Tíminn Sunnudagsblað - 27.10.1963, Qupperneq 2

Innst' í þröngum dal Eyjafjarðar
klúkti lítill bær með kuldalegu
nafni milli brattra og hrikalegra
fjallshlíða. Hann hét Jökull, og
stóð á dálítilli fit austan Eyja-
fjarðarár, um það bil gegnt mynni
Villingadals. Er þar kornið svo
langt suður á milli fjallanna, að
bæir á þessum sl'óðum standa litlu
norðar en til dæmis Skarð á
Skarðsströnd, svo að alþekktur
bær á Vesturlandi sé nefndur. —
Nú er Jökull fallinn i eyði eins
og nokkrir aðrir hi.ina innstu
bæja í Eyjafjarðardölum.
Fyrir um það bil hálfum sjö-
unda tug ára fluttust á þennan bæ
ung hjón, Vigfús Þórarinn Jóns-
son, bóndason frá Hólum, og Sess-
elja Sigurðardóttir, bóndadóttir
frá Leynfngi. Þau voru bæði
heimavön á þessum sl'óðum, sam-
gróin fjöllunum, börn hinna djúpu
dala, sem ristu þau sundur.
Sambúð þeirra var stutt, því að
Vigfús bóndi dó ungur. En Sess-
elja freist'aði þess að halda bú-
skapnum áfram, og að nokkrum
árum liðnum giftist hún í annað
sinn. Síðari maður hennar hét
Þorsteinn Magnússon.
Segir ekki af búskap þeirra, og
hefur hann sennilega verið áþskk-
ur því, sem þá gerðist á haröh^la-
jörðum, fráskotnum meginbyggð-
um. Þó er þess að geta, að reið-
hest áttú Sesselja húsfreyja. Hét
sá Gráni og var gjöf úr hendi
fyrri manns hennar á dögum æsku
og ástar, jafnvel tryggðapantur.
í banalegu Vigfúsar höfðu þau
hjónin rætt um þennan hest, því
að fyrir hann höfðu verið boðnir
tveir góðir brúkunarhestar. Að
lokum tók hinn helsjúki maður af
skarið: „Ég get ekki séð, Sesselja,
að þú megir missa hann Grána, og
svo skulum við ekki tala meira
um það“.
Nú verður farið fljótt yfir sögu,
hlaupið yfir mörg ár og ekki num-
ið staðar fyrr en haustið 1916, er
þrír menn af hinum innri bæjum
byggðarinnar héldu í fjárleit suð-
ur á öræfi. Voru það þeir Hjálmar
Þorláksson í Hólsgerði, kempa
mikil og ratvís fjallagarpur, Að-
alsteinn Tryggvason á Jóru'.mar-
stöðum og Jón Vigfússon á Jökli,
sonur Sesselju af fyrra hjóna-
bandi. Voru þeir ríðandi og smöl-
uðu fjöllin etas og lög gera ráð
fyrir og ráku safnið til náttstaðar
í hvammi einum við Geldingsá, er
þar fellur til norðvesturs í átt til
Jökuisár eystri, sem er skammt
undan. í hvammi þessum var fjár-
rétt, og var siður, að leitarmenn
hefðu þar náttból, áður en þeir
héldu norður til byggða með
safnið, enda var þar betri hagi
SESSELJA Á JÖKLI
en annars staðar á þessum slóð-
um.
Nú gerðist það, sem oftar hend-
ir, að dag þann, er leitarmenn-
irnir héldu tneð safnið í réttar-
hvamminn við Geldingsá, skall á
hríð af norðri með eigi lítilli fann
komu, og var véður hart þar uppi
á fjöllunum. Tjald höfðu leitar-
menn meðferðis, en ekki gátu þeir
búizt um í því og hlúð þar að sér
eftir föngum, því að þeir urðu að
hafa gætur á hestum sínum og
kindum í hríðinni. Það var þó
bót í mál'i, að hér voru engir au-
kvisar á ferð, heldur hertir me.in,
sem vanir voru mörgu misjöfnu.
En það lætur að líkum, að kald-
söm hefur nóttin verið.
Þetta var næsta hastarlegt á-
hlaup og hið verst'a veður niðri í
byggð. Húsfreyjan á Jökli, Sess-
elja Sigurðardóttir, vakti löngum
um nóttina, • hlustaði á gnauðið í
veðrinu og rýndi út í kófið, sem
þyrlaðist við gluggann. Hugurinn
leitaði sífellt suður á fjöllin, þar
sem hún vissi son sinn og föru-
nauta hans tvo heyja baráttu við
veðrið. Áhyggja hennar var þó
ekki bundin við mennina eina —
henni varð líka hugsað til hest-
ana, sem nú hömuðu sig einhvers
staðar undir barði eða melöldu,
þreyttir og svangir eftir daglangt
erfiði á grýttum leiðum.
Hugur Sesselju á Jökli reikaði
víða þessa nótt, en nam þó alltaf
staðar við hið sama. Hver myndih
af annarri sveif henni fyrir hug-
skotssjónir — fanribarðar leiðir,
Gráni — tryggðapanturinn frá Vlg-fúsl og gæðingurinn, sem á sár minn
isvarða á f|öllum.
690
T 1 M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