn í þokkabót. Slíkt nægði
til þess, að holskefla andúðar og fyr-
irlitningar féll á hann. Þegar hann
kom í tjaldbúðir Máranna í eyðimörk-
inni, var hann leiddur fyrir Ali, sem
sat í mjúku hægindi og dundaði við
að klippa nokkur hár úr skeggi sínu.
Ambátt hélt spegli fyrir framan and-
lit hans. — Frillur Alis höfðu aldr-
ei séð hvítan mann áður, og til að
svala forvitni þeirra var þeim leyft
að klæða Park úr hverri spjör og
skoða hann í krók og kring, Höfðu
Márarnir af þessu mikla skemmtun,
sem entist þeim allt fram til kvöld-
bæna. Hámark þessara „skemmtiatr-
iða“ var, að lifandi svin var leitt fram
fyrir Park og honum skipað að drepa
það og éta. Hann áttaði sig samstund
is á því, að þarna var honum búin
gildra: — Múhammeðstrúarmenn
leggja sér ekki svín til munns —
þau eru óhrein í þeirra augum. Hann
sagðist aldrei leggja sér svínakjöt
til munns. Márarnir trúðu auðsjáan-
lega, ag svínum væri í blóð borið
hatur til kristinna manna og leystu
það nú til þess að skemmta sér við að
sjá það ráðast á villutrúarmanninn.
En svínið gerði engan greinarmun á
réttu og röngu í því tilliti, og varð
það Márunum nokkur vonbrigði. —
Þessi vonbrigði urðu hins vegar ekki
Mungo Park til tekna. Vikurnar liðu
hver af annarri, hann var oft aðfram
kominn af hungri og þorsta, um-
kringdur hatri og lítilsvirðingu á
alla vegu. Sandstormarnir áeddu að
tjaldbúðunum og feyktu fíngerðum
sandinum niður í þurran háls hans.
Þrátt fyrir þessar þjáningar virðist
Mungo Park hafa haldið hugarró
sinni fullkomlega. Hann skrifaði dag-
lega niður athuganir varðandi siði og
venjur Máranna, mældi hita, vind-
brsða og vindstefnu daglega. Hann
byrjaði meira ag segja að læra ara-
bísku.
Þegar mánuður var liðinn af fanga
vistinni, hélt Ali norður á bóginn til
þess að finna konu sína, Fatimu. —
Versnaði þá fangavist Parks og fé-
laga hans að miklum mun. Park,
Demba og Johnson sultu nær heilu
hungri, því að þrælar Alis báru þeim
ekki mat nema endrum og eins. —
Blökkumennirnir lágu fyrir í eims
konar móki og Park átti erfitt með
ag halda höfð'i.
Um þessar mundir brauzt út styrj-
öld á eyðimörkinni, og tjaldborg Al-
is — Benowm — þar sem þeir félag-
ar voru fangar, var eyðilögð. Menn
Alis flýðu þá norður á bóginn, og
komst Park þá í kynni við Fatimu
drottningu. Það varð til þess, að hon-
um var leyft ag fylgja Ali og henni,
þegar þau héldu suður aftur í enda
maí-mánaðar. í borginni Jarra, sem
var á mörkum yfirráðasvæðis Mára
og blökkumanna, var hinn dyggi
Demba gerður að þræli Alis og allt
tckið af Park nema hestur hans og
„gamli biáninn, hann Johnson" —
eins og Park orðaði það.
í lok júní gerðu fjandmenn Alis
árás á borgina. Notaði þá Park tæki-
færið og flýði, en var handsamaður
aftur 1. júlí af þrælum Alis. John-
son gamli heyrði ráðagerðir þeirra,
um að fara meg Park aftur til eyði-
merkurtjaldbúðanna og sagði Park
frá. Hann sá, að nú var að duga eða
drepast og gerði síðustu örvænting-
artilraunina til þess að flýja. Tókst
honum að koraast óséður úr augsýn
þrælanna. Hann hafði ekki langt far-
ið, þegar hann sá til ferða þriggja
Mára. Þeir komu ríðandi á harða-
stökki á eftir honum og miðuðu tví-
hleyptum byssum sínum. Park féll
allur ketill í eld. En Márar þessir
höfðu annað í huga en taka hann til
fanga. Þetta voru ræningjar. Þeir opn
uðu fátæklegan fataböggul hans, en
fundu þar ekkert nema yfirhöfn hans.
Henni stálu þeir og héldu síðan leið-
ar sinnar.
