Tíminn Sunnudagsblað - 28.07.1963, Síða 17

en samhygSin, tili'inning þess, að
vera hluti af heild, var án efa rík,
og það þótt þjóðfélagið stækkaði mik
ið. Fólk lifði samkvæmt grundvallar
reglum, sem höfðu gefizt vel og stað
izt um aldir.
Eins og sagt var hér að írainan
hvíldi efnahagur Aztekaríkisins f
jarðyrkju: maísrækt. Ættbálkurinn
átti allt land, og skipti því milli fjöl
skyldna og afnotarétturinn gekk i
arf frá föður til sonar. Væri enginn
erfingi eða landið vanhirt, var hægi
að taka það til nýrrar úthlutunar
Þetta kerfi gafst vel meðan íbúatal
an var litil og stöðug, en með auknum
fólksfjölda kornu vankantar í ljós
Landrýmið reyndist of lítið, og er efa
laust, að það hefur verið meginorsök
þess ófriðarástands, sem oft ríkti i
Mexíkódal. En Aztekar leystu þetta
mál einnig á annan hátt en með land
vinningum. Þeir bjuggu til chinampas
eða „fljótandi garða“ Chinampas
voru eins konar tilbúnar eyjar, sem
voru gerðar á þann hátt, að fenja
bakkar vatnanna voru fylltir upp
með leir og mold, og þannig búnai
til akurreinar með skurðum á milli
Á þennan hátt var unnið mikið rækt-
unarland, og það afar frjósamt, þvi
að i regntímanum flæddi vatnið yfir
þessa akra og bar á þá frjósama eðju
Enn þann dag i dag er chinampa-
ræktun stunduð sums staðar í Mexíkó
á sömu stöðum og meðan Aztekar
ríktu þar og notaðar sömu aðferðir,
enda tala bændurnir þar enn tungu-
mál Azteka og eru beinir afkomend
ur þeirra.
Auk 'landbúnaðar voru verzlun og
iðnaður farin að hafa þýðingu fyrjr
efnahag Aztekaættbálkanna Pening-
ar, gjaldmiðill með ákveðnu verðgildi,
var þó ekki til, en kakóbaunír komu
að nokkru leyti i stað þeirra Þær
voru litlar og auðfluttar og voru
gjarnan notaðar til að jafna metin.
þegar skipzt var á misdýrum vörum
En annars var öll verzlun vöruskipta
verzlun.
Trúarbrögðin voru þýðmgarmikili
þáttur í lifi Azteka og gripu þau inn
á öll svið þjóðlífsins. Guðir þeirra
voru geysilega margir og mundi æit
óstöðugan að ætla að telja þá upp
En nokkrir gnæfðu upp úr fjöldan
iim og nutu meiri dýrkunar en aðrir
Aztekar töldu, að heímurinn hefð
staðið í fimm skeið eða „sólir“ eins
og þeir kölluðu það. Á fyrsta skeið
inu hafði guð að nafni Tezoatlipoca
verið yfirgoð, en þeirri öld lauk mei
því að hann sameinaðist sólinni, en
jagúarar átu mennina, og jötnar lögðu
jörðina undir sig. Á næsta skeiði ríkti
Quetzalcoatl, menntaguðinn, og þeirri
öld lauk með því að hvirfilvindar
geysuðu um jörðma og mennirnir
breyttust í apa. Regnguðinn Tlaloc
stýrði íjórðu heimsöldinni, sem lauk
með regnflóði. Fjórðu „sólinni“ réð
vatnsgyðja, og því skeiði lauk með
flóði, sem breytti mönnum í fiska.
Fimmta skeiðið, nútíminn, er á valdi
sólarguðsins Tonatiuh, og því skeiði
mun ljúka með jarðskjálftum.
Alhennnum var skipt bæði lárétt
og lóðrétt í afmörkuð svæði, sem
hvert um sig hafði ákveðið trúarlegt
hlutverk. Á lárétta fletinum voru til
fimm áttir, höfuðáttirnar fjórar og
miðið. Eldguðinn, sem er gamalt goð
í Mexíkó, réð miðjunni. í austri réðu
regnguðinn Tlaloc, og skýjaguðinn
Mixcoatl, og var ríki þeirra land
gnægðarinnár. Suðrið var talíð illt,
en þó réðu því goð tengd vori og
blómum. Vestrið var hins vegar hag-
stætt, því að það var átt kvöldstjörn
unnar Venusar, sem var tengd vizku-
og menntaguðnum Quetzalcoatl.
Norðrið var drungalegt og hræðilegt,
og því réð dauðaguðinn Michtlante-
mlitli.
í lóðrétt-ri ltnu var neimmum skipt
1 himna og hel.heima, sem þó höíðu
enga siðferðilega þýðingu, voru að-
eins yfirheimar og undirheimar.
Himnarnir voru allt að þrettán og í
þá var goðunum skipað eftir tign,
æðsti guðinn hafður í efsta himni og
Tægri guðir neðar. Til voru og þeir,
sem skiptu himninum í austur- og
vesturhluta eftir sólargangi í einum
ÞETTA HOF, sem helgaS var stríðsguðnum Hultzilopoehtli, er eln þeirra fáu bygginga Azteka, sem staðiS hafa allt fram á
vora daga. ÞaS stendur við endamörk Aztekaríkisins, ekki langt frá Vera Cruz.
TIMINN - SCNNUDAGSBLAÍ)
641