Tíminn Sunnudagsblað - 15.09.1963, Blaðsíða 20

þeir skyldu báðir sýna honum
vináttu. Trygve Lie hefur allt-
af verið ákaflega forvitinn og
vitanlega þurfti hann að spyrj a
John Falkberget hvernig hann
færi að því að skrifa bækur.
Falkberger kvað það vera mjög
seinlegt verk, hann skrifaði
stundum sömu bókina tíu sinn-
um, áður en hann teldi' hana
birtingarhæfa.
„Þá vil ég ekki verða rithöf-
undur“, sagði Trygve Lie. Hon-
um lá alltaf svo mikið á.
Matsalan hjá móður hans
gekk vel og með aðstoð hennar
og kennarans, sem útvegaði
Trygve námsstyrk, réðst hann
í skólanám. Hann fór úr sjöunda
bekk barnaskólans fimmtán ára
gamail og yfir í miðskólann,
lauk miðskólaprófi á einu ári og
stúdentsprófi á tveimur. Síðan
ákvað hann að lesa lögfræði og
samtímis trúlofaðist hann Hjör-
dísi, dóttur stöðvarstjórans, sem
var yngri en hann,
Meðan hann var í háskólanum
vann hann talsvert við sjúkra-
samlagið og tók líka þátt í starfi
verkamannaflokksins, sem var
valdalítill flokkur í þá daga.
Trygve Lie hefur alltaf haft
mikinn áhuga á íþróttum, eink-
um knattspyrnu. Var hann lengi
hægri framherji í knattspyrnu-
liði Grorud. Á seinni árum hefur
hann orðið að leggja knattspyrn
una á hilluna og leika tennis í
staðinn.
Tuttugu og sex ára gamall
varð Trygve Lie lögfræðingur
verkalýðssamtakanna og gegndi
því starfi af miklum dugnaði í
tólf ár. Mun enginn norskur lög
fræðingur hafa flutt eins mörg
mál á þeim árum og hann. —
Vinnuþrek hans og vinnuhraði
var ótrúlegur. Hann var ekki
fyrr setztur við skrifborðið en
jakkinn var horfinn út í horn
og bindið farið sömu leiðina. Þá
varð að kveikja í fyrstu sígarett
unni af mörgum, sem hann
reykti á hverjum degi, og síðan
var unnið sleitulaust.
Trygve Lie hafði löngum sagt,
að pólitík væri ígripavinna hjá
sér. En brátt kom þó að því, að
pólitíkin varð aðalstarf hans.
Árið 1935 varð hann dómsmála-
ráðherra og gegndi því starfi
þangað til stríðið hófst. Þá var
hann gerður að birgðamálaráð-
herra, en þá þótti mikið við
liggja, að matvæla og annarra
nauðsynlegra fanga yrði aflað
eftir því, sem tök voru á.
Trygve Lie hefur löngum
þótt óvenjufljótur að afgreiða
mál, og kom það brátt í Ijós í
sambandi við nýja starfið. Einu
sinni þurfti hann að semja við
fulltrúa verzlunarflotans, benzín
innflytjendur og fjármálaráð-
herrann um kaup á benzíni. For
sætisráðherrann sat einnig fund
inn, sem Trygve Lie boðaði til.
Lie gerði grein fyrir málinu og
spurði því næst fulltrúa flotans,
hvort hægt væri að útvega farm
skip til að flytja það magn, sem
hann taldi hæfilegt. Því var ját-
að. Éru geymslur til? spurði
hann þá innflytjendur. Þeir ját-
uðu því. Er fé til reiðu, fjár-
málaráðherra? Því var játað.
Getum við þá ekki keypt? Þess-
ari spurningu var beint til for-
sætisráðherrans, sem kinkaði
kolli til samþykkis. Þá er málið
afgreitt, við kaupum, fundinum
er slitið, sagði Lie. Fundurinn
hafði staðið í nákvæmlega fimm
mínútur.
