Tíminn Sunnudagsblað - 22.09.1963, Blaðsíða 9

ræðum og undirferli til þess að ná
helgum dómum. Sagan af þvi, hvernig
bein heilags Nikulásar komust frá
Litlu-Asíu til Bár á Suður-ítaliu, er
táknrænt dæmi um það, til hvers
iðulega var gripið, þegar um helga
dóma var að tefla.
Bærinn Mýra í Lykíu hafði blómg-
azt þegar í fornöld. Þar varð Nikulás
biskup mikill og máttugur dýrðling-
ur, og var það sögn, að frá gröf hans
seytlaði væta með himneskum ilmi.
Legstaður hans var í kirkjunni Ha-
gios Nikolaos, sem stóð á gömlum
og uppþornuðum hafsbotni um'þrjá
kílómetra utan við borgina. Þag er
því liklegt, að jarðvatn hafi þrengt
sér upp á milli kalksteinanna í leg-
stað hans.
Mikið orð fór snemma af því, hví-
l'íkur máttur fylgdi sveita heilags
Nikulásar. En svo gerðu Sjeldsjúkar
árás á bæinn á elleftu öld og lögðu
hann í rústir. Þeir íbúanna, sem ekki
voru drepnir, hröktust burt á flótta,
og eftir þraukuðu aðeins fáeinir
Á miðöldum var trúin á undrin og
kraftaverkin mjög ríkur þáttur í
lífi manna. Hver þjóð eignaðist höf-
uðdýrðlinga við sitt hæfi — Norð-
menn Ólaf konung, Danir Knút kon-
ung og Knút hertoga, íslendingar
biskupana Þo"lák, Jón og Guðmund
góða. Fólk hét á þá sér til fulltingis,
og sögur af því hvernig þeir urðu við,
fengu samstundis vængi. Jafnframt
kom upp mikil ásókn í helga dóma.
Hver höfuðkirkja varð að eignast
nokkuð af jjvi tagi. Flísar úr beinum
helgra manna og pjötlur úr klæðum
þeirra urðu verzlunarvara, og var það
hinn mesti gróðavegur að hafa eitt-
hvað slíkt á boðsíólum. Það var bein-
línis lífsakkeri bæja og byggða að
eiga slíkt.
Það segir sig sjálft, að meðal þess,
sem menn voru fíknastir í, voru flís-
ar úr sjálfum krossinum á Golgata.
Dæmi þess sjáum við til dæmis í
sögu Sigurðar Jórsalafara. Sú var
sögn, að Helena, móðir Konstanlín-
usar mikla, sem fór pílagrímsferð til
Jórsala, hefði fundið krossinn og lát-
ig kljúfa hann að endilöngu. Sendi
hún syni sínum aftari hlutann til
Miklagarðs, en lét hinn hlutann verða
eftir í Jórsölum. Þetta var af mikilli
hógværð gert, því að sjálfsögðu hafði
miklu meira af blóði runnið á fremri
hlutann, sem eftir varð, og þess vegna
var hann stórum eftirsóknarverðari.
Á dögum Sigurðar Jórsalafara höfðu
flísar frá Miklagarði borizt til Norð-
urlanda, en engin frá Jórsölum. Hann
vann það sér til ágætis, með öðru
fleira, ag særa fyrstu flísina úr Jór-
salakrossinum, er komst í hendur
norræns manns, út úr Baldvini Jór-
salakonungi.
Með því að fólk á þessum öldum
var I senn gætt innilegri og hrekk-
lausri trú, skefjalausri ruddamennsku
og slóttugum yfirdrepsskap, kom það
af sjálfu sér, að oft var beitt harð-
munkar, sem höfðust við í klaustri
við sjálfan helgistaðinn.
Borgarbúar höfðu vitanlega stað-
ið vörð um gröf dýrðlingsins, svo að
þar varð ekki farið ránum. En nú
bauðst þeim tækifæri, er voru í leit
að helgum dómum. Vorið 1087 voru
þrjú skip frá Bár á heimleið frá
Antiokíu. Þau sigldu meðfram strönd-
inni ,þar sem borgin Mýra hafði ver-
ið, og varnarlaust klaustrið blasti við.
Freistingin var mikil, og ítalirnir
stóðust hana ekki. Bátar voru mann-
aðir og vopnað lið gekk á land í fylgd
með tveimur prestum. Hópurinn hélt
hljóðlega upp að klaustrinu. Fyrst
krupu allir á kné og gerðu bæn sína,
TÍIHINN - SUNNUDAGSBLAÐ
777