Tíminn Sunnudagsblað - 29.09.1963, Qupperneq 8

BRSöai—
Steindór Björnsson frá Gröf:
Halastjarnan 1910
og heimsendirinn
í sunnudagsblaðinu 21. júlí ’63
er grein, frásaga, eftir Guðmund
J. Einarsson, og heitir: „Heims-
endir“. Minnir höfundinn, að
■;j þetta hafi gerzt síðustu dagana
í ágústmánuði 1910. En hala-
j stjarnan umrædda átti að vera
næst jörðu dagana 17.—18. maí
það ár, og við þann tíma var
heimsendisspádómurinn og ótt-
inn miðaður. Mér datt í hug að
lofa lesendum Sunnudagsblaðs-
ins að sjá dálitla sögu frá þess-
um dögum. sem — meðal annars
birtir það, að fleirum en Ey-
mundi, skipsfélaga Guðmundar,
hefur orðið eitthvað lfkt í huga
í tilefni af spádómunum.
Af sérstökum ástæðum hef ég
alltaf munað núliðin 53 ár, hvar
ég var staddur þessa hala-
H stjörnunótt, en ekki dagsetning-
1 una. Því fór ég til og gætti að því
1 í dagbókarómynd, er ég skrifaði
um árabilið 1905 til 1912. Þar
| rakst ég á dálítið fleira frásagn-
| arvert, er skeð getur, að lesend-
j um Sunnudagsblaðsins þætti var
ið í_sem ferðasögubrot, og fyrir
1 eftirtjmann er það geymandi. Og
1 þar sem það svona snerti framan
Í greint mál, þá set ég það hér
| með. Má þá bæta viö fyrirsögn-
1 ina: „Svo og brot úr ferðasögu
§ frá þeim tíma“. Svo sem sjá má
§ af skrifum frá þessu ári, var í
I maí langt komið að reisa gas-
S stöð Reykjavíkur, með henni til-
I heyrandi gastank og leiðslum, en
® leiðslur ekki komnar í samband.
1 Stöðin tók til starfa 11. júní 1910.
Þetta sumar var fyrsta síma-
línan lögð til Siglufjarðar, og
komst Siglufjörður í símasam-
band um mánaðamótin septem-
ber og október eða litlu síðar.
Með efnið í símalínu þessa kom
norskt flutningaskip er „Pros-
pero“ hét, hægfara, gamalt skip.
Það kom til Reykjavíkur og hélt
svo áfram norður um klukkan
B átta að morgni 12. maí 1910. —
|j Voru sendir með því héðan nokk
S uð margir menn til þess að vinna
1 við símalínu þessa. Var ég einn
1 í þeim hópi. í dagbókinni stend-
ur: „Við erum á öðru plássi svo
kölluðu, en það er svo slæmt og
sóðalegt, að illa er við unandi;
ekkert er til að liggja við og
eigin rúmföt ekki leggjandi hér
niður fyrir sóðaskap’*.
Um kvöldið klukkan hálftólf
(eftir 15]/2 tíma ferð), var kom-
ið til Patreksfjarðar. Þar var
legið til klukkan þrjú um nótt-
ina og svo komið til Þingeyrar
í Dýrafirði klukkan sex á föstu
dagsmorgun 13. maí og verið þar
til klukkan sex um kvöldið. Og
til ísafjarðar komum við laust
fyrir klukkan tólf um miðnættið.
Ekki var farið inn í höfnina,
heldur lagzt úti á Sundi. Eg
slapp þó 'af tilviljun í land rétt
strax og gat dvalizt þar hjá vin-
um — konan á heimilinu frænka
mín — það Hvammkotssystkin-
anna, er lífs slapp úr Kópavogs-
læknum 1. marz 1874 og lifði
siðan lengst allra þeirra systkina
----fædd 14. júní 1857, dáin 20.
janúar 1939.
Þarna var ég í góðu yfirlæti
í nálægt tvo klukkutíma, en þá
fluttu tveir heimilismenn mig
aftur út í skipið.