Þegar Þjóðverjar réðust á
Norðmenn óviðbúna hinn 9.
apríl 1940, varð konungurinn og
ríkisstjórnin að flýja, fyrst til
Hamars og síðan lengra norður
á bóginn. Á því örlagarika ferða
lagi kom það fyrir að slíta þurfti
ríkisráðsfundi, áður en öll mál
yrðu afgreidd, af þvi að her
Þjóðverja var kominn svo nærri,
að hætta var á, að konungur og
ríkisstjórn yrði tekin til fanga.
Á einum ríkisráðsfundi var á-
kveðið að skipta um yfirhers-
höfðingja og skipa Ruge í stað
Laake. Ætla mætti, að hermála-
ráðherrann hefði átt að til-
kynna Rugé þessa ákvörðun og
hefur ef til vill gert það, þótt
ekki sé það vitað. Hitt er víst,
að um miðja nótt hringdi sím-
inn hjá Ruge, og þegar hann
tók heyrnartólið heyrði hann
strax rödd Lie, sem sagði: „Eg
ætla bara að láta yður vita, að
þér voruð skipaður yfirhershöfð
ingi á ríkisráðsfundi í kvöld í
stað Laake. Annað var það ekki.
Góða nótt“.
Þegar konungur og ríkisstjórn
voru komnir til Tromsö og Eng-
lendingar þurftu að semja við
stjórnina, spurðu þeir jafnan eft
ir Lie, Þótt hann væri ekki nema
í meðallagi vel fær i ensku í þá
daga, fannst þeim bezt að ræða
við hann, því að hann var aldrei
ráðalaus, eins og einn þeirra
komst að orði.
Næstu fimm árin var Trygve
Lie í Lundúnum og mest allan
tímann utanríkisráðherra. Hann
varð fyrstur manna til þess að
ræða framtíð þjóðanna að stríð
inu loknu á þeim grundvelli að
gamla hlutleysisstefnan ætti
enga framtíðarvon, en friðinn
yrði að tryggja með samtökum
þjóða. Þessi ræða, sem hann hélt
15. desember 1940, vakti mikla
athygli í Englandi og Bandaríkj
unum, enda kom brátt að því,
að Trygve Lie var talinn ein-
hver snjallasti stjórnmálamað-
urinn, sem um þær mundir hafði
oröið að leita hælis í Lundúnum
vegna þess að þjóð hans var i
herfjötrum óvina.
Hvað eftir annað ávarpaði
hann Norðmenn í útvarpi, og
ræður hans gerðu sitt til að
stappa stálinu í þá, sem heima
hlutu að þjást, bíða og berjast.
Hann gerði hagstæða samn-
inga fyrir Norðmenn við Breta,
Bandaríkjamenn, Svía og Rússa,
enda var hann, að því er virtist,
jafnvinsæll af öllum, þegar stríð
inu lauk, og bæði Rússar og
Bandaríkjamenn voru á einu
máli um að stinga upp á honum
sem fyrsta framkvæmdastjóra
Sameinuðu þjóðanna. Það féll í
hlut Gromykos að bera fram til-
lögu um kosningu hans og hann
var kosinn án mótatkvæða.
Hinn 30. janúar 1946 hafði hann
lofað að taka við kosningu, og
eftir fárra daga dvöl heima í
Noregi ,var hann lagður af stað
áleiðis til Lundúna til þess að
hefja undirbúning að hinu nýja
starfi.
Eins og nærri má geta hafa
ekki allir verið á einu máli um
árangurinn af störfum hans, en
þegar tímar líða má telja lík-
legt, að flestir muni viðurkenna
að eitt af mikilmennum mann-
kynssögunnar hafi vísað Sam-
einuðu þjóöunum veginn fyrstu
sporin í sögu þeirra.
764
TÍMINN — SUNNUDAGSBLAÐ