Tíminn Sunnudagsblað - 14.07.1963, Blaðsíða 11

mannastraumurinn frá Lissabon
hafði einmitt náð hámarki árið 1941
og eyðublöðin voru útfyllt af Pól
verjum, Frökkuui, Litháum, Þjóð-
verjum, Hollendingum og fjölda ein
staklinga af öðrum þjóðum. Þett;
gerffi leitina að rithendinni — eins
og gefur að skilja — mun erfiðari
Meffan rithandarsérfræðingarnir
unnu sitt verk með sveittan skallann,
héldu leynilögreglumennirnir áfram
við sitt — að þrengja hringinn ui
húsvörðinn: Hinn hugsanlega njósn
ara, samkvæmt bréfunum. Þegar þei
hófu starfið, var um 100.000 húsverði
að ræða, en rannsóknir þeirra höfðu
nú leitt til þess, að þeir höfðu lagt
frá 62,000 af þessum möguleikum,
því að þeir komu ekki heim við lýs
inguna á húsverðinum í bréfunum
Eftir voru þá „aðeins" 38.000 hús
verðir. Leynilögreglumennirnir urðu
að fá upplýsingar sínar eftir króka
leiðum. Manntalið gefur ekki upplýs
ingar um það, hverjir eiga hunda,
gan£a með gleraugu eða hafa nýverið
málað gluggakarmana sína ljósbláa
En leynilögreglumennirnir töldu ekki
eftir sér að vera vingjarnlegir við
mjólkursalan á næsta horni eða næsta
húsi, tala við hann um heima og
geima í tíu til fimmtán mínútur,
leiða síðan talið með mestu ró og
lipurð að húsi.nu, þar sem viðkom
andi húsvörður átti heima og ganga
úr skugga um, hvort hann gæti ver-
ið sá rétti. Þetta starf þeirra kostaði
óhemju þolinmæði, Þeir urðu að
hlusta á þvaðrið i leiðinlegu fólki
um einkamál sín og daglegt amstur
sem þakklátir og samúðarfuliir áheyr
endur og reyna smám saman að beina
tali þess inn á þær brautif, sem þeir
sjálfir óskuðu.
Kvöldið þann 9. júní 1843 tók emn
af rithandarsérfræðingum FBI blað úr
staflanum fyrir framan sig og horfði
á það þreyttum augum — þetta var
6.127. blaðið, sem hann skoðaði. Það
var áliðið kvölds og hann orðinn
þreyttur — erfiðum vinnudegi að
ljúka. En um leið og hann leit undir
skriftina augum, hvarf þreytan eins
og dögg fyrir sólu. Hann hrópa?
upp yfir sig, svo að starfsfélagar han
kotnu þjótandi, og nú athuguðu þeir
undirskriftina í sameiningu: Niður-
staðan var vafalaus: „Jack Kenneth“
var fundinn. Nafnið á eyðublaðinu
var náttúrlega allt annað, en rithand
areinkennin voru þau sömu. Annar
flokkur rithandarsérfræðinga var til
kallaður. Þeir báru saman undir-
skriftirnar/tvær og komust að þeirri
samhljóða niðurstöðu, að um sömu
rithönd væri að ræða. Rithandarsér-
fræffingarnir höfu nú samband við
FBI og sögðu mönnum þar a'ð athuga,
hvort nafnið Ernest F. Lehmitz —
en það var undirskriftm á farangurs-
lýsingun.ni — væri á listanum yfir
húsverði New York. Það var fljót-
gert: — Nafnið var meðal þeirra 38
þúsunda húsvarða, sem eftir var að
grennslast fyrir um.
Áður en ein klukkustund var lið-
m, var búið að setja hús Lehmitz
þessa undir stranga gæziu, án þess
að hann eða nágrannar hans hefff
nokkra hugmynd um. En það var
nauðsynlegt að fá svör við nokkrum
spurningum áður en látið var til
skarar skríða gegn manninum. Fyrst
var að vita örugglega, að þetta væri
rétti maðurinn og hvort einhverjir
væru honum meðsekir. Hvaðan fékk
hann upplýsingar sínar og hver borg-
aði honum? — Þetta eru nefnilega
spurningar, sem njósnarar svara
aldrei, þegar þeir eru komnir í gildr-
una. Það varð að fá óvefengjanlegar
sannanir fyrir njósnastarfsemi hans,
annars myndi bandarískur dómstóll
aldrei dæma hann fyrir njósnir.