Klukkan sex að morgni laugar
dagsins fyrir hvítasunnu, 14.
maí, vorum við komnir norður
fyrir Straumnes. Og norður und
ir Horni komum við í töluvert
íshröngl, svo að skipið varð að
íara mjög hægt öðru hvoru, og
vorum við í þessum rekís allt
austur á móts við miðjan Húna-
flóa. Var þá haldið vel austur
úr ísnum og þaðan beint inn til
Blönduóss. Lagði skipstjóri skipi
sínu rétt utan við ármynnið í
úthafsstrauminn. Urðum við svo
að gista þarna hjá honum, í
„sælu-vistinni“ frá klukkan tæp
lega níu á laugardagskvöldið til
klukkan ellefu á sunnudagsmörg
un. Þá fengum við loksins að
setja niður annan sjmabátinn
(reyndist að þeir voru tveir með
til að nota við flutninga vegna
símavinnunnar um sumarið).
Það sem eftir var hvítasunnu-
dagsins voru nærri allir farþeg
anna lengst af í landi, í sólskini
og góðu veðri, en þó ekki vel
hlýju.
Þar sem „Prosperó" átti eftir
að fara vestur yfir Húnaflóa og
skila vörum á hafnir þar, áður
en hægt væri að ná í símaefnið,
sem fara átti í land á Sauðár-
króki, voru nærri allir símamenn
irnir búnir að ákveða að fara
þegar að morgni gangandi aust
ur yfir til Sauðárkróks. En þá
sömdu þeir svo, aðalverkstjórinn
og aðstoðarmaður hans, að senda
þrjá menn þegar að morgni ann
ars hvítasunnudags til þess að
byrja að gera við bilanir á síma
línunni, þær sem orðið höfðu á
liðnum vetri. Til þessarar farar
roru valdir undirritað'ur, Gísli Jó-
hannsson (Eyrbekkingur) og
Kjartan Ólafsson (fluttist einu
til tveimur árum síðar til Ame-
rjku). Einn, Benedikt Eyvinds-
son, nú dáinn — bróðir Jónasar
bæjarsímaverkstjóra — var send
ur beint til þess að sækja staura
skó til Sauðárkróks, og með hon
um fylgdust tveir menn: Daníel
og Gústaf, sem mér er ókunnugt
:im frekar.
Mikið þurfti að gera við vír-
ana á staurunum, svo að við
komumst ekki nema skammt,
norður fyrir Síðu í Refasveit §
þennan dag, eða aðeins um tíu
kílómetra og náttuðum okkur þar.
Nú var kominn 17. mai, fyrri
halastjörnudagurinn. Enn var
fagurt og bjart veður. Við gerð-
um við áfram norður að Laxá.
sunnan Skagastrandar. Gengum
svo niður með ánni frá símalín-
unni og niður á þjóðveginn, sem
liggur yfir ána á brú. skammt
suður og vestan við bæinn
Syðri-Hól. Þar nokkru austar er
bærinn Njálsstaðir, en þaðan var
kominn Páll Steingrímsson, fað-
ir Hersteins, fyrrverandi Vísis-
ritstjóra. Er við símamenn þrír
komum niður á veginn, nálægt
hádegi; hittum við þar fjóra fé-
laga okkar, sem lagt höfðu af
stað frá Blönduósi þá um morg-
uninn. Það voru þeir Lúdvig
Nordgúlen, símaverkstjóri (dá-
inn fyrir alllöngu), Friðgeir
Skúlason (síðar kaupmaður, dá-
inn), Páll Erlendsson (síðar
mörg ár bílstjóri í Vestmanna-
eyjum, dáinn) og Magnús Odds-
son frá Eyrarbakka, sfðar lengi
simaverkstjóri, og enn þá starf?
maður símans, hefur verið þa?
nú í þessi 53 ár.
í flakkið um vesturhafnir
Húnaflóa á „Prosperó" höfðn
Framhald á 813. slSu.
800
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