Loksins var Park frjáls, en hann
var aleinn (Johnson hafði neitað að
flýja með honum) án raatar, klæða,
fjár eða annars gjaldmiðils. Sálar-
þrek hans var hins vegar enn óbugað
og áttavitann sinn hafði hann enn þá.
Hann hafði grafið hann í sandinn við
tjöldin. Hestinn höfðu Márarnir held-
ur ekki hirt um að taka, enda var
illa haldinn, horaður og ræfilslegur.
En því fór fjarri, að Park væri úr
ailri hættu. Hann var að vísu slopp-
inn úr greipum Máranna. En hann
var enn staddur á hálfgerðri eyði-
mörk án vatns og matar. Og þegar
sólin kom upp, varð þorstinn óbæri-
Iegur. Hann reyndi að sjúga blöð
runna, sem urðu á vegi hans, en það
var til lítils gagns. Sjúkleiki og
magnleysi náðu yfirhöndinni. Hann
féll í sandinn. Hann ákvað að sleppa
hestinum, ef svo vildi til, að skepnan
gæti bjargag sér sjálf. Einhvern veg-
inn tókst honum þó að safna kröft-
um til þess að halda göngunni áfram.
Þegar leið að kvöldi, sá hann eldingar
í norð-vestri og hélt í þá átt. Skömmu
síðar skall á hann heiftugur sand-
stormur. í kjölfar hans féllu nokkrir
regndropar. Skyndilega brast regnið
á. Það rigndi stanzlaust í fjórar
klukkustundir. Hann saug klæði sín
og svalaði þannig þorsta sínum. —
Hann leit á áttavitann, þegar elding-
arnar lýstu upp himininn, — hélt á-
fram göngunni og stefndi — þessi
furðulega þrautseigi og þrjózki mað-
ur —■ á Niger!
Snemma morguns fann hann vatns
ból, en þar voru Márar fyrir. Hann
laumaðist burtu og um dagmál rakst
hann á nokkur vatnsaugu. Þar svalaði
hestur hans þorsta sínum, en hann
hafði ekki yfirgefið Park, þótt hann
sleppti honum lausum. Þannig héldu
þeir áfram ferðinni, maðurinn og
hesturinn, matarlausir í þrjá sólar-
hringa. Loks rakst Park á „miskunn-
saman Samverja“ — gamla konu,
sem gaf honum að borða. Hann fald-
ist í runnum, Jíkt og ofsótt dýr, þeg-
ar menn voru í námunda, og komst
loks út úr Ludamar, ríki Máranna, til
blökkumannaborgarinnar Warra, sár-
þjáður á líkama og sál.
Það gengur kraftaverki næst, hvern
ig hann komst leiðar sinnar og gat
aflað sér fæðu. Hann seldi gljá-
hnappana á fosunum sínum í þorp-
um, sem hann fór um, síðustu vosa-
klútana sína og aðra smáMuti, sem
hann átti enn í fórum sínum. Þremur
vikum eftir, að hann hafði sloppið
úr fangavistinni, var svo komið fyrir
honum, að hann varð að betla sér
korn hjá þrælum, sem aumkuðust yf-
ir hann. Og enn var hesturinn í för
meg honum, skinhoraður og stóð
ekki nema undir sjálfum sér.
En að þessum þremur vikum liðn-
um opinberaði morgunsólin honum
það, sem hann hafði þráð allan þenn-
an tíma: Niger. — Fljótið glitraði
í morgunsólinni, breitt og mikið. Þag
rann til austurs, — í þveröfuga átt
við það, sem menn höfðu álitið. —
Mungo Park hafði sigrað þjáningar,
fangavist, grimmd og fyrirlitningu og
hlotið laun sín: Hann stóð og starði
á fljótið. Þetta var hápunkturinn á
lífsferli hans, sem allt annað hlaut
að blikna fyrir.
Þar sem hann kom að Niger, stóð
borgin Sego (nú Segou). Hún var
girt fjórum virkisveggjum, höfuð-
borg Mansongs konungs í Bambarra.
Hún stendur um það bil miðja vegu
milli Timbukt og uppsprettna Niger.
Þótt ferð Parks hefði upphaflega mið
azt við það, ag hann kæmist til þess-
arar margrómuðu borgar, mátti nú
Park vel una við þann árangur, sem
hann hafði náð. Sá árangur var nær
ofurmannlegur, ef miðað er við hrakn
323
T í M I N N — ÖUNNUDAGSBLAf)