Tíminn Sunnudagsblað - 22.09.1963, Blaðsíða 2
f
Kfnverskt skrautker úr postulínl frá því tímsbili, sem
kennter vlS Kang Hsí (1662—1722). Myndin er af kirsuberja
trí I klettum, bakgrunnurinn gulur.
-Wik
"-2
BLÚM OG KER
Blómskrúðið er brúðkaupsskart jurtanna.
Því skrýðast þær, þegar þær þurfa draga að
sér athygli, og með því bjóða þær til veizlu
margs konar fleygum skordýruní, sem flíkin
eru í hunang. Þess'r veizlugestir bera síðan
mjög frjóið á milli blómanna.
Þorri manna mun sjaldan hugleiða þetta,
þegar augu hans beir.ast að blómi. Síngirni
mannsins er svo miki'.. að hann áttar sig tæp-
ast á því, að blóm ac ti1 annars en gleðja auga
hans, ef hann virð r bað þá viðlits. Fæstir
gera sér teljandi g-eir> fyrir margþættu lífi
blómjurtar.
Hinir fyrstu menn, sem gáfu jurtum nánar
gætur, hafa vafalaust verið menn, sem höfðu trú
á lækningamætti þeirra og söfnuðu þeim af
þeim ástæðum. FyrsU maðurinn, sem kunnugt
er, að hafi skráð DDk um lækningajurtir, var
uppi í Litlu-Asíu fyr’r um það bil nítján hundr-
uð árum.
Ræktun nytjajurta er einnig ævaforn. Þús-
undum ára fyrir tímatal okkar var ræktun
nytjajurta hafin í lör.dunum fyrir botni Mið-
jarðarhafs, og í gorðum Salómons konungs
uxu rósir, liljur og knddjurtir. Hómer lætur
Odysseif rækta aldintré, garðjurtir og blóm
og hafa brunn til vökvunar og miklar blóma-
hátíðir i hinum fornu menningarríkjum segja
sína sögu. Með hrun- Rómaveldis hrakaði
ræktun garðjurta og blóma í þeim löndum,
er lotið höfðu því.
Það er langt síðaa, að fyrst komu til sög-
unnar menn, sem reyndu af almennum vis-
indaáhuga að lýsa jurtum og jafnvel flokka
þær. En hinar elztu prentaðar bækur um slík
efni eru frá sextándu öid, og eru sumar þeirra
skreyttar myndum. Um svipað leyti hófu
Evrópumenn ferðaiög til þess að safna jurt-
um, án tillits til pes:-, bvort þær voru lækn-
ingajurtir. Þeir, sem þá komust austur í ríki
Tyrkja, er um þe;ta leyti voru taldir mestir
ógnvaldar álfunnar, urðu undrandi, er þeir sáu,
að ræktun blóma stóð á mjög háu stigi í
löndum þeirra. Þelr höfðu ekki hugsað sér,
að Tyrkinn hefði yndi af blómum.
Mjög samtimis þossu var skreytUist, sem
leitaði fyrirmynda i ríki blómanna, i þann
veginn að ryðja sér til rúms. Þangað höfðu
raunar löngum venð sótt föng, en hins veg-
ar hafði hjaldnast verið svo mjög skeytt um,
að blómamyndirnar yiðu eðlilegar, heldur hitt
íátið ráða, hversu þær samhæfðust fleti og
tækni.
Við lok sextándu aldar uppgötvuðu margir
770
T í M 1 N N - SUNNUDAGSBLAÐ