Og hvað var það svo, sem bar fyrir
augu leynilögreglumannanna, sem
fylgdust með njósnaranum og um-
hverfi hans. — Klukkan fimmtán
mínútur yfir sjö að morgni kom hár
og grannur maður með gleraugu út
úr húsinu og gekk rösklega niður
götuna, þar til hann kom að veitinga-
húsi. Þar fór hann inn. Einn^ leyni-
lögreglumannanna veitti honum eft-
irför inn í veitingahúsið. Aðrir stóðu
fyrir utan reiðubúnir að fylgja hin-
um grunaða eftir, þegar hann kæmi
aftur út. Veitingasalurinn var fullur
að gestum, þótt svo snemma dags
væri. Þar bar mest á hafnarverka-
mönnum og hermönnum og sjómönn-
um. Leynilögreglumaðurinn, sem
hafði veitt þeim grunaða eftirför,
settist við borð í horni salarins og
pantaði kaffi, svipaðist síðan um. —
En hvergi kom hann auga á njósnar-
ann. Hann var gersamlega horfinn
Hafði hann grunað eitthvað? — Neí
andartaki síðar kom hann aftur inn
í veitingasalinn með óhreina svuntu
framan á maganum, sóp og sópskóflu
í hendi og byrjaði að sópa gólfið
Hann leit út fyrir að vera á sextugs
aldri, hafði blá, mUd augu og rytju-
Iegt hár. Hann var órakaður, leit út
eins og hver annar eldhúskarl á lé
legu veitingahúsi. í þrjár vikur var
fylgzt með ferðum Lehmitz til og frá
vinnustað. — Einn morguninn slag-
aði fullur maður inn í veitingahúsið,
þegar hann var að sópa gólfið og
þurrka af borðum. Fulli maðurinn
pantaði einhver ósköp af drykkjar-
vörum og skálaði við hvern sem vildi.
Hann talaði háum rómi um skipið
sitt, sem átti að sigla með hann og
félaga hans út á hafið, þar sem kaf-
bátarnir lágu alls staðar í leyni, —
þess vegna vildi hann skemmta sér
dálítið síðasta daginn í landi. — Eld-
húskarlinn hughreysti hann, og
drukkni maðurinn bauð honum glas
X
fyrir elskulegheitin. Hann settist nið-
ur hjá þeim drukkna og þeir töluðu
lengi um skipalestir og herskipaferð.
ir. \ )mu- og brottfarartíma skipa
og þar fram eftir götunum — Þessi
drukkni og málglaði maður var leyni-
lögreglumaður, sá fyrsti af mörgum,
sem lögðu leið sína í þetta kaffihús
í alls konar dulargervi. Auk þess.
töluðu dulbúnir leynilögreglumenn
við nágranna Lehmitz og vini, —
alla, sem eitthvað þekktu til hans
Jú, Lehmitz var indælisnáungi. Ham
er húsvörður í götunni okkar og teJ
ur myrkvunartímann mjög hátíðle;
(borgin var myrkvuð að næturla^.
vegna loftárásarhættu). Já, og hann
er e’ :ert blávatn við garðyrkju, sai
atrækt er hans sérfag. Hann hefur
líka hænsni og dreymir um að eign-
ast hænsnabú einhvern tíma. Hann
hafði málað gluggakarmana sína ljós
bláa nýlega. — Þannig fengu leyni-
lögreglumennirnir svör við spurning-
um sínum smátt og smátt með óþrjót-
andi elju.
FBI strengdi netið þéttar og 27.
júní klukkan átta að morgni var Leh-
mkz handtekinn — nákvæmlega
einu ári, fjórum mánuðum og sjö dög-
um eftir að fyrsta bréf hans hafði
borizt í hendur FBI ndirskrifað
með „Jack Kenneth".
Lehmitz hafði flutzt til New York
árið 1908 og fengið stöðu sem skrif-
stofumaður við þýzka sendiráðið í
New York. Hann hafði fariff nokkr-
um sinnum til Þýzkalands á vegum
sendiráðsins, síðast 1938. í þessari
síðustu ferð hans til föðurlandsins
hafði þýzka leyniþjónustan farið fram
á það við hann, að hann tæki að sér
störf fyrir hana. Hann hafði ekki
vogað sér að andmæla og var því
næst sendur á þýzkan njósnaskóla
Vorið 1941 fór Lehmitz aftur tll
Bandaríkjanna og var skipað að halda
sig hvergi í nálægð þýzka sendiráðs-
ins, útvega sér fasta vinnu og haga
sér algerlega eins og hver annar
óbreyttur bandarískur borgari. Leh
mitz hafði leikið hlutverk sitt vel
Nágrannakonurnar hugguðu frú
Lehmitz, þegar maður hennar va
handtekinn. Ein þessara kvenna
sem átti tvo syni í stríðinu, sagði:
Ernie verður fljótlega sleppt. Það
getur ekki verið neitt alvarlegt, sem
hann hefur gert. Sá maður gæti ekk
gert flugu mein. — En Lehmitz
losnaði ekki fljótt úr haldi — Hann
var-dæmdur í þrjátíu ára fangelsi.
Handtaka Lehmitz hafði verið FBJ
mjög erfitt viðfangsefni, sem hafð'
kostað þrotlaust starf margra hundr-
aða manna í sextán mánuði. — Allt
þetta starf hafði einn „venjuiegur“
eldhúskarl í lélegu veitingahúsi kost-
að. En það var einmitt það, hvað hann
virtist venjulegur, sem gerði hann
svo injög erfiðan viðfangs.
T I M I N N — SUNNUDAGS15LAÐ
587